Dış gezegen hava durumu: Sıcak ve bol fırtınalı

Astronomlar, 900 ışık yılından daha yakın bir uzaklıkta, dev fırtına siklonlarıyla çalkalanan bir gezegen buldular.

Hubble Uzay Teleskobu’nun gözlemlerine dayanarak bulunan gezegen, yıldızına bakan kısımla karanlık kısmı içinde oluşan devasa ısı farkları ve yıkıcı fırtınalarla adeta parçalanıyor.

WASP-121b yada verilen adıyla Tylos, yıldızına o denli yakın ki, atmosferinin üst katmanları 1900°C’yi bulabiliyor.

Bu “cehennem” dünyayı görselleştirebilmek için NASA ve Avrupa Uzay Ajanası’nın desteklediği bir grup bilim insanı, aşağıdaki videoyu hazırlayarak, dış gezegenin hava durumunun iyi mi göründüğünü gözler önüne serdi. Eğer aşağıdaki videonun hakikaten kaotik göründüğünü düşünüyorsanız şimdiden izah edelim; hava durumunu net olarak görebilmek için aşağıdaki video yavaşlatılmış durumda.

Video: NASA / ESA / Quentin Changeat (ESA / STScI) / Mahdi Zamani (ESA / Hubble)

Doğal ki Tylos, Dünya’dan ayrılıp kolonileştirebileceğimiz bir dış gezegen değil. Sadece uzmanlar bu sayede, dış gezegenlerdeki hava durumu üstünde iyi mi çalışacaklarını öğrenebiliyorlar. Böylece araştırmalarla beraber gelecekte daha uygun iklimli gezegenler bulmak da mümkün olacak.

Tylos’la ilgili bu keşfi yapmak için internasyonal bir ekip kuruldu ve Hubble’ın 2016, 2018 ve 2019’da çekmiş olduğu arşiv görüntüler yine işlendi. Araştırmacıları verileri kullanarak, değişik zamanlarda atmosferin kimyasını, sıcaklığını ve yer edinen bulutları detaylı şekilde inceledi. Arkasından da ekip, bu alışılmadık hava durumunu modellemek için bilgisayar simülasyonlarını kullandı.

Bugüne dek keşfedilmiş ve dış gezegen olduğu doğrulanmış bu “dünyaların” sayısı 5566’ya terfi etti. Bunun haricinde dış gezegen olup olmadığı araştırılan 10 bin de aday gök cismi bulunuyor.

Giderek artan bu sayı, evrende bulunmuş olduğu kabul edilen gezegen sayısının fazlaca fakat fazlaca ufak bir kısmı. Milyarlarca galaksi bulunan evren, büyük olasılıkla trilyonlarca da yıldız barındırıyor. Eğer bir çok yıldızın da en azından bir ya da daha çok gezegene haiz bir sistemi var ise, bu da hayal edilemeyecek kadar fazla gezegen anlamına geliyor.

Ayrıca mevzumuz olan Tylos ise, “ultra sıcak bir Jüpiter” olarak nitelendiriliyor. Jüpiter’den fazlaca daha büyük olan dış gezegen, yıldızına aşırı yakın bir noktada bulunuyor. Bu yüzden gezegenin 1 yılı, neredeyse 1,5 Dünya gününe eşit.

Tylos her araştırmada daha da garip bir yer bulunduğunu ortaya koymayı başarıyor. 2022’de meydana getirilen bir araştırmada, bilim adamları gezegenin karanlık tarafının sıvı şeklinde kıymetli taşlardan oluşan “yağmurların” bulunmuş olduğu metal bulutlara ev sahipliği yaptığını düşünüyordu.

Gezegenin yıldızından gelen yüksek morötesi ışınlar, üst atmosferi ısıtarak, magnezyum ve demir elementlerinin buharlaşmasına ve uzaya gaz oalrak kaçmasına niçin oluyor. Ek olarak yıldızdan meydana gelen çekim kuvveti de o denli kuvvetli ki, gezegeni adeta bir Amerikan futbolu topu şekline sokuyor.

Elisha Sauers’ın haberini Özgür Yıldız Türkçeleştirdi.