NASA astronotları Yapay Williams ve Butch Wilmore, Haziran 2024’te Internasyonal Uzay İstasyonu’na yaptıkları bir kontrol uçuşu esnasında kendilerini atmosferin dışına taşıyan Boeing Starliner’da problemler ortaya çıktığında dünyanın dört bir yanında haberlere mevzu oldu. Eve dönüş için alternatif bir seyahat bekleyen ikili, politikacılar ve medya tarafınca desteklenen, “terk edildiler”, “mahsur kaldılar” şeklinde söylemlerle karşı karşıya kaldılar. Sadece ikisi de bu tanımlamaları reddediyor.
Crew-9 görevinde yer edinen Williams, Wilmore ve kontrol uçuş ekibini Dünya’ya geri getiren NASA astronotu Nick Hague, NASA’nın düzenlemiş olduğu basın toplantısında Starliner hikayesiyle ilgili soruları yanıtladı. Williams görüşmede şunları dile getirdi:
Hep geri döneceğimizi biliyorduk ve bence insanların da bunu bilmesi gerek. Aslına bakarsak hikayemizi birçok insanla paylaşmak için buradayız zira öğrenilen benzersiz bazı dersler var ve bunun bir kısmı tam anlamıyla dayanıklılık, beklenmedik bir dönüş yapabilmek ve bundan en iyi şekilde yararlanmak üstüne.
Williams ek olarak kendisinin ve Wilmore’un Starliner kontrol görevine girerken yeni bir uzay aracıyla uçmanın “benzersiz” olacağını bilerek teklifi kabul ettiğini de dile getirdi. Sadece ikisi de uzun soluklu kalışlarının bu denli ilgi toplamasını beklemiyordu. Williams, uzay istasyonu mürettebatının beklenenden daha uzun süre parçası olacaklarını anlayınca adapte olduklarını beyan etti:
Biz Internasyonal Uzay İstasyonu mürettebatıyız ve astronot ofisindeki öteki arkadaşlarımızın yapmış olduğu şeyi yapıyoruz: Gidip çalışıyoruz, eğitim alıyoruz ve Internasyonal Uzay İstasyonu’nda görkemli bilimsel deneyler yapıyoruz.
Bunlara ek olarak Williams, gösterilen ilginin yoğunluğundan dolayı onur ve gurur duyduklarını ifade ederken “Oldukça minnettarım, insanları bir araya getiren pozitif yönde bir unsur olabildiğimiz için oldukça şaşkınım” dedi.
Hem Williams hem de Wilmore, Starliner’ın kabiliyetlerini överken Wilmore, talih verildiği takdirde gelecekte yine Starliner’ı uçurmak istediklerini de söylemiş oldu. “Karşılaştığımız tüm sorunları düzelteceğiz” diyen Wilmore, “Düzelteceğiz, çalışmasını sağlayacağız. Boeing tamamen emin. NASA tamamen emin. Ve bununla beraber ben de derhal işe koyulacağım” diye konuştu.
Astronotlara istasyonda bulundukları süre süresince herhangi bir politik diyaloğa girip girmedikleri, siyasilerle temas kurup kurmadıkları onlarca kere soruldu. Hauge “Uzayda etkinlik gösterdiğimizde, siyaseti hissetmiyoruz” yanıtını verdi.
Bunların yanı sıra Wilmore, Fox News’e verdiği röportajda “bazı noktalarda sıkışıp kaldıklarını” düşündüklerini ifade ederken Williams’ın da kendisinin de anlatıldığı suretiyle “terk edildikleri” şeklinde bir hisse kapılmadığını ısrarla vurgulamaktaydı.
ABD Başkanı Donald Trump ve şu anda adeta Trump’ın sağ kolu şeklinde görülen SpaceX CEO’su Elon Musk, Williams ve Wilmore’un dönüşünü hızlandırdıkları için övgüleri topladı. Trump ve Musk, Biden yönetimini astronotları siyasal nedenlerle uzayda terk etmekle suçluyordu sadece bu iddiaları destekleyen herhangi bir işaret bulunmamakta.
