Taraftarların futbol maçlarını, UFC karşılaşmalarını cafe, bar şeklinde kapalı alanda, kendilerini istedikleri stadyumdaymış şeklinde hissettiren devasa bir ekranda izledikleri videolara toplumsal medyada denk gelmişsinizdir. Viral olan görüntülerin çekilmiş olduğu ve Hollywood aktörü Danny DeVito şeklinde adların de uğrak yeri olan bu mekan, futbolun ABD Birleşik Devletleri’nde tüketilme şeklini değiştirdi. Peki, yeni seyretme konseptiyle ortaya çıkan Cosm teknolojisi, gerçeğiyle kıyaslandığında iyi mi? The Athletic muhabirlerinden Pablo Maurer, geçenlerde oynanan Fulham – Arsenal müsabakasını Cosm’dan seyretmek için Los Angeles’a gitti, bir öteki muhabir Caoimhe O’Neill ise Fulham’ın Craven Cottage stadyumundaki tribünlerde taraftarlar içinde yerini aldı.
ABD’deki öteki tüm şehirlerden daha çok Los Angeles, Hollywood tabelası, uzay gemisi büyüklüğünde bir futbol stadyumu şeklinde büyük anıtlara ev sahipliği yapıyor. Dolayısıyla Cosm da Los Angeles’a tam uyuyor. Görünüşte bir spor barı olan Cosm, 26.5 metre genişliğindeki video ekranıyla sizi tamamen içine çeken bir tema parkına benziyor. Cosm, ABD’nın neredeyse her spor etkinliğini “premium” bir edinim haline getirme takıntısını en uç noktaya taşıyor ve sizi başka bir kıtadaki bir stadyumun ortasındaymışsınız şeklinde görünen bir kanepeye oturtuyor.
Cumartesi gecesi şehrin başka bir yerinde Major League Soccer’ın şampiyonluk müsabakasını takip etmeyi bitirdikten birkaç saat sonrasında Fulham’ın Arsenal’i ortalama 9 bin km öteden Cosm’da yenmesini seyretmek eşi olmayan bir edinim.
Cosm’un içinde çekilen klipler toplumsal medyada viral oldu ve etrafta dolaşan paylaşımlar mekanın, maça gitme zahmetine katlanmadan gerçek bir maç günü deneyimine en oldukça yaklaşabileceğiniz yer olduğu yönünde. ABD’da, birçoğu destekledikleri kulübün sahasını nadiren de olsa ziyaret etme şansı kabul eden Premier Lig taraftarları için bu oldukça cezbedici.
Gerçek maç yolculuğunda fırtınanın tesirleri…
Bu sırada gerçek tribün deneyimi yaşayan O’Neill’ın anlatımına bakılırsa Darragh Fırtınası’nın devam eden tesirleri Fulham taraftarlarını Putney Bridge istasyonundaki merdivenlerden inerken hırpalıyor. Onları “Maç günü atkılarınızı alın” çağrıları ve fazla maç biletlerini satmaya çalışanlar karşılıyor. Müsabakanın başlamasına 35 dakika var fakat son birkaç Arsenal taraftarı da içkilerini bitirip The Eight Bells barından ayrılırken, yağmur altında bile kimsenin acelesi yok şeklinde görünüyor.
Yandaş kalabalığı Thames Nehri üstünden Putney Köprüsü’ne ve Craven Cottage’a doğru ilerlerken bir adam kalabalığa karşı çıkıyor ve acayip bir halde bir Noel ağacı taşıyor. Bishops Park’ta, hızla akan dereye bakan yeşil korkuluklar insanları stadyuma doğru yönlendiriyor.
Bu yağmurlu yürüyüşü yapanlar içinde Charles Singer ve kızı Kirsty de var. Charles 72 yaşlarında İskoçyalı bir Arsenal taraftarı sadece Emirates Stadyumu’ndaki Arsenal maçlarına bilet bulmakta zorlanınca Fulham’a üye olmuş. İçerisinde bir terası ve yüzme havuzu bulunan yeni Riverside Tribünü’nde oturacaklar. İngiltere’nin batısındaki Bath’dan 150 km bir seyahat icra eden Charles, “Ümit ederim Emile Smith Rowe (eski Arsenal’li) bugün gol atar fakat kalbim Fulham’ı izlemeyi sevdiğim kadar Arsenal’in kazanmasını da istiyor” diyor.
Craven Cottage hakkaten görülmeye kıymet bir yer. Londra’daki en eski futbol stadyumu olmasının yanı sıra güzel duyu açıdan da en hoş stadyumlardan biri. Stadın adını taşımış olduğu gerçek kulübenin köşesinde yer edinen Johnny Haynes Tribünü, ikonik tuğla duvarlarının içine yerleştirilmiş şeklinde duran turnikelere haiz. Başlama vuruşuna 15 dakika kala, soğuk havaya karşı sıkı sıkıya sarınan taraftarlar, klasik Fulham armalarını taşıyan duvardaki bu minik açıklıklardan geçmek için sıraya giriyor.
