Sıhhat hizmeti sunanlar ve hastalar, hastanede kapılan enfeksiyonların kaynağının çoğu zaman tıbbi tesislerde karşılaşılan süper mikroplar bulunduğunu düşünür.
Sadece bu enfeksiyonlara yol açan bakterilerin genetik verileri değişik bir öykü konu alıyor: Hastane ortamlarıyla ilişkilendirilen bir çok enfeksiyon, hastaların hastaneye girmeden ilkin vücutlarında esasen bulunan zararsız bakterilerden kaynaklanıyor.
Aslen hep vücudumuzdalar!
Burnumuz, derimiz ve vücudumuz öteki alanlarındaki kolonileşen “mikrobiyomumuzdaki” bakteriler ile zatürre, ishal, kan dolaşımı enfeksiyonları ve cerrahi alan enfeksiyonlarına yol açan bakterilerin karşılaştırılması, sağlıklıyken vücudumuzda zararsızca yaşayan bakterilerin, hasta olduğumuzda bu fena enfeksiyonlardan çoğunlukla görevli bulunduğunu gösteriyor.
“Science Translational Medicine” dergisinde piyasaya sürülen araştırma, bu fikri destekleyen çalışmalardan biri. Emek harcama, birçok omurga cerrahisi müdahalesi sonrası meydana gelen cerrahi alan enfeksiyonunun, hastanın esasen kendi cildinde esasen bulunan mikroplardan kaynaklandığını ortaya koyuyor. Araştırmayı gerçekleştirenler ise Washington Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde vazife icra eden Anesteji Doçenti Dustin Long ile Alerji ve Bulaşıcı Hastalıklar Doçenti Chloe Bryson-Cahn.
ABD’ye maliyeti 9,8 milyar dolar
Söz mevzusu hastane kaynaklı enfeksiyonlar olunca, cerrahi alan enfeksiyonları bilhassa öne çıkıyor. 2013 senesinde meydana getirilen bir emek verme, cerrahi alan enfeksiyonlarının, hastane kaynaklı enfeksiyonların senelik maliyetini en oldukca artıran tür bulunduğunu ve toplamda 9,8 milyar dolarlık (ortalama 313 milyar TL) maliyetin yüzde 33’ünden fazlasını oluşturduğunu ortaya koydu.
Cerrahi alan enfeksiyonları bununla birlikte ameliyat sonrası hastaneye tekrardan yatışların ve ölümlerin de mühim bir sebebi.
Hastaneler muhteşem önlemler alıyor fakat…
Araştırmacılar, hastanelerin bu enfeksiyonları önlemek için muhteşem önlemler aldığını söylüyor. Bunlar içinde tüm cerrahi ekipmanların sterilize edilmesi, ameliyathane temizliği için ultraviyole ışık kullanılması, cerrahi giysiler için katı protokollerin uygulanması ve ameliyathane içindeki hava akışının izlenmesi yer ediniyor.
Gene de, ortalama her 30 işlemde bir cerrahi alan enfeksiyonu meydana geldiğini ve bir çok vakit bunun açıklamasının yapılamadığını belirten Dustin Long ve Chloe Bryson-Cahn, birçok öteki tıbbi komplikasyonun oranlarının zaman içinde düzelme gösterdiğini, cerrahi alan enfeksiyonu sorununda ise bunun yaşanmadığının altını çiziyor.
Antibiyotik direncinde küresel yükseliş
İkili, bunun ardında yatan sebeplerden birinin, antibiyotik direncindeki küresel yükseliş bulunduğunu söylüyor. Zira ameliyat esnasında verilen antibiyotikler, enfeksiyon önlemede tehlikeli sonuç bir hamle, bunlara direnç artınca, ameliyat sonrası enfeksiyon oranları da artıyor.
Cerrahi enfeksiyonların iyi mi ve niçin meydana geldiğini daha iyi idrak etmek isteyen ekip, daha evvelde meydana getirilen cerrahi alan enfeksiyonu çalışmalarının tek bir bakteri türü ile sınırı olan kaldığını ve eski genetik çözümleme şekillerinin kullanıldığını belirtiyor. Oysa yeni teknolojiler, tüm bakteri türlerini araştırma ve aynı anda antibiyotik direnç genlerini kontrol etme imkanı sunuyor.
Araştırma ekibinin, omurga cerrahisiyle ilgili enfeksiyonlara odaklanmasının ise birkaç sebebi var. İlk olarak, çeşitli nedenlerle omurga cerrahisi geçiren hanım ve adam sayısı benzer olduğundan, elde edilecek sonuçlar daha geniş bir grup için geçerli olacak.
