Kara Cuma, ABD Birleşik Devletleri ve Kanada’da kutlanan Şükran Günü‘nü (hasada ve geçmiş senenin tüm nimetlerine şükretmek için kutlanan bir ulusal bayram) takip eden gün olarak anılır. Bu gün, ABD Birleşik Devletleri ve Kanada haricinde Türkiye’de ve öteki bir çok ülkede senenin en yoğun alışverişlerinin yapıldığı günlerden biri haline heldi. Ulusal zincir mağazalarının (Amazon, Trendyol, Hepsiburada şeklinde) müşterileri mağazalara çekmek için çeşitli ürünlerde büyük indirimler yaptıkları Kara Cuma haftasında, fırsat ürünleri online olarak satışa sunuluyor.
Birçok şahıs Kara Cuma teriminin, işletmelerin Şükran Günü’nün ertesi günü büyük satışlar sonunda kâra geçmelerini ya da “kâra geçmelerini” sağlayana kadar gelir kaybı olacak şekilde çalışmış oldukları yada “zararda” oldukları düşüncesinden geldiğine inanır sadece bu doğru değil.
Bu terimin ortaya çıkışı, 1960’ların başlangıcında ABD’nin Philadelphia eyaletinde görevli polis memurlarının, oldukça sayıda turistin dinlence alışverişine adım atmak ve bazı yıllarda cumartesi gününde meydana getirilen senelik Ordu-Donanma futbol maçına katılmak için şehre gelmesiyle ortaya çıkan kaosu tanımlamak için kullanmaya başlamasına dayanıyor. Kalabalık insan grupları, trafik sıkışıklığı, kazalar, hırsızlık ve öteki sorunlarla uğraşan polisler, normalden daha uzun vardiyalar çalışmış oldukları için giderek zorlanmaya başladı.
Birkaç yıl içinde Kara Cuma ifadesi, Philadelphia’da popüler hale geldi. Şehirdeki esnaflar, bu güne “Büyük Cuma” adını vererek daha anlamlı bir yaklaşım kazandırmaya çalıştılar.
Perakende satışlarında gözle görülür bir artışı ifade etmek için kullanılan “Kara Cuma” ifadesi, esnafların ‘kırmızıdan siyaha’ kâr söylemini (“Kırmızı” ifadesi, negatif kazancı olan bir işletmeyi tanımlamak için kullanılır. “Siyah” ise kârlı ve mali açıdan bekledikleri hedeflere ulaşan firmalar için kullanılır) yaymaya başladığı 1980’lerin sonlarına kadar ülke çapında pek karşılık bulmadı. Kara Cuma, mağazaların yıl süresince kâr etmeye başladığı, ABD’de en büyük satış cirolarına ulaşıldığı gün olarak tanımlandı. Gerçekte ise bir çok mağaza, en oldukça Noel’den önceki Cumartesi günü satış yapıyorlardı.
Son yıllarda Kara Cuma ifadesini, müşterileri bölgedeki alışveriş dükkanlarını ziyaret etmeye teşvik eden Small Business Saturday ve web üstünden alışverişi teşvik eden Cyber Monday şeklinde öteki alışveriş tatilleri takip etti. Giving Tuesday ifadesi de hayırseverlerin bağış yapmalarını teşvik etmesi amacıyla ortaya çıktı.
Tarihsel olarak bakıldığında, Kara Cuma’nın alışverişle ilgisi olmayan başka bir anlamı daha bulunuyor. 1869’da Wall Street finansörleri Jay Gould ve Jim Fisk, New York Altın Borsası’nda ülkenin altın piyasasını köşeye sıkıştırmaya emek vererek, tutarları yükseltmek amacıyla alabildikleri oldukça altın aldılar. Sadece 24 Eylül Cuma günü devrin ABD Başkanı olan Ulysses S. Grant’ın müdahalesi ile planları suya düştü ve borsanın düşmesiyle binlerce Amerikalı iflasın eşiğine geldi. Bir çok Amerikalının başına gelen bu finansal hüsran için de ‘Kara Cuma’ ifadesi kullanılmıştı.
Kaynak: Britannica / Yaratı Şahin tarafınca yerelleştirildi