Mobbingin Farkında Mıyız ? | Akademik Kaynak

Toplumsal cinsiyet kalıpları içinde hanım adam fark etmeksizin hayatımızın her alanında en fazlaca karşılaştığımız konulardan biri Mobbingin kelime anlamını “ruhsal sertlik, yıldırma, bezdirme, rahatsız etme, çalışanın ruhen rahat çalışmasına müsaade etmeme” olarak açıklayabiliriz. Türk Dil Kurumu, mobbing teriminin karşılığı olarak “bezdiri” kelimesini belirlemiş ve bezdirmek fiilini “iş yerlerinde, okullarda vb. topluluklar içinde belirli bir kişiyi hedef alıp, çalışmalarını sistemli bir şekilde engelleyip huzursuz olmasına yol açarak yıldırma, dışlama, gözden düşürme” olarak ifade etmiştir.

İş yaşamı mevzusunda, Türkiye Cumhuriyeti’nin de taraf olduğu internasyonal sözleşmeler bulunmaktadır. En yaygın adıyla ILO olarak malum Internasyonal Emek harcama Örgütü ve bu teşkilat tarafınca gösterilen çeşitli pozitif düzenlemeler yer almıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin de taraf olduğu sözleşmeler bugün iç hukukta yerini bulmakta ve İş Hukukuna kaynaklık etmektedir.

Mobbing; ülkemizin taraf olduğu AB toplumsal şartının 26.maddesi, ILO prensipleri, İnsan Hakları Beyannamesi, Avrupa İnsan Hakları sözleşmesi hükümlerine nazaran bir insan hakları ihlalidir.

Internasyonal ve ulusal mevzuat hükümleri gereğince ruhsal mobbing adli bir kabahat olarak kabul edilmektedir. İlgili mevzuat hükümlerine nazaran;

Uygar Kanun

Madde 24- Hukuka aykırı olarak kişilik hakkına saldırılan kimse, hâkimden, saldırıda bulunanlara karşı korunmasını isteyebilir. Kişilik hakkı zedelenen kimsenin rızası, daha üstün özellikte hususi yada kamusal yarar ya da kanunun verdiği yetkinin kullanılması sebeplerinden biriyle haklı kılınmadıkça, kişilik haklarına meydana getirilen her hücum hukuka aykırıdır.

İş Kanunu

Madde 5 İş ilişkisinde dil, ırk, renk, cinsiyet, engellilik, siyasal fikir, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı fark yapılamaz. İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye değişik işlem yapması imkansız. İşveren, biyolojik yada işin niteliğine ilişkin sebepler mecburi kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet yada gebelik sebebiyle direkt yada dolaylı değişik işlem yapması imkansız.

AB SOSYAL ŞARTI

Madde 26 – Onurlu emek harcama hakkı Akit Taraflar, tüm çalışanların onurlu emek harcama haklarının etkili bir şekilde kullanılmasını sağlamak amacıyla işverenlerin ve çalışanların örgütlerine danışarak, 1-Çalışanların işyerinde ya da işle bağlantılı cinsel rahatsız etme mevzusunda bilinçlenmesi, bilgilenmesi ve bunun engellenmesini desteklemeyi ve çalışanları bu tür davranışlardan korumaya yönelik tüm uygun önlemleri almayı;

2-Çalışanların fert olarak işyerinde ya da işle bağlantılı olarak maruz kaldıkları kınanılacak ya da açıkça negatif ya da kabahat oluşturan, yinelenen eylemler mevzusunda bilinçlenmesi, bilgilenmesi ve bunların engellenmesini desteklemeyi ve çalışanları bu tür davranışlardan korumaya yönelik tüm uygun önlemleri almayı taahhüt ederler.

6098 sayılı Türk Borçlar ruhsal rahatsız etme terimi, Kanunun işverenin işçiyi koruma borcunu düzenleyen ve işverene işçiyi gözetme borcu getiren 417’nci maddesinde “İşçinin benliğinin Korunması” başlığı altında düzenlenmiştir.

Maddeye nazaran;

-İşveren, hizmet ilişkisinde işçinin kişiliğini korumak, saygı göstermek ve işyerinde dürüstlük ilkelerine uygun bir düzeni sağlamakla ve bu kapsamda bilhassa işçilerin ruhsal ve cinsel tacize uğramamaları için olduğu benzer biçimde bu tür tacizlere uğramış olanların da daha çok zarar görmemeleri için lüzumlu önlemleri almakla yükümlüdür.

