Bazı kelebekler rüzgarın yardımıyla okyanusların tamamını aşarak seyahat edebiliyor! Dünyada ilk kez meydana getirilen bir araştırma, diken kelebeğinin (Vanessa cardui) dünyanın ikinci büyük okyanusu olan Atlas Okyanusu’nu beş ila sekiz gün şeklinde kısa bir sürede geçerek 4 bin 200 kilometre kat edebildiğini ortaya koydu. Araştırmacılar, bu yolculuğun “tekil böcekler için belgelenen en uzun yolculuklardan biri ve potansiyel olarak doğrulanan ilk transatlantik geçişi” bulunduğunu öne sürüyor.
Söz mevzusu gizemli ve inanılmaz bulgu, on yıldan fazla devam eden bir takibin sonunda gün yüzüne çıktı.
Her şey 2013 senesinde, bitkin kelebek sürüsünün Fransız Guyanası sahillerine yırtık ve parçalanmış kanatlarla inmesiyle başladı. Böcekleri bir Ekim sabahının erken saatlerinde kumda dinlenirken gören böcek bilimci Gerard Talavera adeta şoke oldu. Bunlar diken kelebekleriydi; Antarktika ve Cenup ABD hariç her kıtada bulunan ve istikrarlı popülasyonlara haiz yaygın bir tür… Talavera senelerce şu suali merak etti: Cenup ABD’ya iyi mi ve nereden geldiler? Bu probleminin nihayet bir cevabı var.
Talavera ve Barcelona Botanik Enstitüsü’ndeki meslektaşları, kelebeklerin üstünde kalan polenlerin DNA’sını çözümleme ederek, bu yitik sürünün muhtemelen Sahra Altı Afrika’dan, kazara bir transatlantik yolculuğu yaptıktan sonrasında buraya geldiğini ortaya koydu.
Erişkin böceklerin 2013 senesinde esen kuvvetli alize rüzgarlarına kapılıp 4 bin 200 kilometre rotalarından saptıkları anlaşılıyor.
Rüzgar olmasa bir tek 780 kilometre yol kat edebilirlerdi
O yılki rüzgarlara bakılırsa, kelebeklerin yolculuğu beş ila sekiz gün sürmüş ve inecek bölgeleri olmadığı için böcekler kanatlarını oldukça azca kullanmak zorunda kalmış olmalı. Araştırmacılar, kuvvetli rüzgarların yardımı olmadan sürünün tüm enerjisini tüketip yok olmadan ilkin yalnızca 780 kilometre yol kat edebileceğini öngörüyor.
Talavera ve meslektaşları, “Bulgularımız böceklerin okyanus ötesi yayılımını hafife alıyor olabileceğimizi ve kıtaları alize rüzgarlarıyla birbirine bağlayan hava yollarının önemini vurguluyor” ifadelerini kullanıyor.
Kral kelebeği (Danaus plexippus), her yıl Şimal ABD’dan Meksika’ya yapmış olduğu ortalama 5 bin kilometrelik göçüyle dünyaca ünlüdür sadece diken kelebekleri her yıl Avrupa ve Afrika içinde uzun mesafeli yolculuklar da yapar. Bazı emek harcamalar, tek bir neslin 4 bin kilometreden fazla göç edebileceğini öne sürüyor.
Bu, onu en uzun ömürlü göç eden kelebek de yapar sadece kuşlar şeklinde havada gezi eden öteki hayvanların aksine, böcekler şeklinde minik yaratıkların küresel hareketlerini seyretmek oldukça daha zor.
Fransız Guyanası’ndaki diken kelebeklerinin kanatlarında, Batı Avrupa’da doğduklarını düşündüren izotoplar bulunmuş oldu. Bu, sürünün bir ömürde 7 bin kilometreden fazla yol kat etmiş ve minimum üç kıtayı ziyaret etmiş olabileceği anlamına geliyor. Kanada’daki Ottawa Üniversitesi’nden jeokimyacı Clément Bataille, “İzotop coğrafi konumlandırma ve polen metabarkodlaması şeklinde moleküler tekniklerin kombinasyonu ilk kez göçmen böcekler üstünde kontrol ediliyor” şeklinde konuşmakta. Bataille şöyleki devam ediyor:
Sonuçlar oldukça umut verici ve birçok başka göçmen böcek türüne aktarılabilir. Bu teknik böcek göçüne ilişkin anlayışımızı kökten değiştirmeli.
Avrupa’dan Afrika’ya yada Şimal ABD’dan Orta ABD’ya uzun mesafeli göç şüphesiz etkisinde bırakan olsa da, bu yolculuklarda kelebeklerin arada durup yakıt ikmali yapabilecekleri birçok yer de mevcut. Okyanus geçişi ise bambaşka bir güçlük.
Diken kelebekleri bir ihtimal bir tek serçe parmak büyüklüğünde kanatlara ve iğne başı büyüklüğünde beyinlere haiz sadece inanılmaz uçucular. Aslen, küçük boyutları onlara bir avantaj da sağlıyor. Rüzgarlarda sülüyorlar ve hatta kimi zaman saatte 48 kilometre hıza ulaşabiliyorlar.
Atlas Okyanusu’nda Sahra’dan tropikal Karayipler’e doğru esen rüzgarlar, uzmanların düşündüğünden daha kuvvetli olup, büyük toz parçacıklarını 3 bin 500 kilometreye kadar taşıyabiliyor.
Ufak kanatlı bir yaratığın bu rüzgarlarda oldukça azca çırpınma çabasıyla süzülerek epeyce uzağa gidebilmesi mantıklı. “Kabiliyetleri hakkında keşfedilecek oldukça şey var” diyen İspanya’daki CSIC-Pompeu Fabra Üniversitesi’nden entomolog Roger Vila, “Kelebekleri çoğu zaman güzelliğin ve kırılganlığının sembolü olarak görürüz sadece bilim bizlere onların inanılmaz başarılar sergileyebildiğini de gösteriyor” ifadelerini kullanıyor.
Kaynak: Science Alert, Nature Communications / Metin Aktaşoğlu tarafınca yerelleştirildi