2023-2024 9.Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 2. Dönem 1. Yazılı (Ülke Geneli)

Imtihan 100 (yüz) tam puan üstünden değerlendirilecektir. 3 ve 4. sorular 10 puan; 1, 2, 5 ve 6. sorular 15 puan; 7. sual 20 puan değerindedir.

S1. Bir varmış, bir yokmuş. Evvel süre içinde bir ana ile kızı varmış. Ana, gece sabaha kadar iplik eğirir; kız da onu götürüp pazarda satar, nafakalarını böylece çıkarırlarmış. Bigün hanım gene ipliğini eğirmiş, kızına vermiş. Kız pazarda ipliği satmış; bunun parasıyla ekmek alacağı yerde, küçücük bir tencere satılıyormuş -o tencere pek hoşuna gitmiş- parayı vermiş, onu almış. Kız eve dönmüş, evde yiyecek ekmek yok, kızın elinde de boş bir tencere… Anası kızmış. Bunlar o gece aç açına yatmışlar.

Bu parçada ana ile kızı arasındaki temel çatışmanın çözümü için bir tavsiye yazınız. (15 puan)

Bu parçada ana ile kızı arasındaki temel çatışmanın tek bir çözümü yoktur. Öğrencilerden, bu çatışmayı sonlandıracak bir tavsiye yazmaları beklenmektedir.

Örnek Cevaplar:

1. Kız, yaptığından pişmanlık duyar ve annesinden özür diler.
2. Tencere büyülü bir tencereye dönüşür ve içinden yiyecekler çıkar.
3. Kız, almış olduğu tencereyle yiyecek yapmış olup satarak ekmek parası kazanır.
4. Kız, almış olduğu tencereyi satıp o parayla ekmek alır.
5. Kız, gece süresince ip eğirip tencerenin parasını çıkarır.

S2. O zamana kadar bolluk içinde değildik fakat Tanrı’a şükür darlık da görmemiştik. Seyit Efe, gideceği güne kadar hiçbir şeyimizi tamamlanmamış etmemişti. Gittikten sonrasında da on beş gün süresince evimizdeki bulgurumuz, yağımızla geçindik.

Bu parçadaki “idame” kelimesinin anlamını bağlamdan hareketle yazınız. Bu kelimeyi, “uzlaşmak, anlaşmak” anlamına gelecek şekilde bir cümlede kullanınız. (15 puan)

Öğrencilerden, parçadaki “idame” kelimesinin anlamını “yaşamak için gerekeni sağlamak” yada bu anlamı karşılayacak değişik bir ifadeyle yazmaları ve bu kelimeyi “uzlaşmak, anlaşmak” anlamına gelecek şekilde bir cümlede kullanmaları beklenmektedir.

Örnek Cevaplar:

1. Parçadaki “idame” kelimesi, “yaşamak için gerekeni sağlamak” anlamına gelecek şekilde kullanılmıştır.
Kitap okumayan insanlarla idame asla kolay değil.

2. Idame, “eldekilerle yaşamını devam ettirebilmek” anlamındadır.
Gençler, arkadaşlarınızla iyi geçinmelisiniz!

3. Parçadaki “idame” kelimesi, “varlığını sürdürmek” anlamına gelir.
Değişik görüşlere haiz olsalar da birbirleriyle geçinmeyi biliyorlardı.

S3. Peri Padişahı şaşkın şaşkın etrafına bakmış. Pir’in uzattığı elmayı almış, sarayına gitmiş. Derhal hanımına müjdeyi vermiş. Elmayı Pir’in tarif etmiş olduğu benzer biçimde soymuş. Kabuklarını cariyelere, beyaz kısmını vezirlere yedirmiş. İç kısmını da hanımı ile kendisi yemiş. Aradan bir süre geçmiş, Sultan hamile kalmış. Dokuz ay, dokuz gün, dokuz saat tamam olunca Sultan’ın ağrıları başlamış. Nur topu benzer biçimde bir kız evladı dünyaya gelmiş. Padişah, kırk gün kırk gece şölen yapmış.

