Biz – Yevgeni İvanoviç Zamyatin
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Yevgeni İvanoviç Zamyatin |
| Yayınlanma Zamanı: | 1924 |
| Yayınevi: | İş Bankası Kültür Yayınları |
Karakterler
D-503: Romanın kahramanı ve anlatıcısı olan D-503 bir matematikçi ve Tek Devlet’in öteki gezegenleri fethetmek için kullanmayı düşündüğü bir uzay gemisi olan Integral’in baş yapımcısıdır. I-330 ile tanışıp duygularını ve bireysel düşüncelerini deneyimlemeye başlayana kadar Tek Devlet’in sadık bir vatandaşıdır. Sadık bir vatandaştan isyancıya uzanan yolculuğu romanın ana konusunu oluşturur.
I-330: D-503’ü isyan ve duygularla tanıştıran gizemli bir bayan. Tek Devlet’i devirmeyi amaçlayan gizli saklı bir topluluğun parçasıdır. I-330, bağımsızlığı ve Tek Devlet’in kurallarına meydan okuması ile karakterize edilir. D-503 ile olan ilişkisini isyan davasını ilerletmek için kullanır.
O-90: O-90, Tek Devlet kuralları uyarınca D-503’ün atanmış ortağıdır. D-503’e aşıktır ve ondan bir çocuk sahibi olmayı arzulamaktadır ki bu Tek Devlet’in kurallarına aykırıdır. O-90’ın karakteri, Tek Devlet’te bastırılan kişisel bağlantılar ve aile için insan arzusunu temsil eder.
R-13: Tek Devleti yücelten dizeler yazan bir ozan olan R-13, D-503’ün arkadaşıdır ve O-90 ile de bir ilişkisi vardır. Karakteri, sanat ve yaratıcılığın devlete hizmet etmek için kullanılmasını temsil eder.
Hayırsever: Tek Devlet’in lideri olan Hayırsever, romanda tasvir edilen toplumda yaşamın her yönünü denetim eden totaliter rejimi temsil eder. Mutlak güce haiz olan uzak ve uğursuz bir figürdür.
S-4711: Tek Devlet’in gizli saklı polisinin bir üyesi olan S-4711’in isyan için çalışan bir çifte gizmen olduğu ortaya çıkar. Onun karakteri romana bir entrika ve gerilim unsuru katar.
Bu karakterler, etkileşimleri ve çatışmaları vasıtasıyla, romanın merkezinde yer edinen bireysellik, özgürlük ve devlet kontrolü temalarını keşfederler.
Mevzusu
Yevgeni Zamyatin’in “Biz” adlı romanının ana mevzusu totalitarizmin ve bireysel özgürlüklerin bastırılmasının eleştirisidir. Roman, devletin fikir, yaratıcılık ve duygular da dahil olmak suretiyle yaşamın her yönünü denetim etmiş olduğu bir toplumun tehlikelerini araştırıyor.
Romanda tasvir edilen Tek Devlet’te vatandaşlar sayılara indirgenir, devamlı nezaret altında camdan evlerde yaşar ve günlerinin her dakikasını denetim eden tertipli bir programı takip ederler. Hayırsever tarafınca yönetilen hükümet, tedavi edilmesi ihtiyaç duyulan hastalıklar olarak görmüş olduğu bireysel fikir ve duyguları bastırır.
Başkahraman D-503, kendisini isyan, duygu ve bireysel düşünceyle tanıştıran bir bayan olan I-330 ile karşılaştığında kişisel bir dönüşüm yaşar. Bu durum onun Tek Devlet ilkelerini sorgulamasına ve sonucunda rejime karşı başarısız bir isyanın parçası olmasına neden olur.
Dolayısıyla roman, mutlak devlet kontrolünün tehlikeleri, bireyselliğin bastırılması ve insan hayatında özgürlüğün, yaratıcılığın ve duyguların önemi üstüne bir yorumdur. Roman, totaliter bir rejim karşısında bireyselliğin ve kişisel özgürlüğün kaybedilmesine karşı uyarıda bulunur.
Biz Özeti
“Biz”, Rus yazar Yevgeni Zamyatin’in 1921 senesinde tamamladığı distopik bir romandır. Roman, toplumun Tek Devlet olarak malum ve Hayırsever olarak malum bir figür tarafınca yönetilen totaliter bir hükümet tarafınca denetim edilmiş olduğu bir gelecekte geçmektedir. Öykü, Tek Devlet’in öteki gezegenleri fethetmek ve akıl ve mantık felsefesini yaymak için kullanmayı düşündüğü bir uzay gemisi olan Integral’in baş yapımcısı ve bir matematikçi olan başkahraman D-503’ün günlük kayıtları vasıtasıyla anlatılmaktadır.