Bir Fulham taraftarı maç günü programı satın alırken “Hepimiz Pam Wilson’ı tanır” diyor. Bir başka İskoç olan Pam, 26 senedir Stevenage Road’daki aynı noktada program satıyor. O’Neill onu kızıl labrador eşeysel bir köpeğe ödül maması verirken buluyor. “Köpekler için ödül maması ve çocuklar için şekerleme getiriyorum. Topluma geri vermek zorundasınız” diyor 51 yaşındaki hanım:
1997’de buraya ilk geldiğimden beri Fulham’ı oldukça seviyorum. Chelsea maçlarından ilkin Stamford Bridge’in haricinde da program satıyorum (iki stadyum içinde Londra’nın batısında yalnız birkaç km var) fakat ben yüzde yüz Fulhamlıyım. Senelerdir benden program alan tertipli müşterilerim var. İnsanların batıl inançları var. Buradan bir program aldıklarında ve Fulham kazanmadığında bana söyleniyorlar fakat yedi gün burada olmazsam da söylenip duruyorlar. Bu muhabbetleri seviyorum.
Şimdi dönelim Pablo Maurer’e: Şunu baştan açıklayalım, Cosm’daki ekranın büyüklüğünü anlatmanın hakkaten hiçbir yolu yok. Tabiri caizse, direkt Craven Cottage’dan ışınlanan dört değişik kamera açısı içinde geçiş yaparken, aslına bakarsak içinde oturuyorsunuz. Cosm alanı üç kata bölünmüş durumda ve biletim beni ikinci kata, orta çizginin derhal soluna yerleştirdi.
Pazar günü mahalli saatle sabah 6’da süregelen maç için salon dolu olmaktan oldukça uzak fakat gene de oldukça azca sayıda yandaş var ve bunların bir çok Arsenal’i destekliyor. Fulham, Brian McBride, Carlos Bocanegra ve Clint Dempsey’den Tim Ream, Antonee Robinson ve kısa sürede takımın sahibi Shahid Khan’a kadar Amerikan futbol taraftarlarının kalbinde devamlı hususi bir yere haiz olmuştur ve bugün de yandaş kulübünün Los Angeles şubesi maça katılıyor. Altı şahıs kadar.
‘Kalabalığın içinde olmak, tezahüratlara katılmak…’
Raul Jimenez maçın 10. dakikasında Fulham adına açılışı yaptığında, Arsenal taraftarları homurdanmaya başlıyor. “Atmosfer atmosferdir,” diyor Todd Petty, kendisi şeklinde Fulham taraftarı olan babası Mark’ın yanında otururken. Craven Cottage’a pek oldukça kez gitmişler:
Putney End’de, Hammersmith End’de ya da Riverside’da oturuyor olsaydık değişik olurdu. Fakat burada kalabalığın içinde oturmak, tezahüratları duymak ve onlara katılmak insana o deneyimi birazcık olsun yaşatıyor.
Dakikalar sonrasında, Atlantik ötesinden gelen yayındaki bir mesele görüntünün ortalama beş dakika süresince tamamen kesilmesine niçin olunca bu minik sihir kayboluyor. Bu birazcık gerçeklik kontrolü şeklinde.
Ayrıca yeniden İngiltere’de O’Neill’ın devam eden gerçek deneyimine kulak veriyoruz: Maçın başlamasına iki dakika kala sahaya girmeyi başardıktan sonrasında, açılış düdüğünün çalınmasından bir dakika sonrasında yargıcı Chris Kavanagh’ın bir Fulham taraftarı tarafınca “işe yaramaz” olarak adlandırıldığını duyuyoruz. Bulunduğumuz tribün eski ve biletimiz 81 sterlin (Ortalama 3500 TL) olmasına karşın görünüm o denli kısıtlı ki, Arsenal ataktayken -ki ilk yarının büyük bölümünde bu böyleydi- sıranın ilerisindeki boş bir koltuğa geçene kadar maçı metal bir sütunun arkasından ve etrafından seyretmek zorunda kalıyorum.
Meksikalı Jimenez Fulham’ın ilk atağında golü attığında, ülkesinin bayrağı iki yedek kulübesinin arkasındaki Riverside Tribünü’ndeki taraftarlar tarafınca açılıyor. Jimenez, Arsenal taraftarlarının önünde dans ederken Fulham forması giyen minik bir çocuk golü kutlamak için annesinin kollarına atlıyor. Arsenal forveti Bukayo Saka, yağmur dört tribünü de tesiri altına alırken Hammersmith End’e doğru topu vurduğunda alkışlanıyor ve “f*** off” yağmuruna tutuluyor.
