Bilgisayarların kısa tarihi

Evinizde veya ofisinizde gırıldayarak çalışan, bazen insanı deli eden bilgisayarlar, hatta bu yazıyı okumanızı sağlayan sunucular 20.000 yılda geliştirildi.

İlk robot bundan 600 yıl önce, ilk analog bilgisayar 2090 yıl önce, ilk hesaplama makinaları 4400 yıl önce yapıldı. Bu yazıyı okumanızı sağlayan ekran teknolojisi çoktan yüz yaşını devirdi. Akıl almaz bir bilgi birikiminin sonucunda meydana gelen “bilgisayar” dediğimiz aletlerin tarihindeki önemli olaylara şöyle bir bakınca, insanın nelere kadir olduğu daha iyi anlaşılıyor. İşte size, artık herşeyimizi borçlu olduğumuz makinelerin tarihi.

-18000: Kongo’da ilk sayı kaydetme yöntemleri kullanılmaya başlandı.

-2400: Babil’de ilk hesap cihazı olan abaküs icat edildi. Hemen her medeniyet kendi sayı sistemine göre abaküs yapmıştır. Abaküsün önemi, sayıları ve işlemleri görselleştirmesi ve matematik bilgisini geniş kitlelere yaymasıdır.

 

-500: Hindistan’da sıfır rakamı icat edildi.
-300: Yine Hindistan’da ikili (binary) sayı sistemi icat edildi.
-100: Çin’de negatif sayılar kullanılmaya başlandı.
-87: Rodos adasında ilk analog bilgisayar yapıldı. Yıldız ve gezegen hareketlerini takip etmek için yapılmış bu cihazda kullanılan mühendislik ve matematik bilgisi çok üst düzeydir. Benzerleri 18. yy. kadar yapılamadı.
724: Çin’de mekanik saat icat edildi.
820: İran’da cebir ve algoritma icat edildi.
1206: Irak’da ilk mekanik robot yapıldı.
1400: Hintli matematikçiler kayan nokta (floating point) sayı sistemleri icat edildi.
1492: İtalya’da Leonardo Da Vinci, toplama ve çıkartma yapabilen bir makinenin planlarını çizdi.
1588: İsviçreli Joost Bürgi doğal logaritmayı keşfetti.
1642: Fransa’da Blaise Pascal toplama yapabilen bir makine icat etti.
1671: Alman Gottfried Leibniz çarpma makinesini icat edildi.
1774: Almanya’da Mathieus Hahn, dört işlem yapan ilk makineyi üretti. Bu makine sayesinde, genel kullanımda yararlı olabilecek tüm hesaplamalar tek makine ile yapılmaya başlandı.
1834: İngiltere’de Charles Babbage, kendi adıyla anılacak olan diferansiyel denklem çözebilen fark makinesini icat etti.

1835: Amerikalı Joseph Henry elektromekanik röleyi icat etti. Röleler kullanılarak, ikilik sistemde işlem yapabilen makinelerin yapımı kolaylaştı. Ayrıca röleler beraber kullanılarak mantık kapıları oluşturabiliyorlardı.

1848: İngiliz George Boole, ikili sayı sistemi için cebir icat etti.
1906: Amerika’da Lee De Forest triode vakum tüpünü icat etti.
1936: İngiliz alan Turing tarafından, mantık makinesinin ilk önerileri yayımlandı.
1938: almanya’da Konrad Zuse tarafından ikilik sistemde programlanabilen ilk mekanik bilgisayar yapıldı. Zuse’nin bu bilgisayarı ile Boole cebirinin ve Turing mantığının pratik uygulamalarda kullanılabileceği kanıtlandı.
1944: IBM, Harvard üniversitesi için Mark I bilgisayarını yaptı.
1946: Tamamen elektronik ilk bilgisayar ENIAC yapıldı. İşlem yapmak için mekanik parçalara ihtiyaç duymayan ilk bilgisayar, başka bir deyişle şu anda kullandığınız bütün elektronik cihazların atasıdır.
1947: Bell laboratuarlarında transistör icat edildi. Günümüzde bilgisayar dediğimiz şeyin gerçekleşmesini sağlayan transistörlerdir. İcat edildiğinde kahve bardağı büyüklüğündeyken, artık 45 nm boyutlarına kadar küçülmüşlerdir. Şüphesiz, insanlık tarihinin en büyük buluşlarından biridir.
1950: Alan Turing, Turing Test ismindeki makalesini yayınladı. Bu makale ile bilgisayar ve insan zekâsı ile iletişiminin doğası ve potansiyelleri ortaya konuldu.

1951: İlk ticari bilgisayar UNIVAC yapıldı. 13 ton ağırlığındaydı ve 125 kW elektrik harcıyordu.

