Birleşik Krallık’ın en varlıklı ailesinin dört üyesinin ‘sömürü ve yasa dışı istihdam’ suçlamasıyla yargılandığı davadan tüm dünyada yankı uyandıran çarpıcı bir karar çıktı.
İsviçre mahkemesinde görülen duruşmada Prakash Hinduja ve eşi Kamal Hinduja dört yıl altı ay hapis cezasına çarptırılırken, oğulları Ajay Hinduja ve gelinleri Namrata Hinduja dört yıl hapis cezası aldı.
Bu karar, 2021 senesinde maden kralı Beny Steinmetz’in rüşvet suçlamasıyla mahkum edilmesini elde eden Başsavcı Yves Bertossa için bir başka mühim zafer anlamına geliyor. Savcılık iddianamesinde dört Hinduja ailesi üyesi; çalışanların mahalli data ve dil becerisindeki eksikliğinden yararlanmak, onları İsviçre normlarının fazlaca altında bir ücretle, hiçbir toplumsal hak olmaksızın haftanın yedi günü ve günde 18 saate kadar çalıştırmakla suçlanıyordu.
Kararın gerekçesinde, ailenin Cenevre’deki villasında çalışmak suretiyle Hindistan’dan gelen personelin düşük ücretle ve fena koşullarda çalmış olduğu vurgulandı. Egemen Sabina Mascotto ‘pasaportlarına el konulmuş olan’ personelin sömürüye uğradığına hükmetti.
Aile üyeleri, daha ciddi bir suçlama olan insan kaçakçılığından ‘işçilerin İsviçre’ye kendi istekleriyle gitmiş olmaları sebebi öne sürülerek’ beraat etti. Ailenin avukatı Robert Assael, “Şoke olduk ve hayal kırıklığına uğradık. Yargı sürecine olan inancımız tam ve gerçeğin ortaya çıkacağından eminiz” dedi.
Milyarder aileye yönelik suçlamalar tüm dünya basınında geniş yer buldu ve vaka toplumsal medyada eleştirilerin odağına yerleşti. Peki Hinduja ailesi hakkında ne biliyoruz? Aile bireylerine yönelik iddialar neler?
- Business Insider’ın aktardığı bilgiye göre ailenin net serveti 37 milyar sterlin, doğrusu 47 milyar doların birazcık üstünde ve bu da onları Birleşik Krallık’ın en varlıklı ailesi yapıyor.
- Hinduja Group, data teknolojisi, finans, medya, enerji, emlak ve sıhhat hizmetleri şeklinde sektörlerde etkinlik gösteren internasyonal bir tüm ortaklık; Prakash Hinduja’nın kardeşi olan Hint asıllı İngiliz milyarder Gopichand Hinduja tarafınca yönetiliyor.
- Hinduja Group bünyesindeki firmalar 38 ülkede etkinlik gösteriyor ve ortalama 200 bin kişiyi istihdam ediyor. Bloomberg Hinduja hanedanının Asya’nın en varlıklı 20 ailesi içinde bulunduğunu belirtiyor.
- Prakash Hinduja holdingin Avrupa’daki başkanı ve Cenevre’deki operasyonları yürütüyor. Forbes’un haberine göre kendisi ve eşi Kamal Hinduja şu anda Monako’da yaşıyor. Çiftin Londra’da ve İsviçre’de fazlaca sayıda gayrimenkulü var.
- Hindujalar Londra’daki beş yıldızlı lüks Raffles Hotel’in de sahibi; burada en ucuz odanın gecelik fiyatı 1200 dolar. En pahalı seçenek olan Haldane süitinin ise gecelik 31 bin 500 dolar olduğu biliniyor.
- Ailenin ek olarak Londra’nın merkezindeki St James’s Park’a bakan ve seçkin Carlton House Terrace caddesinde 25 yatak odalı (hakkaten) devasa bir malikânesi bulunuyor. (Gopichand Hinduja Times of London’a verdiği demeçte ailenin ‘fena talih korkusuyla malikânede beş geceden fazla geçirmediğini’ söylemiş ve “Hintler fazlaca duygusaldır, ek olarak uğursuzluğa ve şansa inanırlar” demişti.)
- Prakash Hinduja’nın 1980’lerde Cenevre’ye yerleştiği 2000 senesinde ise İsviçre vatandaşlığına geçmiş olduğu ifade ediliyor. (Basına yansıyan mahkeme belgelerinde dört aile üyesinin tamamı İsviçre vatandaşı.)
- ABC News 79 yaşındaki Prakash Hinduja’nın 2007 senesinde benzer suçlamalarla karşı karşıya kaldığını aktarıyor. İsviçreli yetkililer tarafınca oluşturulan ayrı bir vergi davası da hâlâ devam ediyor.
