Bilim adamlarının, tehdit altındaki türleri üstün dereceli seviyedeki okyanus sıcaklıklarının tahribatından korumak için hayal etmiş olduğu birçok yeni girişim içinde, Florida’da yeni başlamış olan “kabuklu deniz hayvanları için çöpçatanlık” programı kim bilir en alışılmadık olanı. Araştırmacılar, Florida Keys’te ikonik bir statüye haiz olan ‘devkulağı’ (Strombus gigas) için çöpçatanlık görevi görerek onları, kıyıya yakın yaşam alanlarının sıcaklığından uzaklaştırıp, fazlaca sayıda potansiyel yeni eşle karşılaşabilecekleri daha derin ve daha serin sulara taşıyorlar.
Florida Balık ve Yaban Yaşamı Koruma Komisyonu’ndan (FWC) oluşan minik fakat fedakâr bir ekip, son yıllarda deniz sıcaklıklarının artmasıyla sayıları neredeyse yıkım düzeyinde azalan dikenli kabuklu gastropodlar için bir tür deniz altı Tinder’ı işletmekte.
Araştırmacılar tetikledikleri bu çevre değişikliğinin, aşırı sıcak ve sığ sularda çoğunlukla uyuşuk bir hale geçen ve “çocuk sahibi olma yolunda atalete düşen” deniz salyangozlarının serbestçe kaynaşmasını ve uygun ortam yaratarak potansiyel eşlerden oluşan taze bir kümeyle çiftleşmesini teşvik ettiğine inanıyor.
FWC bünyesinde araştırmalarını sürdüren deniz kabuğu uzmanı Gabriel Delgado, bu yaz seçilen 200’den fazla deniz kabuğunun, takımadaların ortasındaki Marathon şehrinin civarlarındaki kıyıdan, Upper Keys’teki açık deniz resiflerine taşınmasını denetleyen isim. Delgado taşıma sürecini anlatırken şöyleki konuşuyor:
Kıyıya yakın deniz kabukluları bekar bir hayata mahkûmdur ve biz bunu düzeltmeye çalışıyoruz. Kısaca yaptığımız, ‘Millet! Başka bir deniz kabuğuyla daha tanışmakta güçlük çekiyorsunuz. Haydi o vakit partiye katılın. Artık birbirinize daha rahat açılabilirsiniz’ demek benzer biçimde bir şey.
Delgado, projenin ABD hükûmeti tarafınca Şubat ayında Çekince Altındaki Türler Yasası kapsamında “tehdit altındaki tür” olarak listelenen türün korunması ve restore edilmesi için dirimsel bir adım olmasını amaçladıklarını söylüyor. FWC rakamlarına nazaran, bir zamanlar Karayipler, Meksika Körfezi ve Bermuda çevresinde yaygın olan Florida devkulağı popülasyonu, 2017’de tahmini 700 bin seviyesinden beş yıl sonrasında 126 bine düştü.
Delgado, bu korkulu erimeye katkıda bulunan öteki faktörleri sıralarken 2017’deki Irma ve 2022’de fazlaca sayıda insanoğlunun ölümüne sebep olan Ian kasırgalarına ve bir türlü önlenemeyen kaçak avcılık tehdidine vurgu yapıyor. Devkulağı avcılığı, 1970’lerden beri Florida’da yasadışı sadece eti popüler bir lezzet olmaya devam etmekte.
‘Enerjilerini hayatta kalmaya yönlendiriyorlar’
Sadece ekip son zamanlarda Florida’nın aşırı okyanus sıcaklığına odaklandı. Geçen yıl, Florida Keys açıklarında 38.43 santigrat aşama su yüzeyi sıcaklığı kaydedildi ve bunun küresel bir üstün dereceli olduğuna inanılıyor. Delgado şöyleki açıklıyor:
Bunun sebebi fazlaca sığ sularla uğraşmamız; kışın fazlaca soğuk, ilkbaharda kötü değil, yazın ise fazlaca sıcak oluyor. Hayvanlar kapanıyor. Üremeye girmek yerine enerjilerini temelde hayatta kalmaya yönlendiriyorlar.
Yer değişiklik yapma fikri, bu yüzyılın başlarında kıyıya yakın deniz salyangozlarının açık deniz üreme alanlarına taşınmasıyla ilgili benzer sadece daha minik ölçekli deneylerden ortaya çıktı ve bu canlılar üremeyi başararak kısa sürede kendilerini kanıtladılar.
Çevreyi bilinçlendirmek de çabanın mühim bir parçasıydı ve ekip, bölge halkını “tehdit altındaki tür” olarak listelenen devkulağını iyi mi ayırt edecekleri yönünde uyarma çabalarına da girişti. Bunun sonucu olarak insanoğlu bu çabaya katkıda bulunmuş oldu ve 208 devkulağı bu sayede, gönüllü çabasıyla programa dahil edilebildi.
Delgado ve ekibi Ağustos ortasında taşıdıkları canlıların hala belirlenen bölgede bulunmasıyla iyice cesaretlendi. Bu deniz kabukluları kendilerine ayrılan bölgede minimum 12 ay ikamet edecek:
Şimdiye kadar kısa vakit dilimi göz önüne alındığında her şey beklendiği benzer biçimde gidiyor. Kimin çiftleştiğini, kimin yumurtladığını kaydediyoruz.
Devkulağı, “Conch Cumhuriyeti” (adını bu deniz kabuklusu familyasının İngilizcedeki karşılığı olan ‘conch’tan alıyor) olarak malum 125 mil uzunluğundaki tropikal adalar zinciri olan Florida Keys’te oldukça saygı duyulan. Hatta bölgenin yerlileri de kendilerine “conch” diyor. Keys’te doğduysanız “deniz salyangozu” oluyorsunuz.
Proje, FWC’nin çalışmalarına destek olmak için fon toplayan kar amacı gütmeyen bir müessese olan Florida Balık ve Yaban Yaşamı Vakfı tarafınca destekleniyor.
Vakfın başkanı Andrew Walker, “Bu gönüllü vatandaşlar ve bilim adamlarının ortaklığını kullanan yaratıcı bir çözüm” diyor ve “Proje, ‘conch’ları Conch Cumhuriyeti’ne geri koyarak, Florida’nın mercan resiflerinin sağlığını artıracak” yorumunda bulunuyor.
Kaynak: The Guardian / Metin Aktaşoğlu tarafınca yerelleştirildi