Bu parçanın dil ve anlatım özelliklerinden ikisini yazınız. (10 puan)

Öğrencilerden, parçanın dil ve anlatımına yönelik minimum iki doğru özellik yazmaları beklenmektedir.

Örnek Cevaplar:

1. Sade, akıcı, anlaşılır bir konuşma diliyle oluşturulmuştur.

Değişik cümle yapılarına yer verilmiştir.

2. Parçanın genelinde öğrenilen geçmiş zaman kipi kullanılmıştır. Vakalar üçüncü kişi ağzından aktarılmıştır.

3. Mütevazı bir üslupla yazılmıştır ve öyküleyici anlatım biçimi kullanılmıştır.

S4. Aşağıda Ahmet Hamdi Tanpınar‘ın Saatleri Ayarlama Enstitüsü adlı romanından bir parça verilmiştir.

Otuz yaşlarında, hafifçe sarı esmer, tıknazlığa doğru gidebilecek yapıda, ortadan uzun boylu, genç bir adamdı. Büyük, dalgın bakışlı, fazlaca siyah gözleri vardı. Bununla birlikte ilk bakışta insan ne bu gözleri ne de muntazam sayılacak yüzünü görebiliyordu. Ramiz Bey, kendisiyle ilk karşılaşan insanoğlunun üstünde daha ziyade anlaşılması güç bir aksaklık duygusu bırakıyordu. Sonradan, kendisine iyice alışınca bu duygunun, ileriye doğru çıkık alnı ve kemikli yüzün muntazam mimarisiyle tüm çizgileri kaçmak istiyormuş benzer biçimde ansızın bitiveren çenenin arasındaki uygunsuzluktan geldiğini anladım.

Bu parçadaki kahramanın fizyolojik özelliklerinden ikisini yazınız. (10 puan)

Öğrencilerden, bu parçadaki kahramanın fizyolojik özelliklerine yönelik minimum iki doğru özellik yazmaları beklenmektedir.

Örnek Cevaplar:

1. Otuz yaşlarında göstermektedir. Teninin rengi hafifçe sarı esmerdir.
2. Tıknazlığa gidebilecek yapıda ortadan uzun boyludur. Genç görünmektedir.
3. Büyük, dalgın bakışlı, fazlaca siyah gözleri ve muntazam sayılabilecek bir yüzü vardır.

S5. Aşağıda Yaşar Kemal‘in Ortadirek adlı romanından bir parça verilmiştir.

İri yarı, beli bükülmüş, sivri çeneli, uzun yüzlü, elmacık kemikleri çıkık, gençliğinde iri gözlü bulunduğunu gösteren güzel, kara gözlü bir hanımdı Meryemce. Tüm dişleri dökülmüş, avurduna geçmişti. Yüzü, gözlerinin kenarları, alnı, dudakları kırış kırıştı. Yeldirmesinin altındaki azıcık kalmış ak, kınalı saçının bir kısmı alnına dökülmüştü.

Bu parçada hangi anlatım biçimi kullanılmıştır? Parçadan örnek vererek yazınız. (15 puan)

Öğrencilerden, bu parçanın ifade biçimi olan “betimleyici anlatımı” ifade etmeleri ve bu ifade biçimine yönelik parçadan minimum bir doğru örnek yazmaları beklenmektedir.

Örnek Cevaplar:

1. Bu parçada betimleyici ifade biçimi kullanılmıştır. Meryemce; iri yarı, beli bükülmüş, sivri çeneli, uzun yüzlü, elmacık kemikleri çıkık, güzel, kara gözlü, tüm dişleri dökülmüş ve yüzü avurduna geçmiş olarak tasvir edilip okuyucunun zihninde canlandırılmaya çalışılmıştır.