1952: İkili sayı sistemi kullanan ilk elektronik dijital bilgisayar IAS yapıldı.
1953: İlk manyetik hafıza birimleri geliştirildi.
1954: FORTRAN programlama dili geliştirilmeye başlandı.
1956: “Yapay Zekâ” üzerine ilk konferans, New Hampshire Dartmouth College’da yapıldı.
1957: IBM ilk nokta vuruşlu yazıcıları geliştirdi.
1958: Texas Instruments ilk entegre devreyi icat etti.
1959: COBOL programlama dili geliştirildi.
1960: İlk “program yazma programları” yazılmaya başladı.
1961: APL programlama dili geliştirildi.
1962: M.I. T. öğrencisi olan Steve Russel, ilk bilgisayar oyunu “Spacewars!”u yazdı.
1963: Douglas Engelbart fareyi icat etti fakat 1983’e kadar geniş bir kullanım alanı bulamadı.

1964: M.I. T. üniversitesi kampüsündeki bazı terminaller, bir ana bilgisayara bağlanıp birbirleri ile iletişim kurmaları sağlandı. İnternete giden yolda ilk adımlar atıldı.

Evinizde veya ofisinizde gırıldayarak çalışan, bazen insanı deli eden bilgisayarlar, hatta bu yazıyı okumanızı sağlayan sunucular 20.000 yılda geliştirildi.

İlk robot bundan 600 yıl önce, ilk analog bilgisayar 2090 yıl önce, ilk hesaplama makinaları 4400 yıl önce yapıldı. Bu yazıyı okumanızı sağlayan ekran teknolojisi çoktan yüz yaşını devirdi. Akıl almaz bir bilgi birikiminin sonucunda meydana gelen “bilgisayar” dediğimiz aletlerin tarihindeki önemli olaylara şöyle bir bakınca, insanın nelere kadir olduğu daha iyi anlaşılıyor. İşte size, artık herşeyimizi borçlu olduğumuz makinelerin tarihi.

-18000: Kongo’da ilk sayı kaydetme yöntemleri kullanılmaya başlandı.

-2400: Babil’de ilk hesap cihazı olan abaküs icat edildi. Hemen her medeniyet kendi sayı sistemine göre abaküs yapmıştır. Abaküsün önemi, sayıları ve işlemleri görselleştirmesi ve matematik bilgisini geniş kitlelere yaymasıdır.

-500: Hindistan’da sıfır rakamı icat edildi.
-300: Yine Hindistan’da ikili (binary) sayı sistemi icat edildi.
-100: Çin’de negatif sayılar kullanılmaya başlandı.
-87: Rodos adasında ilk analog bilgisayar yapıldı. Yıldız ve gezegen hareketlerini takip etmek için yapılmış bu cihazda kullanılan mühendislik ve matematik bilgisi çok üst düzeydir. Benzerleri 18. yy. kadar yapılamadı.
724: Çin’de mekanik saat icat edildi.
820: İran’da cebir ve algoritma icat edildi.
1206: Irak’da ilk mekanik robot yapıldı.
1400: Hintli matematikçiler kayan nokta (floating point) sayı sistemleri icat edildi.
1492: İtalya’da Leonardo Da Vinci, toplama ve çıkartma yapabilen bir makinenin planlarını çizdi.
1588: İsviçreli Joost Bürgi doğal logaritmayı keşfetti.
1642: Fransa’da Blaise Pascal toplama yapabilen bir makine icat etti.
1671: Alman Gottfried Leibniz çarpma makinesini icat edildi.
1774: Almanya’da Mathieus Hahn, dört işlem yapan ilk makineyi üretti. Bu makine sayesinde, genel kullanımda yararlı olabilecek tüm hesaplamalar tek makine ile yapılmaya başlandı.
1834: İngiltere’de Charles Babbage, kendi adıyla anılacak olan diferansiyel denklem çözebilen fark makinesini icat etti.

1835: Amerikalı Joseph Henry elektromekanik röleyi icat etti. Röleler kullanılarak, ikilik sistemde işlem yapabilen makinelerin yapımı kolaylaştı. Ayrıca röleler beraber kullanılarak mantık kapıları oluşturabiliyorlardı.

