Eflatun Cem Güney kimdir – Biyografi

Eflatun Cem Güney kimdir, Türk halk edebiyatı araştırmacısı ve yazar. Masalcı Baba olarak tanındı.

Eflatun Cem Güney, 1896 yılında Malatya, Hekimhan’da doğmuştur. Telgraf müdürü Ahmet Hurşit Beyin oğludur. Daha altı yaşında babasını, yedi yaşında annesini yitirdi. Amcası Sivas Posta Müdürü Şevket Beyin yanında büyüdü. Birinci Dünya Savaşı‘nın henüz sona erdiği günlerde Sivas Sultanisi’nde Edebiyat Bölümünü bitiren tek öğrenciydi.

Öğrenim döneminin sonunda Konya Öksüzler Yurdunda Türkmaya başladı. Mütareke günlerinde duygularını şiirlerle anlattı. 19 Mayıs, içindeki kurtuluş umudunu yeşertti. İlk Kuvayi Millîye Marşı’nı yazdı. Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyetinin Konya’daki çalışmalarına katıldı.

Kuvayi Millîye’nin Öğüt gazetesi ile İrşat dergisinde çalıştı.

Hamdullah Suphi Tanrıöver‘in bakanlığı döneminde toplanan ilk Maarif Kongresine katıldı. Kayseri Sultanisi Türkçe öğretmenliği sırasında Nafi Atuf Kansu‘yla birlikte Misakı Millî gazetesini çıkardı.

Ankara‘da, Reşat Nuri Güntekin, Ali Canip Yöntem, Hasan Ali Yücel‘ ile birlikte Türkçe, Edebiyat kitaplarının incelenmesi çalışmalarına katıldı.

Eskişehir, Sivas, Samsun, Afyon, Kütahya, İstanbul gibi Anadolu’nun birçok yöresinde edebiyat öğretmenliği görevi yaptı. Topkapı Müzesi Müdür Yardımcılığı, Millî Eğitim Müdür Yardımcılığı ve Halk Eğitimi Başkanlığı yaptı.

Oğluyla birlikte Dertli Kaval hikâyesini yazdı, ne yazık ki hikâyenin gazetelerde yayımlanacağı günlerde oğlunu yitirdi. Tarifsiz acılar yaşadı, kırk gün kırk gece kapanarak İnsan Çocuğa Ağıtlar’ı yazdı.

Eflatun Cem Güney, geleneksel halk hikâyelerimizi ve masallarımızı derledi. Masallar yazdı. Bu nedenle adı Masalcı Baba olarak da bilinmektedir.

Anadolu’nun birçok yöresini öğretmenlik görevi sırasında tanıdı. Bu yörelerde yerel sanat dergilerinin çıkmasına ön ayak oldu. Danimarka‘da bulunan Hans Christian Andersen Kurumu, Açıl Sofram Açıl adlı eseriyle ona 1956 yılında Dünya Çocuk Edebiyatı Onur Belgesi verdi. 1960 yılında Dede Korkut Masalları adlı kitabıyla bu ödülü tekrar kazandı.

Çocuk edebiyatımızın verimli yazarlarından Eflatun Cem Güney, birçok masalımızın günümüz Türkçe’siyle yeniden gün ışığına çıkarılmasında büyük rol oynadı.

Ayrıca istanbul Radyosunda çalıştığı yıllarda Bir Varmış Bir Yokmuş adlı programında da çok sayıda masalı anlatarak dinleyici ile buluşturmuştur.

Az mı dinledik buna benzer masalları radyonun gözde iletişim aracı olduğu günlerde. Yazı dilinden başka bir anlatım bu; halk hikâyelerinden izler taşıyan, biraz da meddahları hatırlatan. Masallarda böyle kişisel, kendine özgü bir anlatım yolu tutturmuştur Eflatun Cem Güney.

Masallar, halk hikâyeleri söz konusu olunca Eflatun Cem ile birlikte sevda da hatırlanmalıdır. Çünkü o, bu tür halk ürünlerine gönülden bağlıdır, bunları yayına hazırlarken gerçek bir folklorcu gibi davranmakla kalmamış, aynı zamanda bir sanatçı, yaratıcı bir yazar gibi çalışmıştır. “Masallara yeni renkler, motifler katmış, yepyeni varyantlar yaratmıştır.” Dertli Kaval, Âşık Garip, Kerem ile Aslı, Tahir ile Zühre onun kitaba geçirdiği, bize ulaştırdığı ve sevdirdiği halk hikâyelerinden bir kaçı.

Bu yanıyla o, çağdaş bir halk hikâyecisidir. Onun oluşturduğu eserler halk ağzından özellikler, halk zevkinden izler taşımaktadır. Folklor ona göre şu başlıklarda toplanır: Millî destanlar, destan tipi hikâyeler, halk hikâyeleri, halk masalları, mitler ve halk efsaneleri halk fıkraları, atasözleri, türküler.

Eflatun Cem Güney, 2 Ocak 1981 tarihinde istanbul’da 85 yaşında ölmüştür.

Eserleri :
Masal Kitapları :
1. Nar Tanesi (1945)
2. Akıl Kutusu (1947)
3. En Güzel Türk Masalları (1948)
4. Altın Heybe
5. Kül Kedisi
6. Felek Sillesi (1948)
7. Açıl Sofram Açıl ve Congoloz Baba (1949)
8. Kara Yılan ve Kara Gülmez (1949)
9. Bir Varmış Bir Yokmuş (1956)
10. Evvel Zaman İçinde (1957)
11. Gökten Üç Elma Düştü (1960)
12. Az Gittim Uz Gittim (1961)
13. Gülen Ayva Ağlayan Nar (1969)
14. Al Elma Yeşil Elma (1969)
15. Sabır Taşı (1969)
16. Hasırcı Baba- Keloğlan (1969)
17. Aygın Baygın Ses ve Nurtopu (1970)
18. Yedi Köyün Yüz Karası (1970)
19. Altın Gergef (1971)
20. Güldükçe Güller Açan Kız (1971)
21. Tellerinde Bülbüller Şakıyan Saz

Halk Edebiyatı Çalışmaları :
22. Dertli Kaval (1945)
23. Dede Korkut Masalları (1958)
24. Âşık Garip (1958)
25. Kerem İle Aslı (1959)
26. Tahir İle Zühre (1959)
27. Şah İsmail (1957)
28. Erzurumlu Emrah (1955)
29. Halk Şiiri Antolojisi (1947)
30. Âşık Ruhsati (1953)
31. Meslekî (1953)
32. Kâmilî (1958)
33. Halk Türküleri (2 cilt, 1953-1956)
34. Nasreddin Hoca Fıkraları (1956)
35. Folklor ve Eğitim (1966)
36. Folklor ve Halk Edebiyatı (1917)
37. Matem Sesleri (1920, şiirler)
38. Dumlupınar’a Doğru
39. Kara Yazı
40. Atatürk – Hayatı ve Eserleri (1963).