Mobbinge maruz kalan şahıs itibarını kaybetmekte ve bunun sonucunda işten ayrılmak zorunda kalmaktadır. Mobbing kasıtlıdır ve demografik özellikleri ne olursa olsun herhangi bir kişiye maruz kalınabilir. Mobbing’in 6-15 ay içinde ciddi tesirleri vardır ve 29-46 ay arası maruz kalındığında kalıcı tesirleri olabilir. Bundan dolayı, bir müdahale kesinlikle gereklidir.

Mobbinge Örnek Davranışlar Nedir?

Sabahları iyi sabahlar dersiniz yanıt alamazsınız.
Geç kaldığınızda öteki arkadaşlarınıza sergilenen tutumdan fazlaca daha farklısı ile yüz yüze gelirsiniz.
Başarılarınızda takdir edilmezsiniz.
Ihtimaller içinde hatada suçlanır, sebep gösterilirsiniz.
Fizyolojik ya da zihinsel ağır işler halletmeye zorlanırsınız.
Arkanızdan fena konuşulur, öteki çalışanların sizinle iletişimi yasaklanır.
Hususi bir işiniz yoktur. En başından hayır deme hakkınız elinizden alınmıştır, her an her işe koşturulursunuz.
Kapasitenizden daha kolay işlerle görevlendirilirsiniz, devamlı vazife tanımınız değiştirilir.
Resmi tatillerde mesai tutarı almadan çalıştırılırsınız ve o şekilde günlerde hiçbir işiniz olmasa dahi üstünüzün keyfine kalan, “artık çıkabilirsiniz” sözünü işitmeyi beklersiniz.
Sıhhat problemleriniz olduğu zamanlarda bile izin almakta zorlanırsınız yada dışarıda hususi bir işiniz vardır fakat açıklamak istemiyorsunuzdur, sorgulanırsınız.
Emeğinizin fazlaca altında bir tutara çalıştırılırsınız, eskiden mevcud yan haklarınız sebepsizce kaldırılır.

Tüm bu süreçler yaşanırken kendimizi ifade etmede zorluklar yaşayabilir kendimizi kuvvetsiz savunmamız hissedebilir kuvvetsiz gözükmemek için savaşım etmeye devam edebiliriz. Mobbinge maruz kalmanın birçok sebebi vardır sadece bunun en mühim sebebi kişinin parlak bir geleceğe haiz olabilmesi, bununla beraber akıllı ve duyarlı olması ve durumlara değişik açılardan bakabilmesidir. Bu koşullar zorbayı motive edecektir. Yargısız, egoist ve rekabetçi davranışlar sergileyen bu kişiler, mobbing mağdurunun inzivaya çekilmesine ve izole olmasına niçin olacaktır. Bazıları bunu kolayca atlatabilir. Bazıları da bu problemi kişisel çabalarla aşmaya çalışır. Güvensizlik hissi, başka bir işte emek harcama isteği, işe gitme zorluğu, mesleğe olan inancın kaybolması, öteki insanlarla iletişimin bozulması, tükenme hissi, pişmanlık ve hırs bu rahatsızlıklardan bazılarıdır.

Cinsiyeti ne olursa olsun hepimiz, çıkarlarını en iyi şekilde düşünen bir yönetici ile güvenli, saygılı, sıhhatli ve teşvik edici bir ortamda emek harcamayı hak eder. Mağdur olmuş birçok çalışan, köprüleri yakma yada geleceklerini tehlikeye atma korkusuyla yaşadıklarını asla paylaşmıyor. Buna karşılık, bu, zorbalığı devam ettirir ve bir çok durumda daha da kötüleştirir. Mobbing sonrası gidilecek fazlaca yer bulunmaktadır. İlçe İnsan Hakları Kurulları, Türkiye İnsan Hakları Derneği, Emek harcama ve Toplumsal İşler, Meclis, Anayasa Mahkemesi, BİMER, Ombudsman, Kamu Görevlileri Etik Kurulu bu durumda başvurulacak bölgeler arasındadır. Bu makamlara başvurular doğrultusunda e-posta, kamera kaydı benzer biçimde deliller sunulabilir. Bu aşamadan sonrasında haksızlığın ispatlanması halinde iş sözleşmesinin feshi, kıdem tazminatı yada içsel tazminat talep edilebilir. Ek olarak, işverenin yasal eşitlik vaadine dayanarak, işveren aleyhine toplu tazminat davası açılabilmektedir.

Kaynakça

www.tdk.gov.tr