1848: İngiliz George Boole, ikili sayı sistemi için cebir icat etti.
1906: Amerika’da Lee De Forest triode vakum tüpünü icat etti.
1936: İngiliz alan Turing tarafından, mantık makinesinin ilk önerileri yayımlandı.
1938: almanya’da Konrad Zuse tarafından ikilik sistemde programlanabilen ilk mekanik bilgisayar yapıldı. Zuse’nin bu bilgisayarı ile Boole cebirinin ve Turing mantığının pratik uygulamalarda kullanılabileceği kanıtlandı.
1944: IBM, Harvard üniversitesi için Mark I bilgisayarını yaptı.
1946: Tamamen elektronik ilk bilgisayar ENIAC yapıldı. İşlem yapmak için mekanik parçalara ihtiyaç duymayan ilk bilgisayar, başka bir deyişle şu anda kullandığınız bütün elektronik cihazların atasıdır.
1947: Bell laboratuarlarında transistör icat edildi. Günümüzde bilgisayar dediğimiz şeyin gerçekleşmesini sağlayan transistörlerdir. İcat edildiğinde kahve bardağı büyüklüğündeyken, artık 45 nm boyutlarına kadar küçülmüşlerdir. Şüphesiz, insanlık tarihinin en büyük buluşlarından biridir.
1950: Alan Turing, Turing Test ismindeki makalesini yayınladı. Bu makale ile bilgisayar ve insan zekâsı ile iletişiminin doğası ve potansiyelleri ortaya konuldu.

1951: İlk ticari bilgisayar UNIVAC yapıldı. 13 ton ağırlığındaydı ve 125 kW elektrik harcıyordu.

1952: İkili sayı sistemi kullanan ilk elektronik dijital bilgisayar IAS yapıldı.
1953: İlk manyetik hafıza birimleri geliştirildi.
1954: FORTRAN programlama dili geliştirilmeye başlandı.
1956: “Yapay Zekâ” üzerine ilk konferans, New Hampshire Dartmouth College’da yapıldı.
1957: IBM ilk nokta vuruşlu yazıcıları geliştirdi.
1958: Texas Instruments ilk entegre devreyi icat etti.
1959: COBOL programlama dili geliştirildi.
1960: İlk “program yazma programları” yazılmaya başladı.
1961: APL programlama dili geliştirildi.
1962: M.I. T. öğrencisi olan Steve Russel, ilk bilgisayar oyunu “Spacewars!”u yazdı.
1963: Douglas Engelbart fareyi icat etti fakat 1983’e kadar geniş bir kullanım alanı bulamadı.

1964: M.I. T. üniversitesi kampüsündeki bazı terminaller, bir ana bilgisayara bağlanıp birbirleri ile iletişim kurmaları sağlandı. İnternete giden yolda ilk adımlar atıldı.

1965: Gordon Moore, Moore Kanunu olarak bilinen önermesini ortaya koydu. Buna göre, işlemcilerdeki transistör yoğunluğu her sene iki katına çıkacaktı. Önerme 1975 yılında tekrar gözden geçirildi ve her iki yılda iki kat artış olarak düzeltildi.
1966: Hewllet-Packard, ilk çoklu dil desteği olan HP-2101 model numaralı bilgisayarını üretti. FORTRAN, BASIC ve Algol dillerini tanıyabiliyordu.
1967: IBM tarafından 8 inçlik disket icat edildi.
1968: Robert Noyce tarafından Intel şirketi kuruldu.
1969: Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı tarafından, askeri iletişim için oluşturulan bilgisayar haberleşme ağı ARPANET operasyona başladı. İleride, bildiğimiz tüm internetin temelini oluşturacaktır.
1970: Ken Thompson ve Dennis Ritchie, UNIX işletim sistemi üzerindeki ilk çalışmaları başlattılar. Dünyanın en çok kullanılan sunucu işletim sistemi olmasının yanında, ileride GNU/Linux’un da temeli olacaktır.
1971: Intel’de Marcian E. Hoff tarafından ilk mikroişlemci icat edildi. 4004 model numarasına sahip işlemci 2300 transistöre sahip 4 bit’lik bir işlemciydi ve 0,74 MHz hızında çalışıyordu.
1972: Nolan Bushnell ve Ted Dabney tarafından Atari şirketi kuruldu.
1973: Vinton Cerf ve Robert E. Kahn’ın başkanlığında TCP/IP iletişim protokolü geliştirildi. Günümüzde ufak değişikliklerle hala bu protokol kullanılmaktadır.
1974: Intel 8 bit’lik işlemcisi 8080’i piyasaya sürdü. Bu işlemci, şu anda da hala kullandığımız tüm x86 (286, 386, 486, Pentium vs.) tabanlı işlemcilerin atasıdır. 8080, tüm bilgisayar dünyasını kökünden değiştirecekti. Bundan sonraki bilgisayar mimarisi hep mikroişlemciler üzerine kuruldu ve günümüzde bilgisayarların hızları çok artmış olsa da, temel mimari hep aynı kaldı.
1975: Byte dergisi yayın hayatına başladı.
1975: Bill Gates ve Paul Allen Microsoft şirketini kurdular.
1976: MOS Technologies, Commodore tarafından satın alındı ve Commodore PET bilgisayarı üzerinde çalışmalar başladı.
1977: Apple II Bilgisayarı piyasaya sunuldu. Açık mimari ile tasarlanmıştı ve renkli grafik çizebiliyordu.
1978: “Space Invaders” video oyunu piyasaya çıktı ve bilgisayar oyunu sektörünün başlamasını sağladı. Aynı yıl Atari’nin “Asteroids” oyunu Atari satışlarında patlama yaşattı.
1979: Motorola devrimsel nitelikteki 68000 işlemci serisini piyasaya sürdü. Bundan sonra tüm çığır açacak bilgisayarlarda bu işlemci kullanılacaktı. Ayrıca IBM, Intel tabanlı ilk bilgisayarı olan IBM PC’yi piyasaya sürdü. O sıralarda fazla dikkat çekmeyen bir gelişmeydi.
1980: Commodore VIC-20, Sinclair ZX80 bilgisayarını piyasaya sürdü. Aynı yıl “Pac Man” oyunu piyasaya çıktı. Ayrıca MS-DOS üzerinde çalışmalar başladı.

