Astronotların Mars yolculuğu: Kritik bir organ iflas edebilir

Evimizden fazlaca uzaklara uzanacak uzay yolculukları ufukta görünmeye başladı bile. Mars’a gidecek takımlar, bu yolculuklarda Dünya’dakinden oldukca değişik koşullarla karşılaşacak ve araştırmacılar, bu uzun seyahatlerde insan vücudunda neler yaşanabileceğini çözmek için çalışıyor.

Bu çerçevede en büyük sual işaretlerinden biri böbreklerdi. Son emek harcamalar, bu mühim organımızın, uzayda evvelde düşünülenden daha çok sorunla karşılaşabileceğini ve taş oluşumu ya da kalıcı hasar risklerinin daha yüksek bulunduğunu ortaya koyuyor.

İnsanlar ilk kez Dünya’nın koruyucu alanının dışına çıktığından beri meydana getirilen birçok emek verme, astronotların sağlığına yönelik endişeler bulunduğunu göstermekte. Sadece yeni bulgular, bu sorunların niçin böbreklerde ortaya çıktığını daha iyi anlamamızı sağlıyor.

University College London (UCL) Böbrek Hastalıkları Kısmı’nden Dr. Keith Siew ve ekibi, insan ve öteki canlıların haftalarca yada senelerce uzay benzeri koşullarda yaşadığında böbreklerinde neler bulunduğunu detaylı bir halde inceledi.

Uzay görevlerinde böbreklerimize ne oluyor?

UCL liderliğinde oluşturulan bir girişim tarafınca mevzuyla ilgili fazlaca detaylı bir araştırma gerçekleştirildi. Araştırmaya, beş kıtada 40’tan fazla kurum katıldı.

Ekip, 20 değişik araştırma grubundan ve Internasyonal Uzay İstasyonu ve 40’tan fazla Alçak Dünya yörüngesi misyonları şeklinde noktalardan örnekler değerlendirdi. Ek olarak fareler üstünde meydana getirilen 11 simülasyon da incelendi.

Araştırma kapsamında, farelerin Dünya’nın manyetik alanının haricinde geçireceği 2,5 senelik bir uzay yolculuğunu canlandıran ortamda radyasyona maruz bırakıldığı yedi değişik simülasyon yapılmış oldu.

Bu emek verme, uzay görevlerinin böbrek sağlığı üstündeki etkilerini bugüne dek en kapsamlı şekilde çözümleme eden araştırma olarak tanımlanıyor. Bununla birlikte ticari uçuşlarda vazife icra eden astronotların sıhhat verilerini içeren ilk emek verme olma hususi durumunu taşıyor.

Bulgular, uzay uçuşlarının böbreklerin yapısını ve işlevini değiştirdiğini, galaktik radyasyonun ise böbreklerde kalıcı hasara yol açarak uzun mesafeli görevleri tehlikeye atacağını ortaya koydu.

Böbrekler ve derin uzay radyasyonu

Alçak Dünya yörüngesindeki astronotlar gezegenimizin manyetik alanından kısmen korunuyor. Bugüne dek Ay’a giden bir tek 24 şahıs, 6-12 günlük kısa süreli görevlerde Galaktik Kozmik Işınım’a (GCR) tam anlamıyla maruz kaldı.

Dünya’nın manyetik sınırlarının ötesinde seneler devam eden bir göreve hemen hemen kimse çıkmadığı için organlarımızın daha aşırı koşullar altında iyi mi dayanacağı net değildi.

Bilim adamları yeni araştırma kapsamında, böbreklerdeki tuz ve kalsiyum dengesini düzenleyen bazı tübüllerin, bir aylık mikro yerçekimi ortamında küçüldüğünü keşfetti.

Ek olarak böbreklerin tuzları işleme biçiminin, böbrek taşı oluşma olasılığını artırdığı görüldü. Bu yeni bulgular, daha ilkin uzayda böbrek taşı oluşumunun esas olarak kemik yitirilmesine bağlı olarak idrarda kalsiyum seviyesinin artmasından kaynaklandığı yönündeki eski varsayımı bir başka noktaya taşıyor.

Daha uzun mesafe, daha çok ışınım

Araştırma, kozmik radyasyonun tipik koruyucu kalkanlarla tamamen engellenemeyeceğini vurguluyor. Farelere Dünya’nın manyetik alanının haricinde 2,5 yıl sürecek bir uzay yolculuğuna eşdeğer oranda Galaktik Kozmik Işınım dozları verildiğinde, hayvanların böbreklerinde kalıcı hasarlar meydana geldiği gözlemlendi.

Öne çıkan bulgular, böbreklerin dirimsel mineralleri iyi mi yönetim ettiğine dair değişikliklerin, uzun soluklu uzay yolculukları esnasında sıhhat üstünde mühim tesirleri olacağını gösteriyor.

Dr. Siew, “Şimdiye kadar meydana gelen görece kısa uzay misyonlarında astronotlarda böbrek taşlarının arttığını biliyoruz” diyor ve ekliyor:

“Sadece, bu sorunların niçin ortaya çıktığını ve Mars’a yapılması planlanan uzun yolculuklarda neler olacağını bilmiyoruz.”

Bilim adamları böbrekleri korumak için yeni yollar geliştiremezse, Mars’a giden bir astronotun dönüş yolunda yada Dünya’ya varışta diyalize gerekseme duyması olası.

Dr. Siew, “Böbrekler ışınım hasarını geç gösterir. Hasar fark edildiğinde de böbreklerin batkı etmesi mevzusunda adım atmak için de geç olabilir. Bu da görevin başarısıyla neticelenmesini tehlikeye atılabilir” diye ekledi.

Uzay ajansları, Dünya’nın naturel koruma kalkanlarının haricinde gerçekleşen yolculukların kemikler, gözler ve kardiyovasküler sistemde sıhhat problemlerine yol açtığını 1970’lerden beri biliyor.

Bu yeni emek verme, böbreklerin de öncelikli bir kaygı deposu bulunduğunu gösteriyor. Ek olarak bilhassa daha iddialı görevler planlanırken mikro yerçekimi ve radyasyonun yönetilmesinin önemine dikkat çekiyor.

UCL Böbrek Hastalıkları Kısmı’nden Stephen B. Walsh, “Çalışmamız, uzay görevleri planlanırken böbreklerin hakikaten mühim bulunduğunu gösteriyor. Galaktik radyasyondan onları kalkanlarla koruyamazsınız” değerlendirmesini yapıyor.

Walsh, “Sadece böbrek biyolojisini daha iyi anladıkça, uzun soluklu uzay yolculuklarını mümkün kılacak teknolojik yada farmasötik çözümler geliştirmek mümkün olabilir” demekte.

Astronotlar için geliştirilecek ilaçlar, Dünya’daki hastalar için de yararlı olabilir. Mesela, bu sayede kanser hastalarının böbreklerinin daha yüksek dozda radyoterapiye dayanabilmesi sağlanarak, bu tedavi yönteminin önündeki engellerden biri ortadan kaldırılabilir.

Earth.com‘un haberini Sıdal Utkucu Türkçeleştirdi