Gelecek nesillerin illa ki bir asteroitin yörüngesini değiştirmesi gerekecek.
Her ne kadar en azından önümüzdeki yüzyıla kadar malum bir tehdit olmasa da, gezegen müdafa uzmanları, böylesine büyük bir uzay kayasının yönünü değiştirmenin yollarını araştırıyor. Bu konudaki bir teklif de, tehlikeli nesnenin yakınında nükleer bir aygıt patlatmak yönünde. Patlamanın oluşturacağı enerji, asteroitin yüzeyinin bir kısmını buharlaştırarak, dışarıya atılacak materyalin bir nevi “geçici bir roket motoru” benzer biçimde çalışmasını sağlayabilir. Bu senaryoyu uzayda kontrol etmek lojistik ve finansal açıdan fazlaca mümkün olmasa da, araştırmacılar oldukça kuvvetli bir enerji üreteciyle nükleer “uzaklaştırmayı” başarı göstermiş bir halde simüle etmeyi başardı.
“NASA aslına bakarsanız bunu kanıtlamamış mıydı?” diye soruyor olabilirsiniz. Şundan dolayı kısa sürede bir uzay aracını milyonlarca kilometre ötedeki gerçek bir asteroite çarptırarak yönünü değiştirmeyi başarmıştık.
Sadece bazı senaryolarda nükleer bir patlama lüzumlu olabilir. Bilhassa harekete geçmek için fazlaca azca süre kaldıysa.
Sandia Ulusal Laboratuvarları’ndan fizikçi Nathan Moore, Mashable’a mevzuyla ilgili şu şekilde bir yorumda bulunmuş oldu: “En büyük asteroit için, onu zamanında rotasından saptırmak için fazlaca daha kuvvetli bir şeye ihtiyacınız var.“
Moore’un liderliğinde devam eden yeni araştırma, hakemli bilim dergisi Nature Physics‘te gösterildi.
Bir asteroite nükleer bomba göndermek
Uzayda kuvvetli bir nükleer patlamayı simüle etmek için Moore ve ekibi, Dünya üstündeki en kuvvetli X-ışını jeneratörünü kullandı.
Nükleer bombalar devasa oranda X-ışını oluşturur ve bu ışınlar da asteroite çarpar (Gezegenimizde bu nükleer X-ışınları, havayı ısıtarak bir alev topu oluşmasına niçin olurdu). Federal hükümetin Z makinesi adında olan dünyanın en büyük yüksek frekanslı elektromanyetik dalga üretecini kullanan bilim adamları, bu etkiyi daha ufak ve erişilebilir bir boyutta gerçekleştirmeyi başardı. Moore mevzuyla ilgili olarak “Uzayda bir Z makinemiz bulunmuyor, sadece bir nükleer cihazımız olabilir.” New Mexico eyaletindeki Albuquerque şehrinde bulunan makine, saniyenin ufak bir bölümünde, devasa oranda elektrik yayabiliyor.
“Kent boyutundaki bir asteroit için şansınızı tecrübe etmek istemezsiniz.”
Araştırmacılar ufak düzmece bir asteroit oluşturdu ve insan saçından sekiz kat daha ince bir folyo kullanarak bu kayayı Z makinesinin odacığına yerleştirdi. Kuvvetli bir patlamayla beraber Z makinesini ürettiği X-ışını baloncuğu, bozuk para boyutundaki kayaya çarptı. Enerji atımı folyoyu buharlaştırdı ve düzmece asteroit bir süreliğine X-ışınlarıyla bombalanırken havada kısa bir süre süresince uçtu. Netice ne mi oldu?
İşe yaradı. Bilim ekibi, düzmece asteroitin bir tarafında, enerji atımıyla oluşan ve itiş elde eden roket alevi benzeri bir oluşum yaratmayı başardı ve kayayı X-ışınlarının yönünün aksine doğru hareket ettirdi.
