Baba olmanın adamların beynini değiştirdiği söylenir hep. Peki bu söylemin bilimsel bir yanı var mı?
Ebeveyn olmanın benzersiz beceriler gerektirdiğine kuşku yok. Anne ve babaların evlatlarının gereksinimlerini öngörmesi, öğrenmesi ve lüzumlu bakımı vermesi gerekiyor. Üstelik anne babalar bunu sıfır tecrübeyle ve neredeyse asla uyumadan yapıyor. Dolayısıyla araştırmacılara bakılırsa, ebeveynlerin yeni rollerinde başarıya ulaşmış olmak için koşullara uyum sağlamaları gerekiyor.
Araştırmalar, hanımefendilerin beyinlerinde hamile kaldıklarında ve doğum yaptıktan sonrasında bazı fizyolojik değişimler yaşandığını gösteriyor. Araştırmacılar bunun sebebinin hanımefendileri anneliğe hazırlamak olabileceğine inanıyor.
Güncel araştırmalar, yeni babaların da benzer değişimler yaşadığına işaret ediyor.
Southern California Üniversitesinde beyindeki yapısal değişimler üstüne araştırmalar yürüten psikoloji uzmanı Darby Saxbe, adamların beyinlerinde yaşanmış olan değişimlerin, “bebekle duyarlı bir halde bağ kurma becerisini” destekleyebileceğini “zira bunun türümüzün devamlılığı için fazlaca mühim bulunduğunu” söylemiş oldu.
Geçmişte İspanya’da bir kurumda vazife icra eden Saxbe, o dönemde ilk kez baba olacak 40 adamın beyinlerini doğum öncesinde ve sonrasında görüntüledi. Bunun sonucunda adamların beyinlerindeki değişimin kadınlardaki kadar büyük olmadığı, sadece baba olmadan ilkin ve sonrasında gri maddede küçülmeler yaşandığı tespit edildi.
Araştırmacılar bu değişimlerin bilhassa serebral kortekste meydana geldiğini altını çizdi. Serebral korteks; bellek, düşünme, muhakeme, öğrenme, sorun çözme ve duygu işleme şeklinde yürütücü işlevlerde mühim rol oynuyor. Saxbe, bu bölgede gri maddenin azalmasını bir nevi basitleştirme süreci olarak nitelendirdi ve “Beynin detayları daha verimli bir halde işlemesine destek olduğu düşünülüyor” dedi.
Gri madde ne kadar azalırsa babalar o denli ilgili oluyor
Saxbe ve bir meslektaşının gerçekleştirdiği devam araştırmasında, bu kez ilk kez baba olan 38 adam incelendi. Bunun sonucunda babaların serebral korteksinde gri madde hacmi ne kadar azalırsa ebeveynliğe dair motivasyonlarının ve ilgilerinin de o denli arttığı görüldü.
Saxbe, “Doğumdan ilkin bebekleriyle bağları daha kuvvetliydi. Doğumdan sonrasında da bebekleriyle birincil bakım veren olarak daha çok zaman geçirdiler” diye konuştu.
Öteki taraftan erkekler baba olmadan ilkin ve olduktan sonrasında hormonal değişimler de yaşıyor.
Bir araştırmada, babaların yeni doğan çocuklarını ilk kez kucağa aldıklarında, bağlanma süreçlerinde mühim bir hormon olan oksitosin patlaması yaşadıkları görüldü. 600’den fazla meydana getirilen bir başka araştırmada, 20’li yaşlarının başlarında testosteron düzeyleri yüksek olan iştirakçilerin, sonraki dört yıl içinde bir eş bulup baba oldukları gözlendi. Peşinden eşi ve evladı olan adamların testosteron seviyelerinde büyük düşüşler yaşanırken bekâr ve çocuksuz erkeklerdeki düşüş oldukça sınırı olan kaldı.
Erkeklerdeki yüksek testosteron düzeylerinin, öteki faktörlerle bir araya vardığında, müstakbel eş arayışı için rekabete girmeyi tetikleyebildiği belirtiliyor. Testosteronla ilgili araştırmanın Notre Dame Üniversitesi’nde insanbilim dersleri veren baş yazarı Lee Gettler, “Adamların babalığa geçiş sürecinde testosteronun azalmasının odağı tekrardan ayarlayıp aileyi öncelik haline getirmiş olduğu düşünülüyor” dedi.
Gettler ve meslektaşlarının, 30’larının başlangıcında bir kez daha baba olan erkekler üstünde yaptıkları emek harcamalar da tamamlayıcı veriler sundu. Sadece ileri yaşlarındaki babalardan elde edilmiş sonuçlar, 20’li yaşlardakiler kadar acıklı değildi. Bununla birlikte Notre Dame Üniversitesi Hormon, Sıhhat ve İnsan Davranışları Laboratuvarı’nın Direktörü Gettler, “Bunun sebebi adamların yaşları ilerledikçe daha azca testosteron üretmesi olabilir” dedi.
Bir başka araştırmada, yeni baba olmuş adamların yaşamış olduğu testosteron azalması ve kortizol (stres hormonu) artışı, sonraki aylarda artan ebeveynlik sorumluluklarıyla ilişkilendirildi.
Uzmanlar, üvey ve evlatlık babalarda yaşanmış olan değişimlerle ilgili fazlaca fazla informasyon sahibi olmadığımızın da altını çizdi.
Birincil bakım veren olmak mühim bir fark yaratıyor
Bir araştırmada, birincil bakım veren olan eşcinsel babaların beyinlerindeki duygu işleme bölgesinde, tıpkı birincil bakım veren annelerde olduğu şeklinde yüksek hareketlilik gözlendiği bildirildi.
Gettler, “Adamların vücutları, ebeveynliğin gereklilikleri karşısında bazı açılardan hanımefendilerin yaşadığına paralel şekillerde hazırlık yapıyor. Sadece bazı açılardan yaşanmış olan değişimler yalnız babalara özgü. Bu değişimler, babaların partnerlerinin ve evlatlarının gereksinimlerine odaklanmalarına destek oluyor” dedi.
Maalesef bu tablonun karanlık bir yanı da mevcut. İlk kez baba olan adamların beyinlerindeki gri maddenin azalması daha sağlam bağlar oluşturmayı ve daha ilgili olmayı sağlıyor sadece bu değişimler bununla beraber erkeklerde doğum sonrası depresyonu, kaygı ve uyku kalitesinde bozulma riskinin artmasıyla da ilişkilendiriliyor. Kısacası bu durumun hem avantajları hem de dezavantajları var.
Sonucunda en başta yönelttiğimiz suali tek cümleyle özetlememiz gerekirse, evet, adamların bedenleri babalığa uyum sağlamaya hazırlık aşamasında beyindeki yapısal değişimlerden hormonal kaymalara, birçok değişim geçiriyor.
The Washington Post‘un haberini Sevin Turan Türkçeleştirdi. Fotoğraf: Pexels.