İkinci niçin ise, ABD’de omurga cerrahisine öteki herhangi bir cerrahi işlemden daha çok sıhhat deposu harcanması. Üçüncü sebep, omurga cerrahisi sonrası enfeksiyonun, hastalar için bilhassa yıkıcı olabilmesi. Bu durum çoğu zaman yine ameliyat ve uzun soluklu antibiyotik tedavileri gerektirebilir.
200’den fazla hastadan örnek alındı
Ekip, bir senelik süre süresince, ameliyattan ilkin 200’den fazla hastanın burun, cilt ve dışkılarındaki bakterilerin örneklerin aldı. Sonrasında ise bu grupları 90 gün süresince takip ederek, bu örnekleri ondan sonra meydana gelen enfeksiyonlarla karşılaştırdılar.
Sonuçlar, hastaların sırt derisinde yaşayan bakteri türlerinin kişiden kişiye mühim seviyede farklılık gösterdiğini, sadece bazı benzerliklerin bulunduğunu ortaya koydu. Boyun ve omuz çevresinde üst sırtta kolonize olan bakteriler, burundakilere daha benzerken; sırtın alt kısımlarında bulunanlar, bağırsak ve dışkıdakilere daha oldukca benziyordu. Araştırma, bakterilerin söz mevzusu cilt bölgelerindeki varlıkları ve yoğunluklarının, aynı omurga bölgelerinde meydana getirilen ameliyatlardan sonrasında yaşanmış olan enfeksiyonlarda ortaya çıkmalarıyla yakından ilgili bulunduğunu ortaya koydu.
Omurga cerrahisi sonrası enfeksiyonlara yol açan bakterilerin yüzde 86’sı, ameliyattan ilkin hastanın taşımış olduğu bakterilerle genetik olarak eşleşti. Bu oran, Staphylococcus aureus bakterisine odaklanan eski genetik teknikleri kullanan önceki çalışmalardan elde edilmiş tahminlere de yakın.
Araştırmadan çıkan ürkütücü netice
Araştırmadan çıkan ürkütücü bir netice ise enfeksiyonların ortalama yüzde 60’ının, ameliyat esnasında verilen önleyici antibiyotiğe, cilt kesilmeden ilkin kullanılan antiseptiğe yada her ikisine birden dirençli olmasıydı.
Bu antibiyotik direncinin deposu da hastane değil. Antibiyotiğe dirençli bu mikropların deposu hastaların daha önceki antibiyotik kullanımları yada antibiyotiğe maruz kalmaları ile rutin topluluk teması kanalıyla bilincinde olmadan yaşadıkları bulaşlardan kaynaklanıyordu.
Araştırmadan çıkan netice şu demek oluyor ki cerrahi yara enfeksiyonlarının, vücudun o bölgesinde dolaşan bakterilerden kaynaklandığı bilgisi sezgisel görünse de, iki araştırmacı bunun gerçekleşme, önleme ve bakım alanlarında kuvvetli neticeleri olabileceğine inanıyor.
Ameliyat sonrası enfeksiyonlara karşı yeni tabanca
Eğer cerrahi enfeksiyonun en ihtimaller içinde deposu, şu demek oluyor ki hastanın mikrobiyomu evvelde biliniyorsa, bu data tıbbi ekiplerin planlı bir işlem öncesinde buna karşı koruma sağlamasına fırsat sunar. Enfeksiyon önleme için mevcut protokoller, mesela bir çok işlem geçiren hastaya aynı antibiyotiğin uygulanması benzer biçimde tek tip bir modeli takip eder. Sadece araştırmadan çıkan sonuca bakılırsa, ilaçları kişiselleştirme onları daha etkili kılabilir.
Bugün büyük bir ameliyat geçirecek olsaydınız, kesim yapılacak yerin standart antibiyotiklere dirençli bakterilerle kolonize edilip edilmediğini bilme şansınız olmazdı. Gelecekte, klinisyenler mikrobiyomunuz hakkında detayları kullanarak “hedeflenmiş” antimikrobiyaller seçebilir. Dustin Long ve Chloe Bryson-Cahn bu bilgilerin iyi mi yorumlanacağını ve bu yaklaşımın neticeleri iyileştirip iyileştirmediğini idrak etmek için daha çok araştırmaya gereksinim olduğu hatırlatmasını da yapıyor ve şöyleki devam ediyor:
“Bugün, enfeksiyon önleme ile ilgili tıbbi kurallar, ticari ürün geliştirme, hastane protokolleri ve akreditasyon çoğunlukla fizyolojik çevrenin sterilliğine odaklanmakta. Enfeksiyonların kaynağının büyük bir kısmının hastane olmadığı bilgisi, muhtemelen bu protokollerin bir sonucu. Sadece, enfeksiyon önlemede daha hasta merkezli, bireyselleştirilmiş yaklaşımlara doğru kaymak, hastane ve hastalar için yararlı olacaktır.”
Science Alert haberinden Erinç Eröz Türkçeleştirdi