Cehaletten Kurtulma Sanatı – Kim Kimdir? Özeti

Cehaletten Kurtulma Sanatı – Kim Kimdir? – A. M. Celal Şengör

Mevzusu

Kitapta Celal Şengör’e nazaran tarihe tesir eden, topluma yarar elde etmiş yada örnek teşkil etmiş adların yaşamı, fikir biçimleri, o kişilerin yaşamış olduğu çevrenin özellikleri ile beraber anlatılmıştır. Yazar, kitabın bir yaşam öyküsü antolojisi olmaktan oldukca onların fikir tarihinin de ele alınması icap ettiğini savunur.

Cehaletten Kurtulma Sanatı – Kim Kimdir? Özeti

Kitap, kısa bölümler halinde Celal Şengör’e nazaran tarih ve günümüzdeki mühim kişiliklerin hayatlarının anlatılmasından oluşur. Sadece bir zamanı figürün sebep olduğu mühim bir bulgu anlatılırken yalnız süreçten değil bununla birlikte onu etkileyen öteki zamanı figürlerden, yaşadıkları toplumun demografik özelliklerinden de söz eder. Buna örnek olarak Galileo gösterilebilir. Galileo, 17. yüzyılda bilim devrimini başlattığında yaşamış olduğu cemiyet, yoğun bir halde İncil ve Tevrat tesiri altında olan ve bunu tek hakikat kabul ederek bunun dışına çıkamayan bir toplumdur. Galileo, bu bilginin dışına Hollanda’da geliştirilmiş bir teleskoptan haberdar olarak çıkar ve kilisenin bilgilerini çürütür. Aynı şekilde Aristo’nun “Naturel hareket daireseldir.” fikrini de o çürütmüştür. O dönemde kardinal teleskop için “O teleskobun içinde şeytan var.” diyerek Galileo’nun teleskobundan bakma fikrini reddetmiştir. Buradan hareketle söylemek mümkündür ki her kaşif muhakkak kendinden öncekilerden ya da dönemindekilerden etkilenmiştir. İnsanlar boşlukta yaşamazlar, cemiyet içerisindedirler. Sadece tarihe tesir etmiş olan insanoğlu cemiyet baskısına karşı çıkmış ve fikirlerinin izinden tutkuyla gitmiş insanlardır. Eğer cemiyet baskısı aşılamaz bir durum olsaydı tarihteki bilimsel sıçramaların hiçbiri gerçekleşmezdi. Bu bilim değil öteki tüm mevzularda da geçerlidir. Mesela, Cengiz Han, Timur, Mustafa Kemal Atatürk benzer biçimde dehalar kendinden ilkin kullanılmış olan askeri teknikleri terkedip yeni yöntemler kullandıkları için bir oldukca zafere imza atabilmişlerdir. Bu sebeple tarihte kanunlar, kurallar her ne olursa olsun kişiler fikir tarzları ile dünyayı değiştirebilecek etkilerde bulunabilmiştir.

Celal Şengör, kendi kişisel başarısında da büyük insanların yaşam öyküsü okumaya çokça süre ayırmış ve onların fikir tarzlarından etkilenmiştir. Bu sebeple onların kişisel hayatlarını anlatırken onların fikir tarzlarını ve bu düşüncelere hangi kıvılcımların niçin olduğuyla ilgilenmiştir. Tarih iyi mi okunursa okunsun insanlık devamlı değişiklik halindedir. Bilhassa gelişen teknoloji ile birlikte dünyamızı, canlıları, kendi neslimizi daha iyi tanıyoruz. Sadece bu teknolojik gelişmeler bununla birlikte doğaya bir tehdit halinen de gelmektedir. Sadece bu mevzuyu dert edinen ve bu mevzuda bir şeyler yapma çabasında olan insanoğlu bilgili insanlardır. 14. yüzyıldaki dünyayı etkileyen büyük veba salgınından bir doktorun bulmuş olduğu bir düşünce yardımıyla kurtulunmuştur. Celal Şengör’e nazaran bilim haricinde bir kaynağımız yoktur ve özgür sanatla uğraşılmadan da yaratıcılık körüklenemez. Bu kitabı da bu yolculuklara insanları ortak etmek ve onları daha iyi anlamamıza destek olmak amacıyla yazdığını söylemiştir.

Kitapta biyografileri yer edinen adlar şunlardır: Mustafa Kemal Atatürk, İsmet İnönü, Sabiha Gökçen, Kazım Taşkent, Fuat Köprülü, Hasan Ali Yücel, Cengiz Han, Timur, Fatih Sultan Mehmed, İlber Ortaylı, Fatih Altaylı, Eduard Suess, Charles Darwin, Isaac Newton, Nikola Tesla, Albert Einstein, Carl Sagan, Hanna Reitsch, İbn Sina, Ömer Hayyam, Yazman Çelebi, Evliya Çelebi.

Cehaletten Kurtulma Sanatı – Kim Kimdir? – Kitap Açıklaması

Tarihte kanunlar yada kurallar değil, kişiler ve onların şahsî dehâları önemlidir. Tarihin organik kanunları bulunduğunu zannedenler hep hüsrana uğramışlardır. Onun için bu kitapta okuyucularıma, birkaç büyük insanoğlunun çarpıcı bulduğum taraflarını anlatmak istedim. Bu ve benzeri insanoğlu hayatta bana kılavuz oldu. Jeolojiyle uğraşmadığımda, zamanımı çoğu zaman bu tür büyük adamların biyografilerini okumaya ayırmışımdır. Fakat bu biyografilerde kişilerin toplumsal çevresinden ziyade fikirleriyle ve onları iyi mi geliştirdikleriyle ilgilendim. Okuyucularımdan da burada hayatından kesitler okuyacakları kişilerin fikirlerine odaklanmalarını rica edeceğim. Hangi kıvılcım bu fikirlerin oluşmasına sebep olmuştur, hangi yöntem yada yöntemler bu fikirlerin gelişmesini elde etmiştir, bu fikirler içinde başarısız olanlar olmuş mudur, olmuşsa niçin olmuştur? Bunlara dikkat edilmesini bilhassa istirham edeceğim.

Iyi mi okunursa okunsun, insanlık zamanı esasında devamlı bir gelişim ve evrim tarihidir. Artık mağaralarda yaşamıyoruz. Yeni teknoloji dünyamızı ve dolayısıyla bizleri, onun üstünde yaşayan öteki hayvan ve bitkileri tehlikeye atmaktadır. Sadece şuna dikkat çekmek isterim, bu tehlikeyi fark eden de buna karşı tedbirler üreten de düşünen ve bilgili insanlardır.

Büyük Mustafa Kemal Atatürk, milletinin makûs talihini sadece bilim ve hür sanat yardımıyla yenebileceğini görmüş ve bunu milletine empoze etmeye çalışmıştır. Bugün onun yolundan ayrılmaya çalışan bazı bedbahtlar cehaletin ürünleridir. Bu sebepledir ki bu minik kitabı, çeşitli alanlarda cehaletle savaşmayı kendilerine yaşam düsturu edinmiş insanların hikâyesini anlatmak ve bu hikâyeye ortak olmak maksadıyla siz okuyucularıma sunuyorum.

 Celal Şengör

(Tanıtım Bülteninden)