ABD Birleşik Devletleri’nden daha yaşlı Grönland köpek balıkları şu an gezegenimizdeki denizlerde yüzüyor.
Bu derin deniz canlılarının yaşam süresi 270 yılı buluyor. Hatta bazıları 500 yıldan uzun süre yaşıyor bile olabilir. Biyologlar da bu etkisinde bırakan yaşam süresinin sebebine dair mühim bir sebep elde etti.
Bu kutup bölgesi canlıları suyun yüzlerce metre altında yaşıyor ve öteki hayvanlar şeklinde yaşlanmıyorlar: Metabolizmaları onlar yaşlandıkça yavaşlıyor ve hücresel değişikliklere yol açıyor. Sadece araştırmacıların değişik şekilde yaşlanan Grönland köpek balıklarına dair analizleri, metabolizmalarının azalmadığını gösteriyor. Hakkaten biyolojik olarak merak uyandırıyorlar.
Manchester Üniversitesi’nde biyolog olan Ewan Camplisson şöyleki diyor: “Bu hayvanla ilgili tüm detaylar büyüleyici. Onlarla ilgili daha fazlaca şey öğrendikçe, onlara dair çalışmamı sürdürme arzum da artıyor.”
Camplisson, bu yeni araştırmasını Temmuz ayında Deneysel Biyoloji Derneği Senelik Konferansı’nda sundu.
Bu köpek balıkları bir tek “aşırı şekilde” yaşlanmakla kalmıyor. Bununla birlikte buz şeklinde kutup bölgesinde tüm yıl süresince yaşamayı başarabilen tek köpek balığı cinsel de onlar. Hepsi bu kadar da değil…
Camplisson açıklıyor: “Boyutları göz önüne alındığında, en yavaş yüzen balıklardan biri bunlar. Dişileri ortalama 150 yaşlarında üremeye başlayabiliyor, fazlaca ufak beyinleri var fakat fazlaca büyük uzaklıklarda avlanıp, yön bulabiliyorlar, popülasyonlarının büyük kısmı yaşamlarını gözlerinde parazitlerle geçiriyor ve etleri o denli toksinle dolu ki, insanoğlu için zehirleyici seviyedeler.”
Bilim adamları köpek balığının aşırı yavaş hareketliliğinin ve soğuk sularda geçirdiği yaşamının, bu türün alışılmadık uzunluktaki ömrüne katkısı olmasından şüpheleniyor.
Sadece Camplisson kutuplarda yaşayan öteki balık cinslerinin, mesela şimal kurt balığının da soğuk sularda yaşayan bir avcı bulunduğunu ve nispeten azca hareket ettiğine dikkat çekiyor. Zira bu balık bir tek 20 yıl kadar yaşayabiliyor. Başka bir derin deniz canlısı olan altıyarıklı köpekbalığı da avcı, soğuk denizlerde yaşıyor fakat yaşam süresi yüzyıllar değil, bir tek 80 yıl.
Camplisson şöyleki diyor: “Bu yüzden de Grönland köpek balıklarının uzun ömürlerine katkıda bulunan başka faktörler olabileceğini düşündük.”
Böylece Camplisson ve ekibi, köpek balığının metabolizmasını incelemeye başladı. Metabolik enzimlerin etken hâle getirildiklerinde iyi mi tepki vereceklerini gözlemleyebilmek için değişik yaşlardan 23 köpek balığından alınmış Grönland köpek balığı kırmızı kası kullandılar.
Hayvanların yaşı 60 ile 200 yıl içinde değişiyordu. Yukarıdaki görselde yer almış olduğu şeklinde, kas örnekleri enzimdeki değişikliklere cevap veren bir sıvının içerisindeydi.
Hareketlilik arttıkça, renk daha çok değişiyordu. Spektrofotometre adlı bir vasıta, ışık değişimini değerlendirerek, bu değişimleri ölçtü. Ve yukarıda da bahsettiğimiz şeklinde, değişik yaş gruplarındaki köpek balıklarının, metabolik yavaşlama işareti göstermediği ortaya çıktı.
Bu kutup bölgesi köpek balıklarının uzun süre yaşamış olduğu aşikâr. Sadece sebebini bilmiyoruz.
Bir yüzyıldan uzun süre süresince yavaş şekilde büyüyüp, erişkinliğe ulaşmak, onları bu mevzuda daha başarı göstermiş kılıyor olabilir.
“En iyi tahminim, bu uzun ömrün sebepleri içinde, kutupların derinliklerindeki suların yaşamak için sıkıntılı bir çevre sunması, Grönland köpekbalığı şeklinde bir hayvanın devamlı yiyeceğe erişiminin olmaması ve öteki Grönland köpek balıkları ile çoğunlukla temas kurmamaları yer almış olduğu yönünde olurdu” diyen Camplisson şöyleki devam ediyor: “devasa okyanusların içinde yavaşça yüzüyorlar ve fazlaca fazla avcıları da yok. Onları derinliklerde gezinmekten alıkoyan bir şey yok. Bu yüzden de organik ölüm oranları düşük olan bir tür olarak, en iyi yaşam stratejileri, yavaşça büyümek ve bol miktarda enerji rezervi inşa etmek, böylece karşı cinsle etkileşime girdiklerinde, üremek için sürdürülebilir bir durumda olmak şeklindedir.”
Böylesi coşku veren araştırma sonuçlarına haiz olan Camplisson, bu köpek balıklarının dokularını ve yaşlanma karşıtı metabolizmalarını daha çok incelemeyi hedefliyor.
Bir tek derin deniz biyolojik meraklılığını gidermeyecek. Camplisson sözlerini şöyleki bitiriyor:
“Eğer Grönland köpek balıklarının iyi mi bu kadar uzun süre yaşadıklarını ve yaşla ilgili hastalıklara karşı (kalp rahatsızlığı şeklinde) iyi mi bu kadar dayanıklı olduklarını anlayabilirsek, yaşlı insan nüfusunun yaşam standardını artırabiliriz.”
Mark Kaufman’ın haberini Erinç Eröz Türkçeleştirdi