Plasenta dahil, insan vücudundaki birden fazla mühim organda da bulunmalarıyla, plastikler artık her yerde diyebiliriz.
Mikroskobik parçacıkların, dokularımızın arasından ne kadar kolay geçebildiğini düşünecek olursak, sağlığımız açısından ne tür risk yarattıklarını öğrenmemiz oldukça mühim.
Hemen hemen meydana getirilen emekler yetersiz
Araştırmacılar, mikroplastiklerin insan vücudu üstündeki tesirini idrak etmek için organlarımızın minik kopyaları üstünde ve fareler ile emekler yapıyor.
Sadece bu çalışmalarda kullanılan mikroplastik yoğunluğu, insanların gerçek dünyada karşı karşıya kaldıkları oranları yansıtmayabilir ve insanoğlu üstünde meydana getirilen oldukça azca emek harcama var.
Hastanın damarlarından mikroplastik çıktı!
Mart ayında, İtalya’da meydana getirilen minik bir çalışmada, atardamar tıkanıklığı olan bir hastadan cerrahi operasyonla alınan yağ tortuları içinde mikroplastikler bulunmuş oldu.
Daralan atardamardan yağlı plakları çıkarma işlemine karotis endarterektomi deniyor ve bu operasyonla gelecekteki nüzul riski azaltılıyor.
Napoli’de yer edinen Campania Üniversitesi’nde Tıbbi Araştırmacı olan Raffaele Marfella liderliğinde yürütülen çalışmada, nüzul, kalp krizi ve ölüm riskinin, damarlarındaki plaklarda mikroplastik olan hastalarla, olmayan hastalara bakılırsa seviyesi karşılaştırıldı.
Hastaların yüzde 60’ında tespit edildi
34 ay süresince izlenen 257 hastanın neredeyse yüzde 60’ında, yağ ile genişleyen atardamarlarındaki plaklarında ölçülebilir oranda polietilene rastlandı. Ek olarak yüzde 12’sinin yağ tortularından polivinil klorür (PVC) çıkarıldı.
PVC hem katı, hem de bükülebilir hallerde olabiliyor ve su boruları, plastik şişeler, zemin döşemesi ile paketleme alanlarında kullanılıyor. Polietilen ise en oldukça üretilen plastik türü, plastik torbalar, kaplamalar ve şişelerde kullanılıyor.
Mikroplastiklerin insanların kanında gezdiği keşfedildiğinde araştırmacılar kalp sağlığı açısından endişeye kapılmıştı. Laboratuvarlarda meydana getirilen araştırmalar, mikroplastiklerin kalp hücrelerinde irin ve oksidatif strese yol açmış olduğu, kalbin çalışmasında mesele yarattığı, kalp atışını değiştirdiği ve fare benzer biçimde hayvanların kalbinde yaralara sebep bulunduğunu gösteriyor.
Marfella ve emek harcama arkadaşları şu şekilde diyor: “Ek olarak, mesleğe dayalı maruz kalma çalışmalarından elde edilmiş veriler; polivinil klorür de dahil olmak suretiyle plastik ile ilgili kirliliğe maruz kalan bireylerde kalp hastalıkları riskinin, toplumun geneline bakılırsa daha yüksek bulunduğunu gösteriyor.”
Çalışmada, temizlenen plaklarında mikroplastik saptanan hastaların, 34 aydan sonrasında nüzul geçirme, ölümcül olmayan kalp krizi ya da herhangi bir sebepten yaşamını yitirme oranının, cerrahlarca çıkarılan plaklarında mikroplastik tespit edilmeyen hastalara bakılırsa 4,5 kat daha yüksek olduğu ortaya çıktı.
Mikroplastiklerin ve daha minik parçacıklar olan nanoplastiklerin ölçümü, “piroliz-gaz kromatografisi-kütle spektrometrisi” ile yapılıyor ve varlıkları “durağan izotop analizi” ile doğrulanıyor. Bu yöntem insan dokusundaki karbon ile, petrokimyasaldan üretilen plastikleri ayırt edebiliyor.
Mikroplastikleri, kuvvetli mikroskoplar ile görebilmek de mümkün: Araştırmacılar, makrofaj isminde olan bağışıklık hücrelerinin ve yağ plaklarının içinde pürüzlü kenarlara haiz plastik parçacıklar gözlemledi. Doku örneklerini inceleyen ekip, plaklarında mikroplastik olan hastalarda daha yüksek oranda enfeksiyon işareti de görmüş oldu.
Sebebi “kesinlikle” mikroplastikler demek için erken!
Sadece böylesi gözlemsel bir çalışmanın, mikroplastiklerin kalpte bu kadar yokuş aşağı sorunlara sebep olduğu sonucunu kati olarak gösteremeyeceğini, fakat aralarında bir ilişki bulunduğunu unutmamak gerekiyor. Araştırma sigara içmek, fizyolojik hareketsizlik ve hava kirliliği benzer biçimde öteki kalp sağlığı risk faktörlerini dikkate almıyor.
Boston College’dan çocuk ile halk sağlığı doktoru ve epidemiyolog Philip J. Landrigan “bu araştırmada hastaların sıhhat problemlerine neden olan öteki etkenleri bilmesek de, plak dokusu içinde mikroplastik ve nanoplastikleri bulmak bile, ‘plastiğe maruz kalmamızı iyi mi azaltabiliriz’ benzer biçimde oldukça acil yanıtlanması ihtiyaç duyulan soruları ortaya çıkaran mühim bir bulgu” diyor.
Plastik üretimi geçtiğimiz yirmi yılda patladı ve üretilenlerin oldukça minik bir kısmı geri dönüştürülebiliyor olsa da, dünyanın kimi kısımlarında kalp problemi oranları azalıyor, kısaca ikisi arasındaki bağları idrak etmek için daha çok araştırma yapılması gerekiyor.
ScienceAlert haberinden, Erinç Eröz Türkçeleştirdi
