3 bin yıldan fazla bir süredir para terimi bizimle. Başta deniz kabuklarıyla süregelen bu öykü, zaman içinde sikkeler ve sonucunda banknot ve bozuk paralarla hayatımızdaki varlığını sürdürüyor. Sadece gelişmiş ülkelerde kredi kartı, temassız ve benzer ödeme yöntemleriyle fizyolojik para varlığını elektronik ödeme yöntemlerine bırakmaya başladı.
Devletimizde de geçtiğimiz günlerde bazı marketlerin nakit ödeme yerine temassız ve kredi kartı ile ödeme kabul etmeye başladığı haberleri duyulmaya başlandı. Sadece her ne kadar bu tür ödemeler işleri kolaylaştırıyor olsa da, yeni bir araştırmaya gore oldukça daha çok harcama yapmamıza niçin oluyorlar.
Avustralya’daki Adelaide ve Melbourne Üniversitesi’nden bir ekip, 17 değişik ülkedeki harcama alışkanlıkları ile ilgili daha ilkin yayınlanmış 71 yazının toplu bir analizini gerçekleştirmiş oldu. Analizde telefonumuzdaki NFC ile (hemen hemen vatanımızda yaygın olmasa da Apple Hisse şeklinde servisler yardımıyla dünyada oldukça yaygın) ya da banka/kredi kartını POS cihazında kullanarak meydana getirilen ödemelerde, bütçe mevzusunda daha esnek davrandığımız ortaya çıktı.
Adelaide Üniversitesi’nden pazarlama araştırmacısı Lachlan Schomburgk, mevzuyla ilgili şu açıklamalarda bulunmuş oldu: “Planlanandan daha çok harcama yapılmasını önlemek için, tüketicilere mümkün olduğunca kart yerine nakit taşımalarını öneriyoruz, zira bu bir otokontrol yöntemi olarak işlev görüyor. Nakit para kullanıldığında, insanoğlu banknotları ve madeni paraları fizyolojik olarak sayar ve teslim eder, bu da harcama eylemini daha belirgin hale getirir. Fizyolojik olarak hiçbir şey teslim edilmezse, ne kadar harcandığının izini yitirmek kolay.“
Araştırmada, harcama şekilleri arasındaki farkın “minik fakat mühim” olduğu dile getirilirken, lüks giyim yada mücevher şeklinde göze çarpan tüketim mallarına yönelik harcamalarda bu farkın oldukça büyük olduğu da açıklandı.
Bununla beraber bağış yada bahşiş verme şeklinde mevzularda, harcama yönteminin çok da fazla ehemmiyet taşımadığı görüldü. Doğrusu cüzdanınızdaki banknotlarla bahşiş vermeye bir süre daha devam edeceğiz şeklinde duruyor.
Nakitsiz ödemeyi hangi şartlar etkiliyor?
Araştırmada oldukça daha pozitif ekonomik durumlarla, nakitsiz ödemelerle meydana getirilen harcama oranı içinde da bir bağlantı görüldü. Sadece enflasyonun ödeme yöntemine olan herhangi bir tesiri olmadığı da anlaşıldı.
Ek olarak nakit olmadan meydana getirilen ödemelerin rutin hale gelmesiyle, ödeme şekillerinde harcanan para miktarı arasındaki farkın da düşmüş olduğu görüldü. Doğrusu fizyolojik para terimi ortadan kalktıkça, yaptığımız harcamalar da standartlarına dönmeye başlamış olacak.
Araştırmacılar, nakit ile nakitsiz ödemeler içinde yaptıkları bu kıyaslamayı, kredi kartı ve Apple/Google Hisse şeklinde değişik nakitsiz ödeme şekilleri içinde da yapmayı planlıyor.
Science Alert’in haberini Özgür Yıldız Türkçeleştirdi.