Tek Devlet’te insanoğlu isimlerinden ziyade sayılarla tanınır ve yaşamları Saatler Tablosu tarafınca dakikası dakikasına denetim edilir. Devamlı nezaret altında tutuldukları camdan evlerde yaşarlar ve eylemlerine akıl ve mantık rehberlik eder, duygulara ya da bireysel düşüncelere yer yoktur. “Ben” teriminin yerini “Biz” almıştır ve bireyden ziyade kolektif olan vurgulanmaktadır.
D-503’ün yaşamı, Tek Devlet’in kurallarını çiğneyen bir bayan olan I-330 ile tanışana kadar tertipli ve öngörülebilirdir. Hanım onu duyguların, isyanın ve Hayırsever’i devirmeye çalışan gizli saklı bir topluluğun dünyasıyla tanıştırır. D-503, bu yeni deneyimlerin getirmiş olduğu suçluluk ve kafa karışıklığıyla savaşım ederken bile kendini I-330’a ve onun temsil etmiş olduğu özgürlüğe çekilmiş bulur.
D-503, I-330 ve isyancılarla daha çok içli dışlı oldukça Tek Devlet’in ilkelerini sorgulamaya adım atar. Toplumunda bir hastalığın emareleri olarak görülen rüyaları ve hayal enerjisini ilk kez deneyim eder. Sonunda, Tek Devlet’te tehlikeli ve mantıksız olduğu kabul edilen bir ruh geliştirme hastalığı teşhisi konur.
Roman, Tek Devlet’e karşı başarısız bir isyanla sonuçlanır. D-503, isyanın amacını ilerletmek için onu kullanan I-330 tarafınca ihanete uğrar. Yakalanır ve beyninin hayal gücü ve tutkudan görevli bölümünü ortadan kaldırarak hastalığını etkili bir halde “iyileştiren” bir prosedür olan Büyük Operasyon’a doğal olarak tutulur. Roman, artık iyileşmiş olan D-503’ün isyanın acımasızca bastırılmasına ve I-330 da dahil olmak suretiyle isyancıların infazına şahit olmasıyla sonlanır.
“Biz” totalitarizmin bir eleştirisi ve bireysel özgürlük ve hayal gücünün bir savunusudur. Kolektif ile fert, akıl ile duygu ve özgürlük ile güvenlik arasındaki gerilimi irdeler. En etkili distopik romanlardan biri olarak kabul edilir ve George Orwell’in “1984” ve Aldous Huxley’in “Yürekli Yeni Dünya” benzer biçimde öteki eserlerine esin vermiştir.
Biz – Kitap Açıklaması
Tüm yerkürenin Tek Devlet’in egemenliği altına alınmasından bin yıl sonrasında uzay gemisi İntegral, başka gezegenlerdeki “yabani” varlıkları aklın boyunduruğu altına almak amacıyla kalkışa hazırlanmaktadır. Projenin mühendisi, tam da bu günlerde uygarlık merdiveninin alt basamaklarındaki potansiyel okurlar için yazmaya koyulduğu günlükte, Tek Devlet’teki yaşamı anlatır. Çağdaş endüstri toplumu öyleki bir noktaya varmıştır ki özgür irade artık mutsuzluk sebebidir ve yurttaşların yaşamları F. W. Taylor’ın geliştirdiği verimlilik sistemine dayanan matematiksel bir kesinlikle denetlenebilmektedir. Devasa Yeşil Duvar tarafınca ilkel yabani dünyadan koparılan Tek Devlet’in yurttaşları devamlı tekrardan seçilen Velinimet tarafınca yönetilir. İsim yerine numaralarla çağrılır, birörnek giysiler giyip suni yiyeceklerle beslenirler. Hususi yaşamları ise yoktur. Aldous Huxley’nin Görkemli Yeni Dünya ve George Orwell’in 1984 romanlarına esin deposu olan Biz, Zamyatin’e “karşı ütopyacı romanın babası” unvanını kazandırmıştır. İngilizce çevirisi 1924’te New York’ta piyasaya sürülen roman, Sovyetler Birliği’nde ise sadece 1988 senesinde okurla buluşabilmiştir.