Londra’nın öteki ucundan gelen konuk ekip 1-0 gerideyken deplasman tribünündeki taraftarlar “Yalnız Arsenal’in müsabakasını izlemeye geldiniz” diye tezahürat yapıyor. Bir Fulham taraftarı (Arsenal taraftarları onu direkt duyamasa da) “Fulham’ı görmeye geldik!” diyerek eğleniyor. Smith Rowe sert bir dokunuş yaptığında, ev sahibi kalabalığın içinden bir başkası ona artık Arsenal için oynamadığını hatırlatıyor – sanki bir halde unutmuş şeklinde.
Yine Maurer’deyiz. Cosm deneyimini ilk ağızdan aktarmaya devam ediyor: Cosm’da servis birazcık yavaş olsa da harikaydı. Personel, mekanın sağlamaya çalmış olduğu lüks deneyime uygun olarak samimi ve özenliydi. ABD Birleşik Devletleri’nde üst düzey ustalaşmış sporlar uzun vakit ilkin zenginler için bir ürün haline geldi ve Cosm bu kalıba oldukça iyi uyuyor. Genel halk için, mekanın ikinci katındaki koltuğum ortalama 90 dolara mal olacaktı, bu da caddenin aşağısındaki stadyumlarında MLS’deki bir LAFC maçına ucuz bir bilet için ödeyeceğinizin ortalama iki katı. Ayakta durmaya ya da taşma alanlarında dolaşmaya istekliyseniz daha ucuz seçenekler mevcut.
Bir kahve, bir bloody mary ve bir parça avokado tostu aldım. Açıkçası yiyecek ve içecekler mükemmeldi fakat gene de bu ürünler bana ortalama 40 dolara mal olacaktı. Tek bir düzgüsel sürem maçında, şahsen bile olsa desteklemek için toplam 150 dolar ödeyeceğim tek bir spor ekibi düşünemiyorum, sadece kim bilir bu yalnız kişisel bir tercihtir.
Dönem arası yaklaşırken dışarıya, çevredeki tepelerin görkemli manzarasını sunan mekanın güvertesine çıkıyorum. Cosm, NFL takımları Rams ve Chargers’a ev sahipliği icra eden SoFi Stadyumu’na bakıyor ve aşağıdaki sokaklar beş altı saat sonrasında başlamış olacak olan Buffalo Bills maçı için sıraya girmiş Rams taraftarlarıyla dolu. Yanımdaki adam birazcık dertli şu sebeple Arsenal’i bugün seyretmek hakkaten de zordu.
Yağmur altındaki Craven Cottage’ta dönem arası telaşı başlıyor; 43. dakikada, bazı taraftarlar dönem arası telaşını atlatmak için 7.20 poundluk bira ve 7 poundluk tavuk ve turta için büfeye yöneliyor.
Geri kalanımız kısa bir süre sonrasında eski ahşap koltukların altındaki sıkışık alana indiğinde, 15 dakikalık aranın çoğunu yiyecek-içecek servisi alıyor. Tercihlerde ağırlık, bira ve jumbo sosisliden yana. Arka arkaya gelen sıcak çikolata siparişleri ise bir servis mensubu sıcak su istasyonunda uzun süre beklemek için barın sonuna doğru kaybolması anlamına geliyor. Ek olarak İngiliz futbol kışlarının vazgeçilmezi olan sığır eti aromalı içecek Bovril için de oldukça sayıda talep var.
Sahaya en yakın koltuklarda oturanlar bugün bunun bedelini ıslak palto ve ceketlerle ödüyor. Polis amiri bölgeleri sebebiyle yağmur altında olan meslektaşlarına plastik yağmurluk veriyor. Sahaya daha yakın olmak, topa vurulduğunu daha net duyabileceğiniz ve Martin Odegaard yağmurun içinden pas atarken minik çim kümelerinin havaya kalktığını görebileceğiniz anlamına geliyor.
Los Angeles’ta probleminin düzelmesini bekleyen Maurer’leyiz: Teknik problemler Cosm’daki ikinci yarıda da gösterim akışını bozdu ve Fulham taraftarlarının “WiFi şifresi ne?” tezahüratına yol açarak, Arsenal taraftarlarının kahkaha ve homurtularına niçin oldu. Gösterim çalıştığında hakkaten görkemli oluyor. Senelerdir maçları basın tribününden izlerim ve oradan yüksek açıyı, maçı bütünsel olarak görmenizi elde eden yolu devamlı takdir etmişimdir. Bir çok vakit gözleriniz dolaşır ve topsuz oyunların geliştiğini görürsünüz, bu da gösterim akışında çoğunlukla noksan olan bir şeydir. Cosm’da seyretme deneyimine başka garip unsurlar da ekleniyor: Ekranda görünen taraftarlar gerçek yaşamdan daha büyük ve kimi zaman onları telefonlarını kullanırken yada birbirleriyle söyleşi ederken görebiliyorsunuz.
