Topluluk içerisinde gaz çıkartmak hiç hoş olmayan ve utanç verici bir durumdur. Ancak gazı çıkartmadığınızda oluşan baskı da sizi oldukça rahatsız edecektir. Bağırsak gazının birikmesi karın şişkinliğini tetikleyebilir. Bazı gazlar dolaşımda geri emilerek nefesinize karışır. Eğer gazı çok uzun süre tutarsanız, bağırsaklarda gazın birikmesine ve kontrol edilemeyen bir gaz çıkarma durumunun oluşmasına sebebiyet verebilir. Araştırmalar net olmamakla birlikte bağırsaklardaki basınç artışının rektum hastalıklarının gelişim şansını arttırmasının yanında divertikülit ya da bağırsak iltihabı durumlarını yaratabileceğini söylüyor.
Flatus nedir?
Gaz çıkarma ya da osuruk olarak da isimlendirilen Flatus, vücudun sindirim ve metabolizmasıyla alakalı olağan gastrointestinal süreçleri sebebiyle rektuma giren bağırsak gazlarına işaret etmektedir. Bu gazlar anüsten atılmaktadır. Vücut ince bağırsakta yiyecekleri sindirirken, parçalanamayan bileşenler gastrointestinal yol boyunca ilerler ve sonunda kolon adı verilen kalın bağırsağa gelir. Bağırsak bakterileri, bazı içerikleri fermantasyon yoluyla parçalamaktadır. Bu süreç, bağışıklık ile ilgili ve hastalık gelişimini önleyen metabolik yolaklarda yeniden emilen ve kullanılan yağ asitleri adı verilen ürünler üretir. Gazlar ya bağırsak duvarından dolaşıma geri emilebilir ve sonunda akciğerlerden dışarı çıkar ya da rektum yoluyla gaz çıkarma olarak dışarı atılır. Bilim insanları, insanların gaz çıkarmalarını ölçen deneyler yapmakta oldukça zorlanmaktadır. Bir çalışmada 10 sağlıklı yetişkin 1 gün boyunca çıkardıkları gaz miktarını ölçmeye gönüllü oldu. 24 saatlik bir sürede, dışarı atılan tüm gazlar bir rektalkateter (ouch) yoluyla toplandı.
Normal yemekler yediler ama gaz üretiminde bir artış sağlamak için 200 gram kuru fasulye yemeklerine eklendi. Katılımcılar 24 saat içinde ortalama toplam 705 mililitre gaz ürettiler.Gaz salınımı kişi başına 476 mililitreden 1.490 mililitre arasında değişiyordu. Hidrojen gazı en yüksek hacimde üretildi (24 saat boyunca 361 mililitre), ardından karbondioksit geldi. (24 saatte 68 mililitre) Sadece üç yetişkin metan üretti. Bu da 24 saatte 3 mililitre ile 24 saatte 120 mililitre arasında değişen değerlerdeydi. Çoğunlukla azot olduğu düşünülen kalan gazlar, 24 saatte 213 mililitre katkıda bulunmuştur. Erkekler ve kadınlar aynı miktarda gaz çıkardı. 24 saat boyunca ortalama sekiz flatus atağı meydana geldi. Öğleden sonraki saatlerde daha fazla miktarda bağırsak gazı açığa çıktı. Gaz çıkarma başına 33 ila 125 mililitre arasında değişmiştir. Aynı zamanda uykudayken de gaz üretildi.Ancak uykuda gündüz oranlarının yarısındagaz çıkarıldı. (saatte 16 mililitre ve saatte 34 mililitre).
Diyet Liflerinin Gaz Çıkarmaya Etkisi
Diyet lifi ve flatus üzerine yapılan bir çalışmada araştırmacılar, insanları yüksek lifli bir diyete soktuklarında bağırsak gazı üretimine ne olduğunu araştırdı. Yine 10 sağlıklı denek üzerinden yürütülen çalışmada denekler her gün 30 gram psyllium içeren bir lif kaynağı tüketti. Her haftanın sonunda laboratuvara getirilen katılımcılar, dikkatli bir şekilde ölçüldü. Ölçümlerde gazın bağırsaktan nasıl geçtiğini tespit edebilmek için deneklere bir saat boyunca bir intra-rektalkateter yerleştirildi. Yüksek psyllium lifli diyetlerde gaz daha uzun süre içeride kalıyor, ancak dışarı atılan gaz miktarı değişmiyordu. Denekler daha az ama daha büyük gaz çıkarma atakları yaşadılar.
Gazlar Nereden Geliyor?
Bağırsaklardaki gaz farklı kaynaklardan gelir. Hava yutma kaynaklı ya da mide asidinin ince bağırsakta bikarbonat ile karışması sonucu oluşan karbondioksit olabilir. Diğer bir gaz üretimi ise kalın bağırsaktaki bakterilerin ürettiği gazlardır. Bu gazların sağlığa etki eden belirli görevleri yerine getirdiği düşünüldüğünde, aşırı bağırsak gazı üretmek şişkinlik, ağrı, borborygmus (gürültülü sesler anlamına gelir), geğirme ve çok sayıda gaz çıkarmaya neden olabilir. En kötü gaz çıkarma türü kükürt içeren gazlardan kaynaklanır. Bu, kolonda fermente edilen emici olmayan bir karbonhidrat olan fasulye ve laktuloz benzeri ürünlerle beslenme sonucu oluşmaktadır. 16 sağlıklı yetişkin üzerinde yapılan testler bunu doğrulamıştır. Flatus örneklerinin koku yoğunluğu iki hakem tarafından değerlendirilmiştir. Bunu takip eden bir deneyde araştırmacılar, kömür astarlı bir yastığın kükürt gazlarının kokusunu engellemeye yardımcı olduğunu tespit etti. Uçaklarda basınçlı kabinler olması durumu yerdekine kıyasla daha fazla gaz çıkarma eğilimine girmenize sebep olmaktadır. Çıkaracağınız gaz ne kadar büyük, gürültülü ve kokulu olacak olsa da bağırsak sağlığınız için mutlaka dışarı atılmalıdır. Bu nedenle bir dahaki sefere gazınız geldiğinde tutmak yerine daha rahat bir ortama giderek çıkarmayı deneyin.
Kaynak: https://www.sciencealert.com/what-happens-to-your-body-when-you-hold-in-a-fart
Editör / Yazar: Tanya Djaziri Köksür
