Her 18,6 yılda bir gerçekleşen “büyük ay duraklaması” vakası, 14 Aralık Pazar akşamı yeniden yaşandı. Griffith Gözlemevi, bu vakası hem canlı hem de çevrimiçi olarak yayınladı.
Peki, büyük ay duraklaması tam olarak nedir? Griffith Gözlemevi müdürü Ed Krupp‘a bakılırsa, Ay’ın hareketi karmaşık olduğundan bu kavramın anlaşılması pek de kolay değil.
Ay, tıpkı Güneş şeklinde her gün doğar ve batar. Ek olarak her ay bir kez en şimal noktasına, peşinden yeniden en cenup noktasına ulaşır. Bu döngü, Güneş’in bir yılda ulaşmış olduğu en şimal ve en cenup noktaları olan yaz ve kış gündönümüne benzer. Aradaki tek fark, Ay bu döngüyü her ay tamamlıyor.
Sadece Ay’ın yörüngesi durağan(durgun) değil. Dünya ve Güneş çevresinde dönerken, bu hareketler yörüngesinin açısını değiştirir. Krupp, Ay’ın yörüngesinin devamlı hareket halinde, dolaşıp konum değiştirdiğini ve bunun da her ay ne kadar kuzeye yada güneye gidebileceğini etkilediğini söylüyor.
Büyük ay duraklaması
Ay, vakit içinde şimal ve cenup yönlerinde kaymalar yaşar. En uç şimal noktasına erişmesi 9,3 yıl sürer. Peşinden, en uç cenup noktasına erişmesi da 9,3 yıl daha alır. Bu toplam 18,6 senelik döngü, “büyük ay duraklaması” olarak adlandırılır. Son olarak büyük ay duraklaması 2006 senesinde gerçekleşti.
Minik ay duraklaması
Ay’ın minimum şimal ve minimum cenup noktalarına ulaşmış olduğu zamanlar ise “minik ay duraklaması” olarak adlandırılır. Griffith Gözlemevi’nin kaldırımında bu iç ve dış uç noktaları gösteren çizgiler bulunuyor.
Duraklama isimlendirmesinin kökeni
“Duraklama” terimi, güneşin durması anlamına gelen “gündönümü” kelimesinden türetilmiş. İnsanlar ayın bu hareketini adlandırırken güneşten benzetme yaparak “ay durması” yada “ay duraklaması” terimini kullanmış.
Ay iyi mi göründü?
Çıplak gözle bakıldığında Ay, her zamanki şeklinde göründü. Kısaca bu ana tanıklık edenler, büyüleyici ve nefes kesici bir manzarayla karşılaştı. Bu vaka, evrenin büyüklüğü ve onun parçası olduğumuzun farkındalığını sezmek için en iyi fırsatlardan birisiydi.
Krupp, büyük ay tutulmasından yola çıkarak şu açıklamayı yapıyor:
“Kozmosun insanoğlu tarafınca anlaşılması aslına bakarsak insanların kendilerini kozmosun bir parçası şeklinde hissetmesine, kozmosun neresinde ve ne vakit bulunduklarını anlamasına destek oluyor.”
NOT: Videoda büyük ay duraklaması, 20. dakikadan itibaren başlıyor.
Kaynak: LAist / Yaratı Şahin tarafınca Türkçeleştirildi
