Senelik iznini iple çeken ve aylar öncesinden dinlence hayaliyle yanıp tutuşan biz için geçilmesi ihtiyaç duyulan sıkıntılı bir dönemeç var: Tayyare bileti satın almak.
İnternet, dinlence planı yaparken pek çoğumuzun aklından geçen “Iyi mi ucuz tayyare bileti satın alabilirim?” sorusuna asla cevap vermeyen sözde ipuçları ve tüyolarla dolu. En yaygın ‘püf noktası’ ucuz tayyare bileti ararken gizli saklı modu kullanmak, ki bu aslına bakarsak koskoca bir efsaneleşmiş.
Going CEO’su Scott Keyes, Gizmodo’ya verdiği röportajda, “Bu efsaneye öldüğüm güne kadar inanılacağı gerçeğini kabullenmiş durumdayım” diyor. Şirketi 2013’ten beri her gün ucuz tayyare bileti araştırıyor, dolayısıyla bu numaranın işe yarayıp yaramadığını biliyordur diye tahmin ediyoruz.
Bu efsaneleşmiş, şirketlerin internette yaptığınız her şeyi izlemek için kullandıkları bir vasıta olan çerez kullanımından kaynaklanıyor. İnsanlar, havayolu şirketlerinin ne süre uçuş aradığınızı izlemek için çerezleri kullandığına ve belirli bir uçuşu hakikaten istediğinizi anladıklarında havayolu şirketinin fiyatı yükselttiğine inanıyor. Aslen bu, tayyare biletlerinin iyi mi fiyatlandırıldığına dair ciddi bir yanılgı.
Keyes, çerezlerin başka yerlerde iyi mi kullanıldığına bakmak icap ettiğini söylüyor. Sözgelişi kot pantolonları ele alalım. Google’da ‘Levi’s’ yazarsanız, bazı reklamlar hatta bazı indirimler görebilirsiniz. Sadece Levi’s kesinlikle sizin için kot pantolon fiyatını artırmayacaktır. Uçuşlarda olduğu benzer biçimde kot pantolonlarda da her şey ilginizi paraya dönüştürmekle ilgili.
Evet, ne düşündüğünüzü tahmin ediyoruz: Kot pantolonlar ve tayyare biletleri birbirinden değişik şeyler ve kesinlikle haklısınız. Tayyare bileti almanız gerekiyor fakat yeni bir kot pantolona ihtiyacınız yok. Ek olarak bazı havayolu şirketlerinin insanları kazıklama mevzusunda sağlam bir sicili var. Ya bu firmalar aralarında gizli saklı bir antak kalma yapmışsa ve çerezleri kullanarak tutarları yükseltiyorlarsa? Pekâlâ, şimdi komplo teorisyeniliğini yavaşça bir kenara bırakalım ve uzmanlara kulak verelim…
Berkeley, Yale ve Chicago Üniversitesi’nden ekonomistler kısa bir süre ilkin adı açıklanmayan büyük bir ABD havayolu şirketinin fiyatlandırma algoritmalarını inceledi. Araştırma herhangi bir uçuş için meydana getirilen genel rezervasyonların fiyatı etkileyeceğini, sadece kişisel ilginizin hiçbir tesiri olmadığını ortaya koydu. Ek olarak araştırma, öteki havayolu şirketlerinin bilet fiyatlarının da ücretlendirme algoritmalarını etkilemediğini ortaya koydu. Araştırmada ekibindeki Yale ekonomistlerinden Kevin Williams, “Arama davranışınız neredeyse kesinlikle hiçbir şeyi etkilemiyor” diyor.
Consumer Reports bu efsaneyi 2016 yılında incelemiş, gizli saklı ve düzgüsel tarayıcıda 372 uçuş araması yapmıştı. Gizli saklı mod ortalama yüzde 7 oranında daha ucuz, yüzde 5 oranında daha pahalı bir uçuş buldu. Yüzde 88 oranında ise (çerezlerden bağımsız) uçuş fiyatı tamamen aynıydı. Uzmanlara gore çerezlerin uçuşları daha pahalı hâle getirdiğine dair kati bir kanıt yok. Hatta bazı durumlarda, bu çerezler size indirim fırsat bile sunuyor olabilir.
