Edebiyat ve Gerçeklik
Edebiyatın merkezinde insanın insanla ve insanın doğayla ilişkisi vardır. Bu ilişki dış dünyanın somut gerçekliğiyle değil; sanatın, edebiyatın kendine özgü gerçekliğiyle dile getirilir. İşte bu gerçeklik bir kurmacadır.
Bu kurmacayı oluşturan, bir anlamda dış dünyadan aldıklarıyla kendi düş ve düşünce dünyasında dünyayı, hayatı yeniden yaratan ve bunu da yazdığı esere aktararak somutlaştıran edebiyatçı, eserin yazıldığı dönemin her türlü özelliğinden yani gerçeklerden yararlanabilir. Dolayısıyla Osmanlı İmparatorluğu’nun son günlerinde bir konakta yaşanan olayların anlatıldığı bir romanda o günlerin zevklerinden, aile yaşamından, giyim kuşamından, mimarisinden, insan ilişkilerinden, kısaca o günün gerçeklerinden izler bulmak mümkündür.
Halit Ziya‘nın “Aşk-ı Memnu” adlı eseri bunun en belirgin kanıtıdır. Ama o roman, bu yönüyle bir tarih ya da sosyoloji kitabından çok farklıdır; çünkü yazar tüm bu gerçekleri edebiyatın kendine özgü dünyasında yeniden kotarmış ve ortaya bir edebiyat klasiği çıkarmayı bilmiştir.
Edebî Gerçeklik:
- Edebi metinlerde anlatılan olay ve olay örgüsü gerçek hayatta yaşanabilecek olaylardır.
- Edebi metinlerde tanıtılan, konu edilen kişilerin benzerleri gerçek hayatta vardır.
- Edebi metinlerde işlenenlerin gerçek hayatta aynen yaşanması mümkün değildir; çünkü edebi metinler kurmaca metinlerdir.
- Edebi metinlerde gerçek ve gerçekliğin dışına çıkmak mümkün değildir.
- Edebi metinler gerçeği bilimsel metinlerden farklı işler.
- Bilisel metinlerde gerçek olduğu gibi verilirken, edebi metinlerde gerçek, yazar tarafından yeniden kurgulanır.
- Edebi metinlerde, gerçekliğin değiştirilip yorumlanmasının amacı,insanı daha iyi anlamaktır.
- Edebi metnin konusu insanın doğa ve kültürle, insanın insanla ilişkisidir.
- Edebi metinlerde her yönüyle duyan, düşünen, tasarlayan, yaşayan insan konu edinir.
- Edebi metin, yazıldığı dönemin bütün teknik ve kültür imkânlarından yararlanır.
- Yazıldığı dönemin dili edebi metni etkiler.
- Bir dönemde gerçekleşen felsefe ve bilim alanındaki tartışmalar ve gelişmeler her türlü siyasi ve sosyal olaylar edebi eserde işlenebilir.
Edebiyat
