Son Eseri – Halide Edib Adıvar
Karakterler
Feridun Hikmet: Eşi ve evlatları ile Üsküdar da yaşayan bir yazardır.
Mediha: Feridun Hikmet’in eşi.
Şevket ve Nerime: Mediha ve Feridun Hikmet’in evlatları.
Asım: Mediha’nın eski eşi.
Kamuran: Asım’ın kız kardeşi olan bir ressamdır.
Mevzusu
Roman, ressam bir karı sanatçı ile bir yazar içinde yaşanmış olan yasak aşkı mevzu ediniyor.
Son Eseri Özeti
Yazar Feridun Hikmet, ailesiyle beraber Üsküdar’da yaşıyor. Eşi Mediha, oğulları Şevket ve kızları Nerime ile bir sayfiye yerine gitmeye karar verir. Son zamanlarda kendini sıkışmış hisseden ve yazamayan Feridun Hikmet, sessiz bir yere çekilip yazmayı umuyor. Çamlıca’ya gitmeyi tercih ediyorlar. Feridun Hikmet ve ailesi, Çamlıca’da yürüyüş yaparken Mediha’nın eski eşi Asım’ın kız kardeşi ressam Kâmuran’a rastlar. Bu karşı karşıya gelme ilkin onları rahatsız eder. Sadece Feridun, Kamuran’ın gizemli albenisine kapılır. Kamuran da duygularını karşılıksız bırakmaz. Kamuran’ın Feridun Hikmet portresi onları birbirine yaklaştırıyor. Kardeşi Asım’ın karısını alıp onu mutsuzluğa mahkûm eden bir insanla ilişki yaşamaktan korkan Kâmuran, firar etmiştir. Feridun onun izini sürer ve onu Berlin’de bulur. Almanya, Königssee’de göl kıyısında beraber altı gün geçirirler. Feridun Hikmet, kızı Nerime’nin ölümü üstüne Almanya’dan döner.
Romanın ilk kısmı burada bitiyor ve yazışmalardan oluşan ikinci bölüm başlıyor. Feridun Hikmet’in Kâmuran’a yazdığı aşk mektubunun arkasından Feridun Hikmet ve Asım Bey ile olan yazışmalarının arkasından üçüncü bölümde Kâmuran, Feridun Hikmet’e aşkını itiraf ederek yaşamını söyledi. Kısa bir süre sonrasında sanki göl kenarında geçirilen günlerin bedelini öder şeklinde Kâmuran zatürree olur ve ölür.
Romanın “Mutluluk Köşkü” başlıklı son kısmı, ölümünün ve geride bıraktığı tabloların tanıtılması ve tahlilini ihtiva eder. Her iki sevgili de son bir yapıt bırakıyor. Aşkları, sanatlarında her ikisi için de en mühim esin kaynağı olmuştur. Feridun Hikmet’in eseri Son Yapıt romanı, Kâmuran’ın eseri ise Mutluluk Köşkü tablosudur. Halide Edib’in ikinci baskısında eklediği bu bölümde Ahmet Şerif adlı bir gazeteci, Asım Bey’le Kamuran’ın emek harcamaları hakkında röportaj yapıyor. Kamuran’ın Mutluluk Köşkü’ne ek olarak “Ay Işığında Kaktüsler” adlı bir tablo daha yapmış olduğu ortaya çıktı. Sadet Köşkü, Kamuran’ın ütopyasını gözler önüne seren bir yapıt; Kaktüsler ise yaşamın somut gerçekliğini ifade eder.
Son Eseri – Kitap Açıklaması
“Artık hiçbir ıstıraptan ve azaptan korkmuyorum. ‘Nöbet saatin geçti, artık dinlen,’ diyecek ölüm borusu çalıncaya kadar insanlık vazifemi yapacağıma sana söz veriyorum Kâmuran. Ve bunu söylerken aşkımızın şimdi muhafızı olmaya lâyık olduğumu hissediyorum. Allaha ısmarladık, Kâmuran! Sana ithaf ettiğim ömrüm, bu Son Eserim[‘in] herhangi şaheserden fazla sana lâyık olduğuna inanırım.”
Halide Edib Adıvar’ın 1913 senesinde Tanin gazetesinde tefrika edilen romanı Son Eseri, yazarın erken dönem yapıtları içinde içeriyor. Roman, ‘Bence yazmak, yaşamakla bir. Tıpkı baharda yapraklanan ağaçlar, tomurcuklanan çiçekler şeklinde,’ diyen meşhur romancı Feridun Hikmet’le genç hanım ressam Kâmuran’ın ümitsiz aşkını konu alıyor. Feridun Hikmet, karısını elinden almış olduğu Asım Bey’in, Kâmuran’ın ağabeyi bulunduğunu öğrenince ilkin içine kapanıyor, fakat sonrasında aşkın coşkusu galip geliyor. Son Eseri, sağlam ruhsal çözümlemelerle dolu, mühim bir roman.
