Beşir Ayvazoğlu – Türk Dili ve Edebiyatı

Beşir Ayvazoğlu (D: 11 Şubat 1953, Zara, Sivas) Ozan, yazar.

Beşir Ayvazoğlu, 11 Şubat 1953 tarihinde Sivas’ın Zara ilçesinde dünyaya geldi. İlk ve orta öğrenimini Sivas’ta tamamladı. 1975’te Bursa Eğitim Enstitüsü Edebiyat Bölümünü tamamladı. Çeşitli liselerde Türkçe ve edebiyat öğretmenliği yapmış oldu. TRT’de uzman olarak çalıştı. Askerlik görevini tamamladıktan sonrasında, lise yıllarında mahallî gazetelerde amatör olarak yürüttüğü gazetecilik mesleğine döndü.1985-1991 yılları aralığında Tercüman gazetesinin “Kültür-Sanat” sayfasını yönetti. Türkiye Gazetesinde Kültür-Sanat yönetmenliği ve köşe yazarlığı yapmış oldu. Yeni Ufuk gazetesinin genel yönetmeni oldu. Kent Tiyatroları Repertuar kurulu üyeliğine seçildi.

Her gün, Tercüman, Türkiye, Süre ve Yeni Ufuk gazeteleriyle haftalık Aksiyon dergisinde köşe yazarı ve yönetici olarak çalıştı. Bir ara Kültür Bakanlığı danışmanı olarak vazife yapmış oldu. ADTYK Mustafa Kemal Atatürk Kültür Merkezi, İstanbul Büyükşehir Belediyesi kent Tiyatroları Repertuar Kurulu ve TDV İslam Ansiklopedisi Türk Dili ve Edebiyatı Merkez ilim ve Yazımlama Kurulu üyeliklerinde bulunmuş oldu. Ek olarak CNN Türk’te Hilmi Yavuz‘la beraber iki yıl “Gökkubbemiz” adlı kültür programını hazırladı. Kasım 2001-Temmuz 2005 tarihleri içinde Radyo ve Tv Üst Kurulu üyesi olarak vazife yapmış oldu.  Türk Edebiyatı Dergisi’nin genel gösterim yönetmenliğini yapmış oldu ve TRT 2’de “Bir Tepeden” adlı bir kültür programı hazırladı.

Türkiye Yazarlar Birliği, İLESAM, Çocuk Vakfı ve Sezer Tansuğ Kültür ve Sanat Vakfı’nın kurucu üyeleri içinde yer edinen ve Türkiye Gazeteciler Cemiyeti üyesi olan Beşir Ayvazoğlu, 1982 senesinde piyasaya çıkan Aşk Estetiği adlı ilk eseriyle Türkiye Yazarlar Birliği’nin Düşünce Branşında Senenin Yazarı ödülüne lâyık görüldü. Muradiye Ölüm ve Gül adlı belgesel metniyle TMKV Türk Millî Kültürüne Hizmet Ödülü’nü 1986 senesinde, Güller Kitabı adlı eseriyle Türkiye Yazarlar Birliği araştırma Branşında Senenin Yazarı Ödülü’nü 1992 senesinde, Yahya Kemal Eve Dönen Adam adlı eseriyle de Avrasya-Bir Vakfı Ödülü’nü 1998 senesinde aldı. Beşir Ayvazoğlu 1999 senesinde da Kombassan Vakfı tarafınca Mevlana Edebiyat Büyük Ödülü’ne layık görüldü.

Beşir Ayvazoğlu’nun Eserleri

Araştırma – İnceleme:

• Türkçülüğün Kaderi ve Mustafa Cemiloğlu (Sivas Ideal Ocakları / Sivas 1976)
• Yahya Kemâl: Eve Dönen Adam (Birlik Yay. / Ankara 1985)
• İstiklâl Marşı: Zamanı ve Manası (Tercüman / İstanbul 1986)
• İslam Estetiği (Çağ Yayınları / İstanbul 1989)
• Türk’ün Kültür Coğrafyasında Bir Gezinti (Ötüken / İstanbul 1991)
• Doğu-Batı Içinde / Peyami Safa (Ufuk Kitapları / İstanbul 2000)
• Siretler ve Sûretler (Ötüken Neşriyat / İstanbul 2000)
• Kuğunun Son Şarkısı (Ötüken Yay. / İstanbul 1999)
• Tanrıdağı’ndan Hıra Dağı’na : Milliyetçilik ve Muhafazakârlık Üstüne Yazılar (Kapı Yay. / İstanbul 2009)
• Ney’in Sırrı (Kapı Yay. / İstanbul 2007)
• Halk Şiirinden Tarihe (Ötüken / İstanbul 1991)
• Dersaadet’in Kalbi Beyazıt (Heyamola Yayınları / İstanbul 2009)
• Türk Ebrusu’nda Düzgünman Ekolü, Düzgünman School in Turkish Marbling (Avrupa Kültür Başkenti Ajansı / İstanbul 2010)
• Kahveniz Iyi mi Olsun: Türk Kahvesinin Kültür Zamanı (Kapı Yayınları / İstanbul 2011)
• Üçüncü Tepede Yaşam: Beyazıt Meydanı’nın Derin Zamanı (Kubbealtı Neşriyatı / İstanbul 2012)
• Yunus, Ne Hoş Demişsin Cumhuriyet Sonrası Yunus Emre Yorumları (Kapı Yayınları / İstanbul 2014)
• Saatler, Ruhlar ve Kediler Edebiyat Tarihinin Renkli Dünyasında Kısa Bir Cevelan (Kapı Yayınları/ İstanbul 2015)
• Fikret: Kendi Cevvim, Kendi Eflâkimde Kendim Tairim (Everest / İstanbul 2019)
• Her Kuyuda Bir Yusuf (Kapı Yayınları / İstanbul 2021)