Peki efsanenin kökeni nedir?
Fazlaca eskiden tayyare bileti rezervasyonu yapmak son aşama basitti. Bir gezi acentesine gidiyordunuz, bir tayyare bileti soruyordunuz ve onlar da durağan(durgun) bir ücretin listelendiği bir kitapçığa bakıyorlardı. Sonrasında havayolu şirketini arayıp uygun olduğundan güvenilir oluyorlardı ve işiniz bitiyordu. Her şey iyiydi, güzeldi lakin uçuşlar çoğu zaman fazlaca pahalıydı.
2000’lerin başlangıcında, Expedia ve Kayak benzer biçimde bir takım uçuş rezervasyon sitesi açıldı ve sektörü inanılmaz derecede karmaşık hâle getirdi. Artık bir tayyare bileti için belirlenmiş tek bir fiyat yoktu, önümüzde düzinelerce seçenek vardı.
Günümüze gelirsek; havayolu şirketleri dinamik fiyatlandırma yapıyor, uçuş fiyatlarını öğrenci ve bir takım başka faktöre bağlı olarak gün içinde değiştiriyor. Bu da devamlı değişen bilet fiyatlarını öngörülemez hâle getiriyor. Keyes, “Bence bu efsaneleşmiş çoğunlukla tayyare biletlerinin muhteşem değişken olmasından kaynaklanıyor. Bu koşullarda dalgalanmanın (bir tür Truman Show mantığıyla) sizin yüzünüzden olduğuna inanmak fazlaca kolay” diyor.
Sanılanın aksine, havayolları yalnızca bir kişinin biletinden elde edilecek kârı maksimize etmeye odaklanmıyor. Lüks yolcu salonları ve sık uçan yolcuların haiz olduğu avantajlardan da anlaşılacağı suretiyle, sadık müşteriler uzun solukta havayolları için son aşama mühim. Ekonomistler bu hususların da fiyatlandırma algoritmalarında yer aldığını tespit etti. Tayyare bileti fiyatlarını etkileyen pek fazlaca unsur var ve arama alışkanlıklarınız bunlardan biri değil.
Niçin bu kadar yaygın?
Bu efsanenin ortalıkta dolaşmasının ilk sebebi, havayolu şirketlerinin bizi mümkün olan her şekilde kazıkladığına dair inancın fazlaca kuvvetli olması. Hava yolu taşımacılığına fazlaca bağımlıyız ve açıkçası onlar da bu durumdan istifade ediyorlar. Yiyecek, su ve kolay bir diz mesafesi benzer biçimde temel gereksinimler için sinirden güldüren miktarlar talep ediyorlar. Gelir eşitsizliği hiçbir yerde uçaktakinden daha belirgin değil.
Dahası, şirketlerin çerezleri bizlere karşı kullanmasına alışkınız. Toplumsal medya şirketleri bu güvensizliği pekiştirirken reklamcılar bizlere hayallerimizi satıyor. Hâl bu şekilde olunca, havayolu şirketlerini de bu nahoş güruhun içine dahil etmemiz kaçınılmaz bir hâle geliyor.
Bu yazı için görüşlerine başvurduğumuz rezervasyon uzmanları ve ekonomistlere gore, en ucuz tayyare biletini bulmak için yapabileceğiniz birkaç şey var. En büyük avantaj ise evvelde rezervasyon yaptırmak. İdeal olarak yaz tatilleri için kışın, kış tatilleri için yazın bakmaya başlayın. Bunun haricinde, değişik havayolları ve web sitelerinden de araştırma yapabilirsiniz. Eğer hakikaten bu mevzuda azimliyseniz birkaç gün süresince uçuş fiyatlarını izleyin.
Ezcümle: Uzmanlara gore uygun fiyatlı tayyare bileti (gizli saklı mod kullanın/kullanmayın) iyi bir planlamanın eseri benzer biçimde görünüyor. Bu derse sıkı çalışmak isteyenler şuradaki makaleye de göz atabilir.
Gizmodo makalesinden Türkçeleştirildi.