ABD’de yetkililer, 30 yıl sonrasında ilk kez “sıhhatli gıdanın” ne işe yaradığını tekrardan tanımladı ve beyaz ekmek şeklinde bazı yiyecekleri listeden çıkarırken, gıda değerleri açısından varlıklı yumurta ve somon şeklinde seçenekleri ise listeye ekledi. Bu hamlenin zamanlaması tehlikeli sonuç zira hem ABD’de hem de DSÖ vesilesiyle dünya genelinde uzmanlar, beslenmeyle ilgili önlenebilir kronik hastalıkların giderek dozajı artan bir krize dönüştüğüne dair acil fiil çağrısında bulunuyor.
ABD Besin ve İlaç Dairesi (FDA) ek olarak üreticilerin tüketicilere bir gıdanın “sıhhatli” olarak adlandırılabilecek kriterleri karşıladığını gösterecek yeni bir sembol geliştirdiğini duyurdu.
FDA’in üst düzey yetkilisi Jim Jones gazetecilere yapmış olduğu açıklamada, “Kalp hastalığı, kanser ve diyabet şeklinde beslenmeyle ilgili hastalıklar, ABD’de hastalıkların önde gelen sebebi ve bu, ABD’nın büyük yüksek gelirli ülkeler içinde en düşük yaşam beklentisine haiz ülke olmasına katkıda bulunuyor” diye konuşuyor.
İstatistikler değişiklik ihtiyacını gösteriyor
Ürkütücü istatistikler mevzunun aciliyetini ortaya koyuyor: Amerikalıların yüzde 77’si doymuş yağ tüketiminde yüzde 63’ü ise ilave şeker tüketiminde sınırları aşıyor; yüzde 90 şeklinde şaşırtıcı bir oran ise aşırı sodyum (doğrusu kabaca tuz) tüketiyor. Bunlara ek olarak ortalama yüzde 80 ise süt, meyve ve sebze tüketiminde yetersiz kalıyor.
Jones, “Tüketicilerin besin etiketlerinde daha eksiksiz, doğru ve güncel bilgilere erişebilmelerini sağlamak amacıyla ‘sıhhatli’ iddiası güncellendi” diye ekliyor.
Yeni kurallara gore “sıhhatli” olarak etiketlenen gıdalar; sebze, protein, süt ürünleri yada tahıllar şeklinde FDA’in beslenme kılavuzlarında tavsiye edilen bir yada daha çok gıda grubundan “anlamlı oranda” içermek zorunda.
Ek olarak “sıhhatli” gıdaların doymuş yağ, sodyum ve ilave şeker açısından da belirli sınırlar içinde kalmaları gerekiyor. FDA’den Claudine Kavanaugh yağlara yaklaşımın süre içinde değiştiğine vurgu yapıyor ve “Orijinal kaide 1990’larda tanıtıldığında, odak noktası tüm yağları azaltmaktı. Bugün ise vurgu, doymuş yağları azaltmak sadece bununla beraber sıhhatli yağların faydalarını kabul etmek” diyor.
Bu değişiklik avokado, kuruyemiş, çekirdek, yüksek yağlı balıklar, yumurta ve zeytinyağının artık sıhhatli olarak nitelendirilmesi anlamına geliyor.
Listeden çıkanlar…
Buna karşılık, şekerli meyve atıştırmalıkları, aşırı tatlandırılmış atıştırmalık barlar, zenginleştirilmiş kahvaltılık gevrekler ve ilave şeker oranı yüksek yoğurt yada meyve içecekleri -ki bunların hepsi daha ilkin sıhhatli etiketini alabiliyordu- artık listeye girmiyor.
Kavanaugh, yeni sembolün “gıdaya dair bilgilere daha azca aşina olanlar da dahil olmak suretiyle tüm tüketicilerin sıhhatli bir beslenme düzeninin temelini oluşturan yiyecekleri tespit edebilemelerini sağlayacak bir işaret” işlevi göreceğini söylemiş oldu.
Sadece FDA, sembolün ne süre hazır olacağına dair bir süre çizelgesi sunmuş değil. Donald Trump’ın yeni kabinesinde sıhhat bakanı olarak vazife alması beklenen Robert F. Kennedy Jr., sıhhatli besin ve beslenme alışkanlıklarını teşvik etme mevzusuna uzun bir süredir kuvvetli bir ilgi gösteriyor ve bu durum, mevzunun yeni yönetimde de gündemde kalabileceğini gösteriyor.
Kaynak: Science Alert / Metin Aktaşoğlu tarafınca yerelleştirildi