Yaşam öyküsü:

• Tarık Buğra: Güneş Rengi Bir Yığın Yaprak (Ötüken Yay. / İstanbul 1995)
• Şeyh Galip Kitabı (İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları / İstanbul 1995)
• Yazınsal Portreler / Hakkı Süha Seyyah (Timaş Yay. / İstanbul 1997)
• Dede Efendi (Hollanda Türk Akademisyenler Vakfı/ İstanbul 1997)
• Ömrüm Benim Bir Ateşti: Ahmet Hâşim‘in Yaşamı Sanatı Estetistiği Dramı (Ötüken Yay. / İstanbul 2000)
• Büyük Ağa: Tarık Buğra (Kapı Yay. / İstanbul 2006)
• Defterimde Kırk Suret (Kapı (Yay. / İstanbul 2007)
• Kainatça Tanınmış Türk Şiir Kralı Florinalı Nazım ve Şaşalı Edebî Yaşamı (Kapı Yay. / İstanbul 2007)
• Peyami: Yaşamı Sanatı Felsefesi Dramı (Kapı Yay. / İstanbul 2008)
• Malik Aksel: Evimizin Ressam Kapı (Yay. / İstanbul 2011)
• Dünyayı Güzelleştirmek: Turgut Cansever’le Konuşmalar (Timaş Yayınları / İstanbul 2012)
• He’nin İki Gözü İki Çeşme: Bir Asaf Halet Çelebi Biyografisi (Kapı Yayınları / İstanbul 2014)
• Nuri Arlasez’in Saklı Yaşamı: Bir Uygarlığı Kurtarmak (BKG / İstanbul 2016)

Şiir:

• Gülname (Birlik Yay. / Ankara 1983)
• Kaknus Şiirler (Ötüken Neşriyat / İstanbul 1991)
• Şiirler (Ötüken Yay. / İstanbul 1996)
• Ateş Çiçek Lale (İstanbul Belediyesi Kültür A.Ş. / İstanbul 2003)
• Mevlana ve Günümüz Türkçesiyle Şiirleri (Boyut Gösterim Grubu / İstanbul 2007)
• Yitik Şiir (Everest Yayınları / İstanbul 2009)

Tecrübe etme:

• Ramazan (Tercüman / İstanbul 1986)
• Geçmişi Tekrardan Oluşturmak (Kubbealtı Neşriyât / İstanbul 1987)
• Güller Kitabı: Türk Çiçek Kültürü Üstüne Bir Tecrübe etme (Ötüken Neşriyat / İstanbul 1992)
• Geleneğin Direnişi (Ötüken / İstanbul 1996)
• Kent Fotoğrafları (Ötüken Neşriyat / İstanbul 1997)
• Altı Çizili Satırlar (Timaş Yay. / İstanbul 1997)
• Yaza Yaza Yaşamak (Ötüken Neşriyat / İstanbul 1999)
• Divanyolu / Bir Caddenin Hikayesi (Kapı Yay. / İstanbul 2010)
• Geceleyin Dersaadet (Kapı Yayınları / İstanbul 2013)
• Bir Ateşpare Bin Yangın (Kapı Yayınları / İstanbul 2017)

Eleştiri:

• Aşk Estetiği (Birlik Yayınları / Ankara 1982)
• 1924 : Bir Fotoğrafın Uzun Hikâyesi (Kapı Yay. / İstanbul 2006)

Roman:

• Bozgunda Fetih Rüyası (Kapı Yay. / İstanbul 2006)
• Ateş Denizi (Kapı Yayınları / İstanbul 2013)

Öteki:

• Mehmet Akif Safahat (Tercüman / İstanbul 1986)
• Aslanlar Tilkiler ve Eşekler (Beyan yayınları / İstanbul 1990)
• Fuzûli Kitabı / 500. Senesinde Fuzûli Sempozyumu Bildirileri (İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A. / İstanbul 1996)
• Altın Kapı: Yazı ve Denemeler (Ötüken Neşriyat / İstanbul 2001, Yazı)
• Alatav’dan Şardağı’na: Kültür Coğrafyamızda Gezintiler (Kapı Yay. / İstanbul 2008, Seyahat Yazısı)
• Yahya Kemal’den Fuat Bayramoğlu’na Karaçi Mektupları (Reklamadam / İstanbul 2008, Mektup)
• Türklerde Dinî Resimler / Malik Aksel (Kapı Yay. / İstanbul 2010)
• Sanat yaşamı : Fotoğraf Sergisinde Otuz Gün: Malik Aksel (Kapı Yayınları / İstanbul 2010)
• Sanat ve Folklor / Malik Aksel (Kapı Yayınları / İstanbul 2011)
• Gel söyleşelim: Cümle Geçen Demleri (Timaş Yayınları / İstanbul 2012, Söyleşi)
• Edebiyatın Çanakkale’yle İmtihanı: Arıburnu ve Seddülbahir’de On Gün (Kapı Yay. / İstanbul 2015, Hatıra)

Yazarın çeşitli radyo ve tv programları da bulunmaktadır.

