“Woke” terimi, süre içinden ilk anlamından oldukca değişik bir halde evrim geçirdi. Geleneksel olarak baktığımızda uyanık yada bilgili olmayı ifade ederken, son yıllarda daha kapsamlı bir siyasal anlam kazanmıştır.
Bu terim, bilhassa de ABD’deki siyasal arenada oldukça tartışmalı hale geldi. “Uyanık kalmak” için çağrıda bulunan Başkan Yardımcısı Kamala Harris, ABD’nin yeni başkanı olan Donald Trump da dahil olmak suretiyle muhafazakâr figürler tarafınca eleştirilmişti. Harris, Trump’a karşı başkanlık yarışına hazırlandığı sırada, geçmişte yapmış olduğu “woke” açıklamaları ile tekrardan gündeme geldi: Böylelikle yeni bir siyasal irdelemenin fitili de ateşlenmiş oldu.
Woke ifadesi ilk olarak ne süre kullanıldı?
Bu terimin ilk kullanıldığı tarih, ABD’nin Alabama eyaletinde tecavüzle suçlanan, suçsuz oldukları net olarak bilinse de tamamı beyazlardan oluşan bir jüri tarafınca mahkûm edilen, dokuz siyahi genç olan Scottsboro Evlatları hakkında 1938 senesinde yazılmış bir şarkıya kadar uzanıyor.
Free Speech Center (İfade Özgürlüğü Merkezi), woke’u “toplumsal sorunlara karşı kayıtsız kalmış birinin ‘uyanarak’ dünyayı değişik bir halde görmeye başlaması” şeklinde tanımlıyor. Human Rights Careers’e (İnsan Hakları Kariyerleri) gore ise, woke başlangıçta siyah topluluğunda ırkçılığa karşı uyanık ve bilgili olmak anlamına geliyordu. Son zamanlarda ise bilhassa Black Lives Matter hareketi esnasında, woke polis sertliği ve dizgesel ırkçılığa karşı farkındalık ve savaşım çağrısı olarak tekrardan ehemmiyet kazanmıştır. Bu terim o zamandan beri çeşitli siyasal endişeleri kapsayacak şekilde genişledi.
Woke, zaman içinde negatif çağrışımlar da kazanmaya başladı. Merriam-Webster Dictionary, woke ifadesin in aşırı yada mantıksız olarak algılanan siyasal liberalizm yada ilericilik anlamına gelebileceğini söylüyor.
Woke ifadesinin günümüzde kullanımı
Günümüzde kimlik politikalarını tanımlamak için kullanılan woke sonrası “wokeness”, “wokeism” yada “woke kültürü” şeklinde ifadeler de ortaya çıktı.
Donald Trump dahil olmak suretiyle muhafazakâr politikacılar, iş gücünde, devlet okullarında ve yasama süreçlerinde çeşitlilik, kapsayıcılık ve eşitlik çabaları için savaşım eden Amerikalıların “woke ideolojisine” karşı çıkıyor.
2017’de Başkan Yardımcısı Kamala Harris’in “hepimiz woke olmalı” söylediği bir video son dönemde yine gündeme gelmiş ve münakaşa yaratmıştı. Bu ifade bununla birlikte o dönem Harris’in toplumsal medya hesaplarından da paylaşılmıştı.
Kamala Harris bir ‘woke’ mu?
Kamala Harris, 2017’de ABD Senatörü olarak Laurene Powell Jobs ile gerçekleştirdiği bir konuşma esnasında woke ifadesini kullanmıştı.
Göçmenlik ve çevre problemlerine değinen Harris, peşinden Trump yönetiminin uyuşturucu politikalarına ve göçmenlik politikalarına karşı çıkarak Amerikalılara “woke” olmaları çağrısında bulunmuş oldu.
Harris, bu ifadesinde demokrasi için insanların her iki taraftan da olup bitenlerle ilgili duyarlı ve uyanık kalmaları gerektiğine atıfta bulunmuştu. Amerikalıları etken ve “woke” olmaya çağırmış, sonrasında toplumsal medyada da “Etken kalmalıyız. Woke olmalıyız.” şeklinde paylaşım yapmıştı.
Kaynak: North Jersey – Yaratı Şahin tarafınca Türkçeleştirildi
