Ortalama beş yıl içinde, potansiyel olarak tehlikeli bir asteroit, Dünya’nın yanından 32 bin kilometre daha yakın bir mesafeden geçecek. Bu ender karşı karşıya gelme esnasında Apophis, Dünya’ya Ay’dan on kat daha yakın olacak ve bilim adamları onun ziyaretinden tam anlamıyla yararlanmak istiyor.
Apophis, 13 Nisan 2029’da Dünya’ya yakın bir mesafeden geçmeye doğru aşama kaydediyor. 2004 senesinde ilk keşfedildiğinde, 335 metre genişliğindeki bu nesne, gezegenimizi etkileyebilecek tehlikeli bir asteroit olarak belirlenmişti. Sadece daha sonraki gözlemler, hemen hemen paniğe gerek olmadığını ve asteroitin minimum bir yüzyıl daha Dünya’ya çarpma şansının olmadığını gösteriyordu.
Cismin büyüklüğü ve bigün gezegenimize çarpması durumunda vereceği hasar dikkate alındığında bu fazlaca iyi bir haber. Umarız bu hiçbir vakit gerçekleşmez sadece bu büyüklükteki nesneler ortalama her 80 bin yılda bir Dünya’ya çarparak feci hasarlara ve küresel ölçekte kış etkisine niçin olur.
Yaklaşan uçuşu esnasında bilim adamları, Dünya’nın çekim alanının Apophis’in yönelimi, bileşimi ve dönüşü üstünde bir tesiri olup olamayacağını belirlemek için asteroidi araştırmak istiyor. Mesela bu yakın geçiş asteroit depremleriyle sonuçlanabilir, cismin içerdiğindeki materyallerin dağılımını yada yüzeyinin görünümünü değiştirebilir. Bilim adamları 2029’daki karşılaşmadan önceki ve sonraki gözlemlerini karşılaştırarak bu olası değişimleri kayıt altına almayı umuyor.
Asteroitteki fizyolojik değişimler onun yörünge yolunu değiştirebilir; bu yüzden bunun bilim adamlarının belgelemek isteyeceği bir şey olduğu açık…
SpaceNews’ün haberine nazaran, Blue Origin ve meşhur startup Exploration Labs (ExLabs) benzer biçimde hususi uzay şirketleri, beklenen geçişten ilkin Apophis ile buluşacak görevler için önerilerde bulunmuş oldu. Avrupa Uzay Ajansı’nın Hollanda’daki bir merkezinde kısa sürede meydana getirilen bir çalıştay esnasında firmalar, Dünya için potansiyel risk oluşturabilecek asteroit ve öteki uzay kayaları hakkında daha çok data edinmeyi amaçladıkları vazife konseptlerini ortaya koydular.
Masada iki teklif bulunuyor
Blue Origin’in teklifi, Apophis’e yük taşımak için Blue Ring yörünge platformunun kullanılmasını içeriyordu. 2024 yılı sonunda piyasaya sürülmesi planlanan Blue Ring, hem ticari hem de kamu müşterileri için uçtan uca hizmetler sunmak suretiyle tasarlandı ve 3 tona kadar ağırlığa haiz yükleri barındırabiliyor.
Blue Origin’in baş bilim insanı Steve Squyres, SpaceNews’a yapmış olduğu açıklamada, yörüngesel platformun Apophis’e düşük maliyetli, düşük riskli görevler için araçlar yada konuşlandırılabilir uzay araçları teslim etmek için kullanılabileceğini söylemiş oldu.
ExLabs ise daha önce NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı (JPL) tarafından incelenen bir fikri masaya koydu. SpaceNews’a nazaran ExLabs, DROID (Distributed Radar Observations of Internal Distributions) olarak malum ve gök cisimlerinin içeriğini ve materyal dağılımlarını inceleyen sistemi kullanmayı önerdi. Buna nazaran Apophis’e adeta onun MR’ını çekecek iki uydu yerleştirmek için bir uzay aracı gönderilecek. Plana nazaran Mayıs 2028’de başlamış olacak olan vazife çerçevesinde Şubat 2029’da Apophis’e varılacak.
Şubat ayının başlarında NASA, “2029’da Apophis asteroitinin Dünya’ya geçişi esnasında görevlerin yürütülmesine yönelik yenilikçi yaklaşımlar hakkında” hususi sektörden düşünce almak suretiyle bir çalıştaya ev sahipliği yapmıştı.
NASA’nın daha ilkin OSIRIS-REx olarak malum uzay aracı, Apophis’i incelemek ve asteroitin Dünya ile yakın karşılaşmasından dolayı maruz kalacağı olası değişimleri gözlemlemek için şimdiden yola çıktı. Utah çölüne Bennu asteroitinden örnekler bıraktıktan sonrasında, uzay aracı yeni bir vazife için tekrardan tasarlandı. OSIRIS-REx beş yıl içinde Apophis’e ulaşmak için Güneş’e yakın geçişler meydana getirecek ve kütle çekimsel sapan tesiri için üç kez Dünya’nın çekim etkisinden faydalanacak.
Uzay mühendisliğinde uzay araçlarının yakıt, vakit ve/yada giderden tutum yapmak amacıyla hız ve yönünün bir gezegenin yada başka bir astronomik aracın çekim etkisiyle değiştirilmesi kütle çekimsel sapan yada çekim etkili manevra olarak ifade ediliyor. Çekim tesiri, uzay araçlarının ivmelendirilmesi, hızlarının ve yönlerinin değiştirilmesi için kullanılabilir. Söz mevzusu tesir, kütle çekimi tatbik eden gök cisminin uzay aracını çekmesiyle sağlanır. Bu teknik, ilk olarak 1961’de üç cisim problemi üstünde çalışan Michael Minovitch tarafınca önerilmişti.
Bununla beraber NASA’nın Apophis asteroidini incelemek için tekrardan kullanılabilecek bir çift yedek uzay aracı daha mevcut. Hatırlanacağı suretiyle Janus misyonunun Ağustos 2022’de başlaması ve metal açısından varlıklı bir asteroidi keşfetmek suretiyle Psyche uzay aracıyla uzaya gitmesi planlanıyordu. Fakat talihsiz bir yazılım hatası, kalkışa iki ay kala Psyche’nin fırlatılışını geciktirdi ve böylece beraber seyahat fikri suya düşmüş oldu.
Şu an Lockheed Martin’in deposunda…
Psyche hemen sonra Ekim 2023’te fırlatılsa da yeni fırlatma aralığı, Janus’un ikiz sondalarını görevin orijinal hedeflerine ulaştıramadı. Netice olarak, uzay aracı fırlatma manifestosundan çıkarıldı ve şu an Lockheed Martin’in deposunda yatıyor…
İkilinin başlangıçta 1996 FG3 ve 1991 VH asteroitlerini ziyaret etmesi amaçlanmıştı sadece bunun yerine Apophis’i incelemek suretiyle tekrardan kullanılabilir. Her ne kadar Apophis ile Janus misyonunun orijinal hedefleri içinde bazı farklılıklar olsa da, ikiz sondalar gene de Dünya’ya gelen ziyaretçiler üstünde yakın uçuşlar ve yukarıda ifade edilenlere benzer gözlemler gerçekleştirebilir.
Ve aslen bu yalnız başlangıç. Bu kadar yakın bir karşılaşmanın bilimsel önemi ve nadirliği göz önüne alındığında, gelecek aylarda ve yıllarda başka görevler de kesinlikle duyurulacaktır.
Kaynak: Gizmodo / Metin Aktaşoğlu tarafınca yerelleştirildi
