Seçilmiş ABD Başkanı Donald Trump, yapmış olduğu son açıklamayla seçim sürecinde kendisine büyük bir destek veren Elon Musk’ın yeni hükûmette alacağı görevi duyurdu. Buna gore teknoloji milyarderi Musk, seçim sürecinde Cumhuriyetçiler’den aday talibi olan girişimci Vivek Ramaswamy ile Department of Government Efficiency (Hükûmet Verimliliği Departmanı) isminde olan başkanlık komisyonuna (presidential commission) liderlik edecek.
Trump, komisyonun “hükûmete dışarıdan tavsiyeler verip rehberlik sağlayacağını” ifade ederken Beyaz Saray ve Yönetim ve Bütçe Ofisi ile ortaklaşa iş içinde çalışıp “federal hükûmet genelinde büyük ölçekli yapısal reformları yönlendireceğini” dile getirdi. Başkan ek olarak ekibin çalışmalarının en geç 4 Temmuz 2026’ya kadar tamamlanacağının da altını çizdi:
Bu iki mükemmel Amerikalı beraber, yönetimimin hükûmet bürokrasisini ortadan kaldırması, aşırı regülasyonları azaltması, israfçı harcamaları kesmesi ve federal kurumları tekrardan yapılandırması için yolu açacak. Bu, ‘ABD’yı Kurtar’ hareketinin eğer olmazsa olmazı.
Senelik 6.5 trilyon dolarlık hükümet harcamalarındaki büyük israf ve dolandırıcılığı ortadan kaldıracaklarını söyleyen Trump, Musk ve Ramaswamy’nin “ABD ekonomisini özgürleştirmek ve hükümeti insanlara karşı görevli kılmak için” beraber çalışacaklarını belirtti.
Department of Government Efficiency pic.twitter.com/HFeHYNIkJN
— Elon Musk (@elonmusk) September 7, 2024
Elon Musk aslına bakarsak kampanya sürecinde bu komisyonun sinyalini X’te yapmış olduğu bir paylaşımla vermişti. Dünyanın en varlıklı insanı konumundaki Musk, 7 Eylül’de suni zekâ ile oluşturulmuş bir fotoğrafını paylaşıyordu. Görselde siyah güneş gözlükleri ve deri ceketiyle cool bir poz veren Musk’ın önünde “DOGE” yazıyor. Musk’ın paylaşımında ise bir tek “Department of Government Efficiency” ifadeleri yer almakta.
Gözlerden kaçmadı; evet komisyonun kısaltması DOGE şeklinde. Hatırlayacağınız suretiyle “Dogecoin” bazen Elon Musk’ın destek attığı, yer yer manipüle etmiş olduğu eğlence amaçlı doğrusu herhangi bir finansal vaadi ya da hedefi olmayan bir meme coin.
Doge ve Dogecoin’in kısa öyküsü…
Kıymeti 2020-2021 içinde yüzde 18 bin oranında artan Dogecoin’e özetlemek gerekirse değinmek iyi olabilir. Mevzuya ‘doge’dan başlamış olalım. Iyi mi okunduğu bile münakaşa yaratan ifade ekseriyetle “doj” şeklinde söyleniş ediliyor. 2010’da Japon bir anaokulu öğretmeni olan Atsuko Sato, kişisel blogunda Shiba-Inu cinsel Kabosu (mandalina şeklinde lime renginde bir turunçgil) adını verdiği köpeğinin fotoğraflarını paylaştı.
Fotoğraflardan birinde Kabosu’nun attığı yan bakış ilkin Reddit’e ondan sonra da 4chan’e fikir Kabosu, bir web fenomenine dönüştü.
‘Meme’ anlatmak minimum karikatür anlatmak kadar zor sadece tecrübe etmek gerekirse; herhangi bir vakaya sarkastik bir halde tepki vermek isteyen web kullancıları Kabuso’nun fotoğrafını, ‘Comic sans’ fontuyla ve bozuk bir İngilizceyle “Wow”, “such…”, “much…”, “so…” ifadeleriyle süsleyerek paylaşmaya başladı.
Geleneksel bankacılık ücretlerinden muaf ve keyifli bir ödeme sistemi kurmaya kabul eden iki yazılım mühendisi Billy Markus ve Jackson Palmer Doge’dan yola çıkarak 6 Aralık 2013’te Dogecoin’i tanıttı. Gerisini bildiğiniz gibi…
Son bir ayda tekrardan uçuşta…
Aslolan patlamasını 2021’de yaşayan bu devasa latife coin’i, son zamanlarda Elon Musk ve Donald Trump rüzgarıyla tekrardan yükselişte. Son bir ayda yüzde 229 kıymet kazanan Dogecoin, son beş günde ise yüzde 82 değerlendi. Öte taraftan her meme coin’de olduğu şeklinde Dogecoin’de de dalgalanmalar yaşanıyor. 13 Kasım TSİ 06:34 itibarıyla Dogecoin’in bir günlük performansı yüzde 4.82 gerileme yönünde.
