Behice Boran (D: 1 Mayıs 1910, Bursa – Ö: 10 Ekim 1987, Brüksel, Belçika) Siyasetçi, akademisyen ve sosyolog.
Behice Boran, 1910 senesinde Bursa’da dünyaya geldi. Behice Boran ortaöğrenimini Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde yükseköğrenimini ABD’da tamamladı. Ülkeye döndüğünde sosyoloji öğretmenliği yapmış oldu. 1939 senesinde Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi (DTCF) Sosyoloji Kısmı’ne doçent olarak atandı. 1948 senesinde kürsülerin kaldırılması sebebiyle öğretim üyeliğinden ayrılmak mecburiyetinde bırakıldı.
1950 senesinde kurucusu ve başkanı olduğu Barışseverler Cemiyeti’nin yayınladığı Kore Savaşı’na karşı bir bildiriden dolayı 15 ay hapis cezası aldı. Türkiye Komünist Partisi ile ilgili davadan da 1953 senesinde 3 ay tutuklu kaldı. 1962’de Türkiye İşçi Partisi’ne üye olan Boran 1965 seçimlerinde Urfa’dan milletvekili seçilerek parlamentoya girdi. Birkaç dönem Avrupa Parlamentosu’nda Türkiye’yi temsil etti. Behice Boran parti içinde Genel Başkan Mehmet Ali Aybar’a karşı tavır aldı. Parti içi hizipleşmelerde etken rol alan Behice Boran TİP’in 1970 yılındaki 4. Kurultayı’nda Genel Başkan seçildi.
12 Mart’dan sonrasında tutuklanarak 15 yıl yargı giydi. 1974’de af yasasında meydana getirilen düzenleme ile özgür bırakıldı. Ondan sonra tekrardan kurulan TİP’in başına geçti. Parti içindeki görüş ayrılıkları ve hizipleşmeler yeni dönemde de varlığını sürdürdü. 12 Eylül 1980 darbesinden sonrasında partinin kapatılması üstüne Behice Boran yurtdışına çıktı. Yurtdışında çeşitli çabalar içinde olduysa da TİP’i parçalanma ve dağılmaktan kurtaramadı. Yurtdışında TKP ile TİP’in birleşmesi çalışmalarında da yer edinen Boran iki partinin yetkili kurullarının birleşme kararını açıklamalarından iki gün sonrasında öldü. (1987) Boran’ın cenazesi Türkiye’ye getirildi ve TBMM’de düzenlenen bir törenle toprağa verildi.
Behice Boran’ın Eserleri
- İş Kısmı ve Kadının Toplumsal Mevkii, Ankara: Türk Tarih Kurumu. (1945)
- Toplumsal Yapı Araştırmaları, Ankara: DTCF Yayınları. (1945)
- Türkiye ve Sosyalizm Sorunları, İstanbul: Gün. (1968)
- İki Açıdan Türkiye İşçi Partisi Davası, İstanbul: Bilim. (1975)
- Niye Birleşiyoruz, Ne İstiyoruz, Niye Dönüyoruz, İstanbul: Yeni Adım (H. Kutlu ve N. Sargın’la Beraber) (1988)
Çevirileri:
- Platon (1944) Devlet Adamı, İstanbul: Maarif Vekilliği (Mehmet Karasan’la Beraber).
- Granville-Barker, Harley (1946), Voysey Mirası, İzmir: Tülin.
- Steinbeck, John (1964) Sardalya Sokağı, İstanbul: Batı.
- Fast, Howard Melvin (1966) Özgürlük Yolu, İstanbul: İstanbul Matbaası.
“Kurtuluş savaşım ile sağlanır boyun eğerek değil.
Kurtuluş tek tek olmayacaktır
Hep beraber kurtulacağız
Hep beraber savaşım edeceğiz
Hep beraber kazanacağız”
(…)
“Slm olsun Türkiye’nin ve dünyanın aydınlık geleceğine.”