Asteroit çarpışmalarını araştıran Los Alamos Ulusal Laboratuvarı’ndan bilim insanı Cathy Plesko deneyi başarı göstermiş bulduğunu söylüyor. Her ne kadar Plesko bu deneyde yer almıyor olsa da, araştırmacılarla asteroit çarpışmalarını modelleyen daha büyük bir ortak çalışmada yer alıyoor. Z makinesinden alınan bu neticeleri bilgisayar simülasyonlarına ilave ederek, böylesine bir patlamanın daha büyük boyutlu bir asteroite iyi mi tesir edeceğini görebilecek. Plesko bu mevzuda oldukça heyecanlı bulunduğunu da belirtiyor.
Üstünde nükleer bir aygıt taşıyan bir uzay aracı hemen hemen geliştirilmiyor. Sadece buradaki aslolan amaç, böylesine bir patlamayı lüzumlu olduğunda iyi mi gerçekleştirmemiz icap ettiğini öğrenmek. Mevzu dinozorları ortadan kaldırarak uzun bir kış mevsimi oluşmasına neden olan en büyük derslik asteroitler olduğunda, doğal ki böylesine bir girişimin başarısızlıkla sonuçlanmasını istemeyiz.
Moore da bu mevzuyla ilgili şu şekilde diyor: “Kent boyutundaki bir asteroit için şansınızı tecrübe etmek istemezsiniz.“
Böylesine büyük bir asteroit çarpışmasının ömrümüz içinde yaşanması ihtimali oldukça düşük. Her yıl averajda “otomobil boyutunda bir asteroit” gökyüzünden düşerek patlıyor. 140 metre çapındaki nesnelerin çarpışması ise her 10 bin ila 20 bin yıl içinde gerçekleşiyor. Böylesine bir çarpışma, bölgesel bir yıkıma niçin olabilir. “Dinozorları öldüren” cinste bir çarpışma ise ortalama 1 km çapındaki bir kaya sebebiyle gerçekleşebiliyor ve averaj 100 milyon yılda bir gerçekleşiyor.
“Hazırlığımız olduğu sürece korkuya gerek yok.”
Sadece günümüz, asteroitleri değişik yöntemlerle uzaklaştırmayı araştırmak için görkemli bir dönem. Plesko bu mevzuda şu şekilde diyor: “Sadece şimdi asteroitlerin değişik yöntemlerle iyi mi saptırılabileceğini araştırmak için muhteşem bir süre. Üzerimizdeki baskı kalktı. Ev ödevimizi fazlaca dikkatli bir halde yapmak için zamanımız var. Böylece zamanı vardığında, nükleer olsun ya da olmasın, doğru hareket tarzını topluca seçebiliriz. Dövüş sanatları eğitmeninin bilge sözleriyle: ‘Hazırlık var ise korku yoktur.'”
NASA ve asteroit arama programı, kimi zaman Dünya’nın Güneş etrafındaki yörüngesinin tanıdığından geçen (Dünya’ya yakın asteroitler olarak adlandırılır) en büyük devlerin (1 km’den daha geniş çaplı) tahminen yüzde 90’ını bulmuş olsa da, gene de sürprizler olabilir. Büyük olasılıkla de sürprizler yaşanacak. Futbol sahası büyüklüğünde beklenmedik bir asteroit 2019’da Dünya’dan bir tek 65 bin kilometre uzaktan geçti. 2013’te’yse 17 metrelik bir başkası Rusya üstünde patlamış ve insanların pencerelerini havaya uçurmuştu. Bazı “gezegen katili” olarak nitelendirilecek asteroitlerin de Merkür ve Venüs yörüngelerinde ve Güneş’in parlaklığı tarafınca gizlendiği de düşünülüyor.
Sadece asteroitler fena amaçlı değiller. Bunlar bir tek Güneş Sistemi’mizin erken dönemlerinde oluşmuş tarih önceki nesneler ve ara sıra gezegenlere çarptıkları oluyor. Plesko da bunu özetliyor: “Asteroitlerle kişisel bir problemimiz yok.“
Mark Kaufman’ın haberini Özgür Yıldız Türkçeleştirdi.