GÜLLER KİTABI: Beşir Ayvazoğlu’nun Türk zevk tarihinin çiçeklerle ilgili tarhlarında gezdiği ve okuyucuyu dolaştırdığı şahane bir eserdir.

AŞK ESTETİĞİ: Türk-İslam sanatlarının ardındaki dünya görüşünü anlama çabasından doğan Aşk Estetiği, kendi güzel duyu dünyamıza kendi gözümüzle bakma denemesidir.

YAHYA KEMAL (EVE DÖNEN ADAM): Yazar bu kitapta, büyük şairin “eve iyi mi döndüğünü” ve “evin şiirini” iyi mi yazdığını konu alıyor.

TARIK BUĞRA (GÜNEŞ RENGİ BİR YIĞIN YAPRAK): Sanat anlayışının, dilinin ve üslûbunun farklılığı dolayısıyla ister istemez kendi neslinden koparak modaların haricinde bir yazarlık macerası yaşayan Tarık Buğra, aslen yalnız bir adamdı, fakat yalnızlığını verimli bir kaynak haline getirebilmişti. Beşir Ayvazoğlu, elinizdeki kitapta onun bu yazarlık ve yalnızlık macerasını konu alıyor.

GELENEĞİN DİRENİŞİ: Bu kitapta, anane terimi, bir kültürün kendisini devam ettirme, değişirken bile kendisi olarak kalma refleksi olarak yorumlanmış ve Türkiye’de, iki yüz senelik Batılılaşma döneminde, varlığını korumaya çalışırken yaşamış olduğu coşku verici maceralar anlatılmıştır.

ŞİİRLER: Ayvazoğlu, şiiri, bir davayı anlatma aracı olarak değil, dilin asırlar içinde biriktirerek bünyesinde gizlediği zenginlikleri ve beşeriyi keşfetme çabası olarak görüyor. Yazar öteki şiir kitaplarında yer edinen şiirlerin büyük bir kısmını bu kitaplara girmeyen şiirlerle buluşturdu.

DEFTERİMDE 40 SURET: Eskiden, insan için âlem-i sugra, doğrusu ufak âlem derlermiş, ne kadar doğru. Bana sorarsanız, her insan ayrı bir âleme oluşturulan bir kapı; o kapıdan içeri girdikten sonrasında, labirentlerinde yitmek işten bile değil, Freud’ların mroydların başlarına gelen nedir? Bayağı zannettiğimiz insanların bile uçsuz bucaksız iç dünyaları var ise, bilim, sanat ve hareket adamlarının dünyalarının büyüklüğünü varın siz hesap edin. Doğru söylüyorum, onları derinliğine anlamaya çalışmak, galaksiler arası yolculuğa çıkmak şeklinde bir şey olmalı.

ŞEHİR FOTOĞRAFLARI: Eski kent fotoğraflarına bakarken, ucundan kıyısından yaşadığımız, fakat anlamaya fırsat bulamadan kaybettiğimiz yaşamın dimağımda kalan tadını tekrardan yaşıyorum. Bizlere gelinceye kadar yavaş yavaş incelen ip ansızın kopmuş, kendimizi alabildiğine değişik bir dünyada buluvermiştik. Aslolan kopuşu benim de mensup olduğum neslin yaşadığını söylemek isterim. Eskiden usul usul ve kendiliğinden yok olan evlerin buldozerlerle yıkılıp yerlerine bilmiyorum kaçar kattan oluşan apartmanların dikildiğini gördük. Radyonun bile lüks sayıldığı evlerden çıkıp borç harç renkli televizyonlar, videolar, bilgisayarlar edinen acayip bir nesiliz. Kaçınılmaz bir şeydi bu. Dünya kaç bucakmış öğrendik. Şimdi içinden çıkıp geldiğimiz hayata o denli uzaklardan bakıyoruz ki! Başka hiçbir nesil bizim yaşadığımız âni değişmeyi yaşamamıştır. Bu, büyük bir şok olmasıyla birlikte, şüphesiz, bulunmaz bir tecrübedir de.

Beşir Ayvazoğlu ile bir Söyleşi

Edebiyat Söyleşileri | Beşir Ayvazoğlu | 137. Bölüm@trt2 (Aralık-2023)

Uzun Öykü – Asla Bilinmeyen Yönleriyle Tevfik Fikret | Beşir Ayvazoğlu (TVNET, Kasım 2019)