Çoğumuzun başına gelmiştir: Keyifli bir gece, sabah baş ağrısı, mide bulantısı ve baş dönmesi ile dolu bir pişmanlığa döner kimi zaman. Akşamdan kalmalığa karşı, kahvaltıda aşırı yağlı yemekten, ballı muzlu süte kadar birçok “tedavi” tavsiyesi mevcut. Yeni piyasaya sürülen bir araştırmaya gore ise, akşamdan kalmalığın çaresi (her şeyde olduğu benzer biçimde) tertipli sporda.
Nottingham Trent Üniversitesi’nde yürütülen ve Addictive Behaviours isminde dergide piyasaya sürülen çalışmaya, son 3 ayda minimum bir kere akşamdan kalmalık çeken bin 676 üniversite talebesi dahil edildi. Iştirakçilerin hepsi haftada minimum 30 dakika orta düzey fizyolojik aktivite yapmış oldu. Bu süre zarfında katılımcılar, alkol tüketim biçimlerini, fizyolojik aktivite seviyelerini ve akşamdan kalmalık sıklığı ile sertliğini değerlendiren bir takım soruya online ortamda yanıt verdi.
Iştirakçilerin fizyolojik aktivite seviyeleri ise, aktivite süresine gore yoğunluğunun hesaplanmasıyla belirlendi. Bulgular, fizyolojik aktivite ile (mesela koşu) akşamdan kalma emareleri içinde anlamlı bir ilişki bulunduğunu ortaya koydu. Doğal ki daha oldukca alkol tüketen kişiler akşamdan kalmalık emarelerini daha sık ve daha ağır yaşadı.
Fakat bu bağın yoğun fizyolojik aktivite meydana getiren kişilerde azalması, daha yüksek seviyelerde spor yapmanın akşamdan kalmalığın sertliğini hafiflettiğini ortaya koyuyor.
Emek verme, spor ile akşamdan kalmalığın belirtilerinin azaltılması arasındaki ilişkiye odaklanıyor sadece fizyolojik aktivitenin akşamdan kalmalığın etkilerini iyi mi azalttığını açıklayabilen bazı mekanizmalar da mevcut.
1. Acı tepkisini hafifleştiriyor
Akşamdan kalmalık bazı faktörlerden dolayı genel anlamda baş ya da kas ağrısı benzer biçimde fizyolojik bir acı da yaşatıyor. Alkol vücudun susuz kalmasına yol açıyor ve bu da damarları etkileyerek, beyin çevresindeki sıvı seviyesinin azalmasına niçin oluyor. Bu durum da baş ağrısını tetikliyor. Öte taraftan, alkol vücuttaki inflamasyonu da ilerlettiğinden bağışıklık sistemimiz sitokin isminde bir molekül salgılıyor. Bu molekül de kas ağrısı oluşumuna niçin oluyor. Üzerine, alkol uyku standardını de bozduğundan da kişinin ertesi gün acıya karşı hassasiyeti yükseliyor.
Bazı emekler, alkol tüketiminden sonraki sabah kanımızda bulunan alkol yoğunluğunun da ağrı ve acı benzer biçimde semptomlarla ilişkili bulunduğunu ortaya koymakta. Fakat, spor yaparken salgıladığımız endorfin hormonu, aslına bakarsan organik ağrı kesici olarak adlandırılmakta. Tertipli spor yaptığımızda da vücudumuzun temel endorfin seviyesi de artıyor. Böylece, akşamdan kalmalıkta da acıyı daha azca hissediyoruz.
2. İyi uyku kalitesi
Akşamdan kalmalığın fena uyku kalitenize paralel bulunduğunu fark etmişsinizdir. Bu sebeple alkol, beynin dinlendirilmiş olduğu ve yenilendiği REM uykusunu azaltıyor. Ek olarak içki tüketimi gece süresince daha oldukca uyanmanıza niçin oluyor; bunun sebebi iste alkolün vücutta sıvı kaybını arttırdığından dolayı gece sık sık çişe kalkma ihtiyacı duymanız.
Fakat tertipli spor yaptığımızda ise, vücudumuzun sirkadiyen ritmi düzenlendiğinden daha iyi uyuruz. Kısaca fizyolojik aktivite, uyku süremizi ve uyku kalitemizi artırarak, gece uyanma sıklığımızı azaltır. Böylece gece süresince güzel bir uyku çekeriz ve ertesi gün de akşamdan kalmalığı daha kolay atlatırız.
