Cezmi (1880) – Namık Kemal
Cezmi, ilk kez 1880 senesinde piyasaya çıkan Türk edebiyatının ilk tarihî romanı sayılır.
Romanda II. Selim Süreci’nde İranlılarla meydana getirilen muharebede yer edinen yurtsever bir askerin, Cezmi’nin, başından geçenler anlatılır.
Tarihî roman özelliği taşımakla beraber sürükleyici bir aşk ve tutku romanıdır.
Cezmi Romanın Özeti
Yedinci yüzyılda yaşamış ozan ve atlı spor ustası Cezmi, İranlılarla meydana getirilen bir harbe katılır. Orada bir vakit sonrasında Kırım şehzadesi Adil Giray’la tanışıp dost olur. Adil Giray bir baskında yakalanır. Şahın karısı Şehriyar, Adil Giray’a âşık olur. Adil Giray ise şahın kız kardeşi Perihan’a âşık olmuştur.
Şehriyar ve Perihan aynı kişiye aşık olduklarını anlayınca artık aralarında bir kıskançlık yarışı adım atar. Ek olarak Adil Giray’ın da Perihan’ı sevdiğini anlayan Şehriyar, her ikisini de öldürmek için planlar yapar.
Adil Giray tutsak düştükten sonrasında Cezmi bu haberi alır ve Adil’in yardımına koşar. Cezmi, bir halde Adil’in bulunmuş olduğu odaya girmeyi başarır. Bundan sonrasında kaçış ve İran’daki yönetimi yıkıp yerine kendilerini getirmek için planlar hayata geçirmeye başlarlar. Cezmi bu planları uygulamak için bir İran askeri olan Abbas’ı kullanır. Sadece Şehriyar’ın yapmış olduğu tüm planlar suya düşer ve bu planın neticeleri kendisinin ölümüne sebep olur.
Şehriyar’ın askerleri Perihan ve Adil Giray’ı da öldürürler fakat aşklarını yok edemezler. Her ikisi de Cezmi tarafınca aynı mezara defnedilir. Cezmi kılık değiştirerek vatanına geri döner.