Muhteşem kale arkası deneyimi
Dört kameralı kurulum Cosm mensubu tarafınca yönetiliyor ve bu görüntülerden biri direkt kalenin arkasından geliyor ki bu benim favorim oldu. Yakın direkte müdafa taktiklerini aktaran oyuncuları inceleyebilir ve kalecinin müdafa oyuncularını iyi mi konumlandırdığını seyredebilirsiniz. Arsenal ikinci golünü (hemen sonra iptal edilen) bir köşe vuruşuyla attı ve benim görüş açım daha yakın olamazdı:
Maçı tribünden izlemeye devam eden O’Neill: İkinci yarıda oldukça daha çok yağmur yağıyor ve bilhassa William Saliba skoru eşitledikten sonrasında ev sahibi taraftarlardan oldukça daha çok sövgü geliyor. Arsenal’in orta saha oyuncusu Jorginho’nun forvet Gabriel Martinelli’ye “Orada kal” diye bağırması sahanın her yerinden duyulabiliyor. Görünüşe bakılırsa tavsiyesi işe yarıyor ve Martinelli sağdan içeri girerek Saka’nın ihtimaller içinde yengi golü için ortayı yapıyor sadece Brezilyalı oyuncunun ofsaytta olduğu ortaya çıkıyor.
Daha ne işe yaradığını anlamadan Arsenal taraftarları gol sonrası çılgınca kutlama yapmış oldu. Hatta bazıları Putney End’deki Fulham taraftarlarından kendilerini ayıran yağmurdan ıslanmış plastik bölmeyi sahaya yaklaşmak için su kaydırağı olarak kullandı. Saka ekip arkadaşları tarafınca çembere alındı. Bazı Fulham taraftarları bu acıya dayanamadı ve ayrılmak için ayağa kalktı. Video destek hakemi golü inceleyip iptal ettiğinde, hepsi olmasa da bazıları maçın son birkaç dakikasını seyretmek için yerlerine döndü.
Arsenal taraftarları, takımları son atakları gerçekleştirirken yaşadıkları hayal kırıklığını geride bırakmaya çalıştı sadece Fulham taraftarları, deplasman ekibinden Declan Rice sahanın sol tarafında bir özgür vuruş kullanırken ayaklarını yere vurarak gürültülü bir ses çıkardı. Top kalenin arkasına doğru kıvrıldığında ve Rice elleriyle yüzünü kapattığında kendilerinden memnun görünüyorlardı.
‘Bu tamamen başka bir şey’
Pablo Maurer yaşamış olduğu deneyimi şu sözlerle özetliyor: Açık konuşmak gerekirse Cosm, bir spor etkinliğinde bizzat bulunmaya pek benzemiyor. Gerçi burayı işleten insanoğlu size çoğu zaman bu şekilde olmaması icap ettiğini söyleyeceklerdir. Bu tamamen başka bir şey, bir maça gitmekten oldukça 3D bir film şeklinde hissettiriyor. Maç günü deneyiminin unsurları normal olarak var – taraftarlar, yiyecek ve içecek, hepsi bu – fakat günün sonunda hala oldukça steril bir ortam, Craven Cottage’daki çevre kadar tat vermiyor.
Gene de, eğer para harcamaktan hoşlanan biriyseniz, göz atmaya kıymet. Fakat teknoloji inkar edilemez derecede çılgınca ve kesinlikle bir albeni noktası.
Sonuçta Anfield, Old Trafford ya da başka bir stadyumdan oldukça 2001: A Space Odyssey’den fırlamış şeklinde hissettiriyor. Mümkün olduğunca maçlara şahsen katılmaya devam edeceğim.
Ve son söz gerçek edinim yaşayan Caoimhe O’Neill’da: Bishops Park’tan geri dönerken, taraftarlar Putney Köprüsü ve adını verdiği istasyon yönünde dağılırken balçık maç öncesinden daha da kötüydü. Her iki yandaş grubu da sevinirken ve tezahürat yaparken yağmur aralıksız yağdı. Arsenal yandaş grupları kendi aralarında bugün kazanamamalarının arkasından şampiyonluk yarışının içinde mi yoksa haricinde mı olduklarını tartışıyor.
Yarı yarıya atkı satan satıcıların seslerinde, kalan Fulham – Arsenal ürünlerini satmak için dönemin daraldığını bilen bir aciliyet var.
Aynı Arsenal taraftarları sorgulamalarına devam etmek için The Eight Bells’e gidiyor. Çamura bulanmış ayakkabılarıyla metroya doğru ilerleyen Fulham taraftarları skordan oldukça memnun görünüyor.
Kaynak: The Athletic / Emre Topaloğlu tarafınca yerelleştirildi