1981: Xerox 8010 System, ilk grafiksel kullanıcı arabirimini geliştirdi. Menüleri, pencereleri, fare imlecini, ikonları ve masaüstünü hep Xerox icat etmiştir. Aynı yıl MS-DOS 1.0 piyasaya çıktı. Sinclair yeni ZX81 bilgisayarını piyasaya sürdü.
1982: Commodore 64 bilgisayarı piyasaya sürüldü. Günümüzde bile hala dünyanın en çok satan bilgisayarıdır. Ayrıca IBM, Intel’in %12’sini satın aldı. PC’ler için müzik arabirimi MIDI icat edildi. İlk müzik CD’lerinin standartları belirlendi.
1983: Apple, grafik ara birimli ilk bilgisayarı Lisa’yı piyasaya sürdü. On bin dolar fiyatı olduğu için neredeyse hiç satmadı. IBM’in XT ve PCjr model girişimleri de pazarda başarısız oldu. DNS icat edildi ve internette kullanılmaya başlandı.
1984: Apple, meşhur Macintosh bilgisayarını piyasaya sürdü. Compaq, IDE arabirimi üzerinde çalışmaya başladı. Motorola yeni 68020 işlemcisini piyasaya çıkarttı. Ayrıca HP de ilk lazer yazıcısını piyasaya sürdü, 10 milyon adet sattı.

1985: Commodore firması, Amiga 1000 model bilgisayarı piyasaya sürdü. Bu bilgisayarın çoklu işlemleme yeteneği devrim niteliğindeydi ve şu anda multimedya hakkında bildiğimiz her şey bu bilgisayar ile başladı. Zamanının çok ötesinde bir bilgisayardır, hala günümüzde kullanılabilecek kadar iyidir. Aynı yıl Microsoft ilk Windows işletim sistemini çıkarttı ama tam bir başarısızlıktı. Ayrıca Philips ve Sony CD-ROM’u icat ettiler. “Tetris” oyunu piyasaya çıktı ve dünyanın en çok oynanan oyunu oldu.

1986: Atari ilk dokunmatik ekranları tanıttı. Amstrad PC 1512 model bilgisayarını piyasaya sürdü ve çok başarılı oldu.
1987: Amiga 500 ve 2000 piyasaya sürüldü ve özellikle 500 modeli büyük başarı yakaladı. OS/2, Windows 2, MS-DOS 3.3 ve PC-DOS 3.3 işletim sistemleri Microsoft ve IBM tarafından piyasaya sürüldü. VGA grafik arabirimi icat edildi.
1988: PC’ler için XMS bellek standardı ve EISA bus standardı getirildi. İlk x286 işlemcili PC’ler IBM tarafından piyasaya sürüldü.
1989: İsviçre CERN laboratuarlarında çalışan Tim Berners-Lee tarafından WWW (World Wide Web) protokolü icat edildi ve böylece şu an bildiğimiz anlamdaki İnternet kurulmuş oldu. Aynı tarihte Intel epey bir başarı sağlayan 80486DX işlemcisini üretti. Ayrıca Creative Labs şirketi ilk SoundBlaster ses kartını piyasaya çıkartıp bilgisayar sesleri konusunda çığır açtı.

1990: Microsoft Windows 3.0 işletim sistemini piyasaya sürdü ve büyük başarı elde etti. Macintosh IIfx, Classic ve LC modelleri piyasaya sürüldü. Commodore, Amiga 3000 bilgisayarı ile ilk tam 32 bit bilgisayarını yapmış oldu.