Markette dolaşırken manav reyonundaki portakallara eminiz bu kadar dikkat etmemişsinizdir. Filede satılan portakallar, çoğunlukla kırmızı renkli filelerde bulunuyor. Peki ya filenin kırmızı olmasının bir sebebi bulunduğunu söylesek?
Aslına bakarsak besin firmaları ve süpermarketler, algılarınızla oynayarak size daha çok ürün aldırmak için şimdi bahsedeceğimize benzer yöntemler kullanıyor. Meyvelerin çevresinde bulunan kırmızı yada turuncu renkli file, portakal kabuğunun fazlaca daha turuncu olduğu algısını yaratıyor. Böylece tüketiciler satın alacakları portakalın fazlaca daha sulu ve ilgi çekici bulunduğunu düşünüyor.
Doğal bu durum portakalın yeterince olgun olmadığı durumlarda da işe yarıyor. Renkli file olgunlaşmamış portakalın yeşilimsi kabuğunu da daha turuncu göstererek, bir nevi tüketicileri aldatmış oluyor.
Benzer şekilde limonların da daha sarı görülmesi için çoğunlukla sarı renkli filelerde satıldığını söylemek gerek. Sadece kırmızı bir filede satılırsa daha turuncu görüneceğinden dolayı satışlara negatif yönde tesir ediyor.
Konfeti illüzyonu
Bahsettiğimiz durum, renk algısının çevresindeki bağlamdan kuvvetli bir halde etkilendiği görsel bir fenomen olan konfeti illüzyonuna dayanıyor. Bu optik illüzyonda yansız renkli bir top, değişik renklerdeki çizgilerden oluşan bir ızgara içine yerleştirilir. Belirli bir renkteki çizgiler ön planda olduğunda, topun rengi çizgilerin rengiyle karışmış şeklinde görünür.
Yeni bir çalışmada, Almanya’daki Giessen Üniversitesi’nden psikolog Karl R. Gegenfurtner, süpermarketin turuncu filesinin konfeti illüzyonunu iyi mi kullandığını detaylandırıyor.
Gegenfurtner şöyleki diyor: “Her Cumartesi mahalli pazardaki favori meyve satıcım Helga’dan portakal suyu alıyorum. Geçenlerde bigün, Alman yazında beklenebileceği şeklinde elinde asla güzel ve olgun portakal yoktu. Hemen sonra bir süpermarkete uğradığımda, bolca oranda olgun portakal bulunduğunu gördüm ve doğal ki, taşımak için portakal filesi içinde paketlenmiş portakallardan aldım. Evde portakalları fileden çıkardığımda bir mucize oldu: filenin içinde güzelce görünen her bir portakal, yeşilin çok kötü bir tonuna dönüştü!“
Gegenfurter, bilimsel yönteme sadık kalmak için iddiasını kanıtlamaktan da çekinmiyor ve olgunlaşmamış portakalların filede iyi mi göründüğünü fotoğraflarıyla da paylaşıyor.
Araştırma makalesi ise şu sözlerle sonlanıyor: “Renk asimilasyonunun tek başına renk görünümü üstünde kuvvetli bir tesir sağlamış olduğu ve yeşilimsi görünümlü portakalı güzel bir turuncuya dönüştürdüğü sonucuna vardık. Meyve satıcılarının bunu uzun vakit ilkin fark ettiğini anlatmaya gerek yok. Tipik süpermarketlerde etrafınıza bakmış olduğunuzda, meyve ve sebzelerin (mesela limon, soğan, kabak ve hatta patates) tipik olarak muhteşem örneklerin renginde olan filelerde paketlendiğini görmek oldukça kolay.”
Yazı, konfeti illüzyonunun beynimizin çevresel görüş ve renk algısını işlemek suretiyle programlandığı ilkesine dayandığını açıklıyor.
Özünde, beynimiz bizlere mümkün olduğunca etkili bir halde anlaşılabilecek pürüzsüz, kesintisiz bir edinim sunmayı amaçlıyor. Aynı şekilde, görsel sistemimiz de tekdüzelik ve yumuşak geçişleri algılamak suretiyle programlanmıştır. Kırmızı file turuncunun üstüne yerleştirildiğinde, beynimiz gördüklerimizi basitleştirmek için bitişik renkleri birleştirir.
Bu yöntemin satışlar üstündeki tesiri ile ilgili hemen hemen bir araştırma yapılmış değil.
IFLScience’ın haberini Özgür Yıldız Türkçeleştirdi.