2. Betimleyici ifade biçimi kullanılmıştır. Meryemce; yüzü, gözlerinin kenarları, alnı, dudakları kırış kırış, ak ve kınalı saçlarının bir kısmı alnına dökülmüş bir karı olarak anlatılmıştır.

3. Meryemce’nin uzun yüzlü, elmacık kemikleri çıkık benzer biçimde fiziki özellikleri okuyucunun zihninde canlan-dırılmıştır. Dolayısıyla betimleyici ifade kullanılmıştır.

S6. Onu geç tanıdığım için fazlaca müteessirim. Erken tanımama da asla imkân yoktu. Gerçi bir çok akşam onun, uzak tepelerden sürüsüyle köye dönüşünü seyrederdim.

Bu parçadaki altı çizili kelimelerin türlerini sırasıyla yazınız. “bir çok” kelimesini parçadakinden değişik türde olacak şekilde bir cümlede kullanınız. (15 puan)

Öğrencilerden, parçadaki altı çizili kelimelerin türlerini yazmaları ve parçada sıfat olarak kullanılan “bir çok” kelimesini “zamir” olacak şekilde bir cümlede kullanmaları beklenmektedir.

Örnek Cevaplar:

1.

• için: edat,
• da: bağlaç,
• bir çok: ödat

Çoğumuz kitap okumayı severdi. (Zamir)

2. edat, bağlaç, ödat

Eski arkadaşlarımdan çoğunu hâlâ ararım. (Zamir)

S7. Aşağıda bir kısmı verilen masalı, mevzusu “dostluk” olacak şekilde minimum beş cümle ile devam ettiriniz. Masalı tamamlamak zorunda değilsiniz. (20 Puan)

(Yazınız; cümle sayısı, olağanüstülük, mevzunun işlenmesi, imla ve noktalama kurallarına uygunluk bakımından değerlendirilecektir.)

Bir varmış, bir yokmuş. Evvel süre içinde kalbur saman içinde, develer tellal iken, pireler berber iken, ben annemin beşiğini tıngır mıngır sallar iken memleketin birinde bir ziraatçi ile karısı varmış.

Soruda belirtilen değerlendirme ölçütlerine uygun şekilde yazılmış örnek bir yanıt aşağıda sunulmuştur.

Örnek Yanıt:

Ziraatçi ile karısı, ufak bir köyde yaşarmış. Çiftçinin karısı, köyde şifalı bitkiler hazırlama kabiliyetiyle tanınırmış. Ziraatçi ise toprağa fısıldayıp verimli ekinler yetiştirme mevzusunda fazlaca maharetliymiş. Ziraatçi ile karısı; köydeki beraberce öyleki iyi geçinirmiş ki onların yanına gelenler de birbirleriyle didişmeyi ve kavgayı unutur, birbirlerine dostça davranırlarmış. Fakat bu insanoğlu, ziraatçi ile karısının yanından ayrıldıklarında aralarındaki tartışmalar, hoşnutsuzluklar, huzursuzluklar devam edermiş. Ziraatçi ile karısı bu duruma fazlaca üzülürmüş fakat ellerinden de bir şey gelmezmiş. Bigün, elinde büyülü değneğiyle bir peri, bu çiftin penceresinde belirivermiş. Periyi gören çiftçiyle karısı bir şaşırmış bir korkmuşlar ki oldukları yerde donakalmışlar fakat peri konuşmaya başlayınca sakinleşivermişler. Kulak verip dinlemişler periyi. Peri; onların beraberce dostça geçinmesini övmüş övmüş de dileyin benden ne isterseniz, demiş. Ziraatçi ve karısının tek dileği, insanların hep dost kalmalarıymış. İnsanlara dostluğu en güzel şekilde anlatabilmeyi, anlaşmazlıkları azaltıp dostluğu çoğaltarak her insanın rahatlık içinde güzel bir yaşam yaşamasını dilemişler.