Musk ve “Department of Government Efficiency” meselesine geri dönelim. SpaceX’in 53 yaşındaki kurucusu ve Tesla’nın CEO’su, federal bütçede hızla 2 trilyon dolarlık bir tutum yapabileceklerini kamuoyuna deklare etti sadece bunun iyi mi yapılacağına dair herhangi bir detay vermedi.
Trump bununla beraber Musk ve Ramaswamy’nin liderliğinin haricinde departmana dair bir büyüklük yada bütçe açıklaması da yapmış değil. Ayrıca Cumhuriyetçilerin temel politikalarının başlangıcında “daha minik bir federal devlet” anlayışı da yer ediniyor. “Müsteşarlıklar, kurullar, kurumlar, komisyonlar, daire başkanlıkları” şeklinde devletin siyaset mekanizmalarının sistemi yavaşlattığı, israfa niçin olurken mahalli yönetimlere de müdahale etmiş olduğu başat argümanlardan.
Sinyali Arjantin Devlet Başkanı Milei verdi!
Dolayısıyla kurulacak bu departmana dair ilk sinyallerden birinin Arjantin Devlet Başkanı Javier Milei tarafınca verilmesi de şaşırtıcı değil. Neredeyse anarko-kapitalizme yakınsayan bir sağ liberteryen anlayışın temsilcisi olan Milei de fikirdaşları şeklinde öz-sahipliği, özgür piyasayı, sınırı olan hükûmeti ve devletin olabildiğince küçülmesi icap ettiğini savunmakta. Bu görüş devletin kabaca, suçu engellemek ve cezalandırmak, güvenliği sağlamak ve iyelik haklarını korumak haricinde hayata müdahale etmemesi icap ettiğini savunur.
Trump da DOGE duyurusunda bunu vurgulamakta:
Daha çok verimlilik ve daha azca bürokrasiye haiz daha minik bir hükûmet, Bağımsızlık Bildirgesi’nin 250. yaşlarında ABD için muhteşem bir armağan olacaktır. Başarı göstermiş olacaklarından inanırım!
Peki Milei iyi mi bir sinyal vermişti? Arjantin Devlet Başkanı, resmi açıklamadan ilkin Elon Musk’ın Arjantin Devlet Düzenleme ve Dönüşüm Bakanı Federico Sturzenegger’i arayarak bu bakanlığın modelini ABD’de öykünmek etme konusunu görüştüğünü belirtti.
Çıkar çatışması rahatsızlığı
Sadece burada bir çıkar çatısması da mevcut. Zira Musk daha ilkin federal hükûmet için asla çalışmadı fakat şirketlerinin uzay, askeri ve danışma ajansları da dahil olmak suretiyle devletle milyarlarca dolarlık sözleşmeleri mevcut. Bu, onun maliyet azaltma çabalarının ve Trump üstündeki tesirinin çıkar çatışmaları yaratabileceği ve şirketleri üstündeki denetimi azaltabileceği yönünde endişelere yol açtı.
Musk, komisyona ve genel olarak “israfla mücadeleye” ilişkin Trump’ın geçiş ekibi tarafınca dağıtılan bildirde, “Bu, sisteme ve hükümetin israfına karışan her insana, doğrusu fazlaca sayıda insana, şok dalgaları gönderecek!” diyor.
Trump’ın yeni başkanlık komisyonuna dair açıklamasının arkasından Elon Musk, X’te ise “Demokrasiye tehdit mi? Hayır, BÜROKRASİYE tehdit!!!” mesajını paylaştı.
Threat to democracy?
Nope, threat to BUREAUCRACY!!!
— Elon Musk (@elonmusk) November 13, 2024
Meşhur iş insanı, komisyonun “maksimum şeffaflık” için tüm eylemlerini çevrimiçi olarak duyuracağını ve halktan maliyet azaltma önlemleri hakkında geri bildirim isteyeceğini dile getirdi. İsrafın ifşa da edileceğini vurgulayan Musk, “Ek olarak vergilerinizi en çılgınca ve aptalca harcayanlar için bir liderlik tablosu da olacak. Bu hem son aşama ağlatısal hem de son aşama keyifli olacak” dedi.
Ramaswamy, FBI’ı kapatmayı vadetmişti
Hint asıllı 39 yaşındaki bir biyoteknoloji girişimcisi olan Vivek Ramaswamy’ye de değinmek gerek. Cumhuriyetçilerin ön seçimlerinde başarısız oldu sadece kısa sürede Trump’ın yanında kuvvetli bir bağlaşık olarak yer almaya başladı. Ramaswamy adaylığı esnasında FBI, Eğitim Bakanlığı ve Nükleer Düzenleme Komisyonu da dahil olmak suretiyle fazlaca sayıda federal hükümet kurumunun kapatılmasını savunmaktaydı.
