Paris 2024 yalnız atletik yeteneklerin değil, bununla birlikte bilimsel olarak kanıtlanmış neredeyse hiçbir tıbbi kıymeti olmayan buz banyoları ve osteopati benzer biçimde terapilerin de sergilendiği bir alan oluyor. Olimpiyatlar uzun süreden beri sporcuların performanslarını çoğaltmak ve ağrılarını azaltmak için her türlü yolu denemesiyle, şüpheli tedavi şekilleri için dahi bir platform oluyor. Fransız nörolog ve ağrı uzmanı Didier Bouhassira, “Sporda her türlü ‘alternatif tıp’ yöntemi denenebiliyor zira sporculardan fazlaca fazla talep var” ifadelerini kullanmakta.
Hatırlanacağı suretiyle Rio 2016’da sporcularda “bardak çektirmenin” ne kadar yaygın bulunduğunu görmüştük.
O zamanlar ABD’li efsanevi yüzücü Michael Phelps benzer biçimde sporcular tarafınca övgüyle karşılanmasına karşın, ısıtılmış kupaların cilde uygulanmasının plasebodan daha çok faydası olduğuna dair fazlaca azca bilimsel kanıt bulunmakta.
Paris 2024’te ise buz fazlaca revaçtaydı. Soğuk suda yüzme, buz banyoları ve kriyoterapi olarak da malum gelişmiş soğuk oda terapisinin sporcuların yoğun antrenmanlardan sonrasında toparlanmalarına destek olduğu öne sürülüyor.
Yeni buzul çağı!
British Journal of Sports Medicine dergisinde kısa sürede gösterilen bir makaleye bakılırsa, Paris 2024’e katılan ülkeler 2.5 milyon Euro’ya mal olan 16 bin tondan fazla buz talep etti. Makalede yer alana bakılırsa hiçbir satıcı bu kadar kısa bir sürede bu kadar büyük oranda buz tedarik edemediği için takımlar 650 tonla yetinmek zorunda. Bu miktar dahi Tokyo 2020’de gereksinim duyulan miktardan 10 kat daha çok.
Söz mevzusu araştırmanın yazarları antrenman aralarında rutin olarak kriyoterapi uygulanmasını net bir üslupla eleştirmekte.
Buz banyolarının ısı çarpması benzer biçimde bazı hastalıkları tedavi edebileceğini sadece sporcuların bunu çoğunlukla “kanıt temelli olmayan faydalar elde etmek için” kullandığını dile getiren araştırmacılar şunları söylüyor:
Buz, beklenenin tam tersi tesir yaratabilir, doku yenilenmesini geciktirebilir yada iyileşme sürecini bozabilir.
Bununla beraber bu kadar büyük oranda buzun üretilmesi, taşınması ve depolanmasının negatif çevresel etkisine de vurgu yapılıyor.
‘Bilimden fazlaca uzak’
Sporcuların başvurduğu bir öteki alternatif tıp yöntemi olan osteopati ise olimpiyat oyunlarında ilk kez karşımıza çıkıyor. Osteopatlar ülkelerin kadrosunda içeriyor ve sporcuların günlük olarak izlendiği resmi olimpiyat kliniğindeki ekiplerle entegre çalışıyor.
Sadece vücuda müdahale ederek sağlığı geri kazandırmayı vadeden osteopatinin bilimsel temeli fazlaca azca ve etkililiği hala hararetle tartışılmakta. Sıkı metodolojiye haiz emek harcamalar, disiplinin yaygın alanlarının (mesela “kranial” yada “visseral” osteopati) hiçbir tesirinin olmadığını buldu.
Osteopati: Hastalıklarda kas-iskelet sisteminin etkinliği üstünde duran tamamlayıcı bir tıp metodu olan osteopati, vücut dokularının fonksiyonlarını anatomi, fizyoloji, patoloji, nöroloji, beslenme fizyolojisi temelinde semptomdan fazlaca sebebe yönelik tedavi eden bir sistem. Osteopat, hastayı bütüncül değerlendirmekte ve klinik bilgiler dahilinde her dokuya özgü manuel (elle) tedavi şekilleri ile tedavi uygulamakta.
Fizyoterapistler tarafınca yapılanlara daha yakın olan öteki osteopatik manipülasyonların, geleneksel, kanıta dayalı fizyoterapiye bakılırsa hususi bir pozitif yanları olmadığı görülmekte.
2021 senesinde JAMA Internal Medicine’de gösterilen randomize bir klinik emek harcama, sırt ağrısı olan 400 hastada osteopatik manipülasyonların hafifçe dokunma benzer biçimde “düzmece tedavilerle” olan tesirini karşılaştırdı. Çalışmada, ikisi arasındaki farkın “klinik açıdan muhtemelen anlamlı olmadığı” açıklandı.
Fransa Fizyoterapistler Konseyi Başkanı Pascale Mathieu, osteopatların sporculara “tedavi edici özellikler olmaksızın bir tür iyilik hali” sunduğunu dile getiriyor.
Mathieu, rutin rejenerasyonun çoğunlukla fizyoterapi ve osteopatinin bir karışımı bulunduğunu vurgularken olimpiyatlarda osteopatinin ön plana çıkarılmasından o kadar da fazla kaygı duymadığını altını çizdi ve ekledi:
Aslolan çabam osteopatinin hastanelere girmesini engellemek.
Bazı şirketlerin olimpiyatları, tıbbi açıdan şüpheli ürünleri satmak için kullandığı da iddia ediliyor. Fransız ilaç devi Sanofi, Paris 2024 öncesinde Initiv adlı “ağrı kesici” bir bandın tanıtımını yapmış olduğu için eleştirilere maruz kalmıştı.
Fransız atlet Kevin Mayer benzer biçimde sporcuların desteğiyle reklamı meydana getirilen ürün, bantta vücudun yaymış olduğu kızılötesi enerjiyi belirli bir bölgeye yansıtarak ağrıyı hafifleten parçacıklar bulunduğunu söylüyor. Sanofi, yapmış olduğu açıklamada, yama üstünde meydana getirilen klinik deneylerin “bilim topluluğu tarafınca pozitif karşılandığını” dile getirmekte.
Sadece ağrı uzmanı Didier Bouhassira ikna olmuş değil. “Ürün mucize olarak lanse ediliyor fakat bu tamamen halkla ilişkiler faaliyeti ve bilimden fazlaca uzak” şeklinde konuşuyor.
Kaynak: Science Alert / Metin Aktaşoğlu tarafınca yerelleştirildi