Peki öncesinde neler oldu? Özetlemek gerekirse beraber bakalım. Hindistan’dan gelen üç işçi, ailenin İsviçre yasalarına nazaran olması ihtiyaç duyulan miktarın onda birinden daha azca ücret verdiği ve fena emek harcama koşulları sebebi öne sürülerek Cenevre Mahkemesi’ne şikâyette bulunmuş oldu. Bunun üstüne savcılar Hinduja ailesinin dört üyesi hakkında sömürü, insan kaçakçılığı ve İsviçre emek harcama yasalarının ihlali şeklinde suçlamalar içeren bir dava açtı. Aile üyeleri, öteki suçlamaların yanı sıra, işçilerin pasaportlarına el koymak, villadan ayrılmalarını engellemek ve onları düşük ücret karşılığında uzun saatler çalışmaya zorlamakla suçlanıyordu.
Kamal Hinduja’nın yarattığı ‘korku iklimine’ dikkat çeken iddia makamı, çalışanların resepsiyon verilen günlerde daha da geç saatlere kadar çalıştığını ve lüks Cologny bölgesindeki villanın bodrumunda, kimi zaman yerdeki bir şiltenin üstünde uyuduğunu söylemiş oldu.
Ev personeline ayda 220 ila 400 İsviçre Frangı (195 ila 350 Sterlin) içinde bir maaş ödeniyordu ki bu da İsviçre’de kazanabileceklerinin fazlaca altındaydı. Hinduja ailesinin kendilerine karşı suçlamalarda bulunan üç çalışanla mahkeme haricinde bir anlaşmaya vardı. Anlaşmanın ayrıntıları açıklanmadı. Savcılık suçlamaların ağırlığı sebebiyle davayı sürdürmeye karar verdi.
Kapanış konuşmasında kuvvetli işveren ile savunmasız çalışan arasındaki asimetrik durumu vurgulayan Savcı Bertossa mahkemeye “Dünyanın sefaletinden kazanç sağlıyorlar” dedi. Savcı Bertossa, Prakash ve Kamal Hinduja için beş buçuk yıl hapis cezası talep etti. Sırasıyla 78 ve 75 yaşlarında olan sanıkların ikisi de sıhhat sorunlarını gerekçe göstererek duruşmalara katılmadı.
Savunan taraf ise çalışanların geniş toplumsal haklara haiz ve villadan ayrılmakta özgür bulunduğunu savundu. Avukat Nicolas Jeandin mahkemeye “Fena işlem gören kölelerle karşı karşıya değiliz” dedi. Ajay Hinduja’yı temsil eden avukat Yael Yaşam iddianameyi eleştirerek, davanın ‘toplumsal hakkaniyet değil, hakkaniyet’ meselesi olması icap ettiğini söylemiş oldu. Namrata Hinduja’nın avukatı Romain Jordan da beraat talebinde bulunarak savcıların aileyi öğrenek olsun diye cezalandırmayı amaçladığını öne sürdü.
Avukatlar ek olarak, Avrupa’nın en pahalı şehirlerinden birinde yiyecek ve konaklama masraflarının karşılandığı göz önüne alındığında, maaşlarının bir tek nakit olarak ödenen miktara indirgenemeyeceğini söylemiş oldu.
Ve netice olarak mahkeme aile üyelerini sömürü ve yasa dışı istihdamdan suçlu buldu. Egemen tarafların sivil bir anlaşmaya vardıklarını göz önünde bulundurarak, ailenin 850 bin İsviçre Frangı (950 bin dolar) tazminat ödemesine karar verdi. Washington Post’un aktardığı bilgiye göre İsviçreli yetkililer aileye ilişik elmaslara, yakutlara, platin bir kolyeye, öteki mücevher ve varlıklara (yasal ücretler ve cezalar için) önlem amaçlı el koydu.
Aileden herhangi birinin hapis cezası alıp almayacağı şu an için belirsiz. Aileyi temsil eden avukatlar sonucu temyize götüreceklerini duyurdu. Ailenin sözcüsü bir üst mahkemeye işaret ederek “İsviçre hukuk prosedürlerine nazaran, en yüksek yargı mercii tarafınca verilen nihai karar uygulanana kadar masumiyet karinesi her şeyden üstün” açıklamasında bulunmuş oldu.
Ayrıca Cenevre, ev çalışanlarına fena işlem iddialarıyla ilk kez gündeme gelmiyor. Geçtiğimiz yıl Filipinli dört ev işçisi, senelerdir kendilerine ödeme yapılmadığını iddia ederek Cenevre’nin Birleşmiş Milletler bünyesindeki diplomatik temsilciliklerinden birine karşı dava açmıştı.
BBC, Bloomberg ve Business Insider haberlerinden derlendi.