1908’de bir tek Bureau of Investigation olarak kurulan FBI, 1935’te ABD’de “federal devleti büyüten” ve toplumsal devleti çağrıştıran politikalarıyla ülkeyi Büyük Bunalım’dan çıkaran Franklin D. Roosevelt (FDR) yönetiminde Federal Bureau of Investigation’a dönüşmüştü. Düzgüsel şartlarda ABD siyasetinde FDR’a kadar Demokratlar “daha minik bir devleti” savunurken Büyük Bunalım’ın etkisiyle bir çıkış yolu olarak Demokratların talibi FDR seçildikten sonrasında devleti büyüten ve toplumsal devletin sinyallerini veren politikaları hayata geçirip ekonomiyi düzeltmeyi başarmıştı. Bu noktadan sonrasında roller değişti, Cumhuriyetçiler, daha sağ liberteryen bir pozisyona geçti.
Hükûmet Verimliliği Departmanı kağıt üstünde israfı önlemek şeklinde hedefleriyle etkisinde bırakan gözükse de bu adımı eleştirenlerin de altını çizdiği mühim bir nokta mevcut. Eleştiren kesim, Trump, Musk ve Ramaswamy’nin eğitimden çevreye kadar birçok alanda hükûmetin tedbir politikalarına ve düzenlemelerine son vereceğini, bununla beraber da binlerce kamu görevlisini işten çıkaracağını vurguluyor.
Biyolojik Çeşitlilik Merkezi Hükûmet İşleri Direktörü Brett Hartl, “Musk ve Ramaswamy’nin var olmayan bir verimlilik departmanına liderlik etmesi, neticeleri bu kadar ciddi olmasaydı gülünç olurdu” derken iddialı bir halde “Elon Musk paranın hukukun üstünlüğünün ve demokratik hükûmet sistemimizin üstünden atlayacağını düşünebilir sadece eleştiri çevre korumalarına yönelik her dengesiz saldırının ve hükûmet çalışanlarına zarar vermeye yönelik her yasadışı girişimi başarısızlıkla sonuçlandıracağımızdan güvenilir olacağız” ifadelerini kullanıyor.
‘Kurumsal çıkarlar için vatandaşı korumuş olan güvencelerden kurtulmak…’
Tüketici hakları savunucusu Public Citizen’ın eş başkanı Lisa Gilbert ise “bürokratik engelleri azaltma” teriminin, “kurumsal çıkarlara hizmet etmek için vatandaşı korumuş olan güvencelerden kurtulma” anlamına geldiğini vurguluyor. Gilbert şu şekilde konuşuyor:
Hükûmet düzenlemelerinin amacı Amerikan halkını korumak. Tamamımız havamızı, suyumuz, işçilerimiz, evlatlarımızın güvenliği ve fazlaca daha fazlasını korumak için bu düzenlemelere güveniyoruz.
Demokratların Massachusetts Senatörü Elizabeth Warren ise girişimle dalga geçmekte. Warren, X’te yapmış olduğu paylaşımda “Hükûmet Verimliliği Departmanı ‘bölünmüş liderlik’ ile mükemmel bir başlangıç yapmış oldu: Bir kişinin işini iki şahıs meydana getirecek. Evet, bu GERÇEKTEN verimli görünüyor” ifadelerini kullandı.
The Office of Government Efficiency is off to a great start with split leadership: two people to do the work of one person.
Yeah, this seems REALLY efficient. https://t.co/XXKvrUAPkE
— Elizabeth Warren (@SenWarren) November 13, 2024
Kampanyasının son birkaç ayında Trump’ın en sadık destekçilerinden kabul edilen Musk, çekişmeli eyaletlerde Cumhuriyetçilerin siyaset platformu America PAC’a kayıt olan seçmenlere rastgele 1 milyon dolar ikramiye vermek de dahil olmak suretiyle, kampanyaya 100 milyon dolardan fazla para enjekte etti. O zamandan beri Musk, Rusya’nın Ukrayna ile savaşı da dahil olmak suretiyle fazlaca çeşitli dış ve iç siyaset mevzularında Trump’ın gayrı resmi danışmanı oldu.
Elon Musk, Trump ile Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski arasındaki ilk telefon görüşmesine katılarak manşetlere çıktı ve yaklaşan yönetimdeki potansiyel rolleri hakkında sual işaretlerine yol açtı. Trump, Beyaz Saray’ı kazandıktan sonrasında yapmış olduğu zafer konuşmasında Musk’a atıfta bulunarak “Bir yıldız doğuyor” dedi.
CNN’in haberine gore, Trump ve Musk, başkan seçilen Trump’ın Florida eyaletine bağlı Palm Beach kentindeki Mar-a-Lago konutunda çokça zaman geçiriyor. Musk, burada geçiş süreci politikalar ve personel mevzularında danışmanlık yapıyor.
İşleri daha da karmaşık hale getiren şey ise Wall Street Journal’ın 25 Ekim’de gösterilen haberi… Habere gore Musk, 2022’nin sonlarından bu yana Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile “tertipli olarak temas halinde.”
Anlaşılan yeni Trump periyodu Musk gölgesinde şimdiden fazlaca fazla münakaşaya ve spekülasyona hamile…
Kaynak: USA Today, Infobae / Metin Aktaşoğlu tarafınca yerelleştirildi