3. Metabolizmayı geliştiriyor
Tertipli fizyolojik aktivite yapmak, metabolik sağlığınızın daha iyi olmasına, bu da bünyenizin alkolü etkili bir halde işlemesini kolaylaştırmasına neden olur. Karaciğer alkolü parçalayıp metabolize ettiğinden iyi bir metabolizma hızı alkolün ve istenmeyen sonuçlarının bünyeden daha etkili şekilde temizlenmesine destek verir.
Spor ek olarak dolaşımı da hızlandırdığından, asetaldehidin vücuttan atılmasına destek verir. Asetaldehit, vücut alkolü parçaladığı sırada alkolün salmış olduğu toksik bir kimyasaldır ve akşamdan kalmalık semptomlarını ciddi şekilde arttırır.
4. İnflamasyonu azaltıyor
İnflamasyon, vücudun enfeksiyonla savaşmak ve yaraları iyileştirmek için bağışıklık tepkisini harekete geçirecek kimyasalları salgılamasına denir. Alkol, vücudun inflamatuar yanıtını tetikler. Vücudun zararı olan patojenler ve maddelerle savaşmak için kullandığı müdafa mekanizması olarak ifade edilebilen inflamatuar cevap da akşamdan kalmalık semptomlarını kötüleştirebilir.
Alkolün, inflamasyonun ilerlemesine niçin bulunduğunu yukarıda belirtmiştik. Akşamdan kalmalıkta inflamasyon bağ ağrısı, kas ağrısı, mide bulantısı ile ışığa ve sese duyarlılık benzer biçimde semptomları kötüleştirebilir. Vücudumuzun artan bağışıklık tepkisi bu hastalıkları arttırarak, akşamdan kalmalığın daha ağır yaşanmasıyla sonuçlanır. Sadece spor, “anti-inflematuar” nolekülleri uyarır. Bu da tertipli egzersizin akşamdan kalmalıkta inflamasyon etkisiyle yaşanmış olan rahatsızların azalmasını sağlar.
Akşamdan kalmalığa bir deva mi?
Sporun akşamdan kalmalığı daha çekilebilir kıldığını fakat akşamdan kalmalığa bir çözüm olmadığını belirtmekte yarar var. Akşamdan kalmalığı geçirmenin en iyi yolu doğal ki ölçülü içki içmek ya da asla içmemek.
Sık sık akşamdan kalanlar için ise, yaşam şekillerinde değişim yaparak, tertipli sporu hayatlarına dahil etmek bahsi geçen hastalıkları hafifletebilir.
Öte taraftan, çalışmada tam açıklığa kavuşmamış noktalar mevcut. Örneğin, akşamdan kalmalık tesirini azaltmak için içki içmeye başlamadan ne kadar ilkin egzersiz yapmalı? Bulgular, tertipli sporun akşamdan kalmalığın daha hafifçe geçmesini sağladığına mı yoksa içki içileceği akşam dışarı çıkmadan ilkin egzersiz yapılması gerektiğine mi işaret ediyor, emek vermeden bunu çıkarmak zor.
Ek olarak, araştırma üniversite öğrencileri üstünde yapıldığından daha yaşlı yetişkinlerde alkol tüketim miktarı ve fizyolojik aktivite yoğunluğu değişebilir. Araştırmanın başka yaş gruplarında iyi mi sonuçlar vereceğini de görmek mühim bir nokta.
Öteki taraftan, tertipli sporun yararları ile akşamdan kalmayken spor yapma dürtüsü içinde fark yapmak da mühim. Bu sebeple, akşamdan kalmayken spor yapmak vücut aslına bakarsan susuz kalmış ve stres altındayken tam tersi tesir yaratabilir. Bunun yerine, akşamdan kalmayken yürüyüş yada yoga benzer biçimde düşük efor gerektiren aktiviteler denenebilir.
Bu son araştırmanın bulguları aşırı alkol tüketmek için bir bahane olarak görülmemeli doğal ki. Bulgular, sporun, içki içilen bir gecenin sonrasında vücudumuzun durumla daha iyi başa çıkmasını sağladığını ve bu sıkıntılı sabahları daha kolay geçirmemize destek olabildiğini vurguluyor.
Science Alert’in haberini Sıdal Utkucu Türkçeleştirdi