Wilmore; Biden ve Musk’a “inandığını” dile getirse de tam olarak neyi kastettiğini söylemiş değil. Fox News’e verdiği demeçte Wilmore, “İkisine de güvenmemem için hiçbir sebep yok. Ülkemizin liderlerinin insanlı uzay uçuşu programımıza destek vermesinden dolayı minnettarım” ifadelerini kullandı.
Dünyadaki hayata tekrardan uyum sağlamak
Williams ve Wilmore, uzay istasyonu personeliyle bütünleşerek yörüngedeki laboratuvarda geçirdikleri aylar süresince Crew-9 görevini tekrardan şekillendirdi. Kalışları daha da uzadıkça astronotlar, Dünya’da ailelerinden ve arkadaşlarından uzak kalmanın zorlaştığını kabul etti. Wilmore bu meseleye ilişkin şunları aktardı:
Kızımın lise yıl sonu töreninde yanında olamadığımı düşündüm mü? Elbet, fakat biz bir fark yapabiliyoruz. Hislerimin yapmam ihtiyaç duyulan şeye müdahale etmesine izin veremem. Burada yaptığım vazife benimle ya da hislerimle ilgili değil. Bu, insanlı uzay uçuşu programıyla ilgili ve bunlar bizim ulusal hedeflerimiz.
Hauge ise basın toplantısında Wilmore ve Williams’a övgüler yağdırdı. Mevcut istasyon ekibine deneylerde ve öteki görevlerde destek oldukları için minnettar olduklarını ifade ederken “Son aşama yetenekli astronotlar” olarak tanımladığı ikili ve istasyondaki genel işleyiş hakkında şunları söylemiş oldu:
Üretkenlerdi, istasyondaki görevini sürdürüyorlardı. Yapay hem de istasyon komutanıydı, bu yüzden kararları da o veriyordu… Oradaki operasyonel ortamda politika yer almıyor. Dünyanın dört bir yanından gelen internasyonal bir ekibin parçası olarak çalışıyoruz… Ve görevlerimizi iyi mi gerçekleştireceğimizi anlamaya çalışıyoruz. İnsanlı uzay uçuşunun sihri de bu; insanları bir araya getiren oldukça pozitif yönde bir şeye odaklanabiliyoruz. Ve bunu uzun süredir yapıyoruz.
Williams eve döndüğünde kocasına ve köpeklerine sarılmak için iyi mi sabırsızlandığını dile getirdi. Kendini iyi hissettiğini ve dün ortalama 5 km koştuğunu söylemiş oldu. Bu mürettebatın Dünya’daki hayata tekrardan uyum sağlamasına destek olan antrenman rutininin mühim bir parçası olarak ifade ediliyor. Wilmore aldıkları hususi eğitimin altını çizmekte:
Kısaca, ortalama 10 ay uzayda kaldıktan sonrasında geri döndüğünüzü ve yedi gün içinde sekiz dakikalık bir gidişatta 3.2 km koştuğunuzu kim hayal edebilir ki. Kısaca, vücudun bunu kaldırabileceğini düşünmek bile mümkün değil. Fakat eğitmenlerimiz bizi bu tür şeylere hazırlıyor.
NASA’nın ‘mahsur kaldılar’ anlatısına cevabı
Açıkça NASA yetkilileri Williams ve Wilmore’un “mahsur kaldıkları” iddiasını devamlı halde reddediyor. SpaceX’in Crew Dragon uzay aracının ve Boeing’in Starliner aracının etkinlik gösterdiği NASA programını yöneten Steve Stich, 18 Mart’ta yapmış olduğu açıklamada, “Devamlı bir cankurtaran aracımız ve onları fena bir senaryoda eve döndürecek yolumuz vardı” dedi.
Astronotların 18 Mart’ta Dünya’ya dönüşü hakkında düzenlenen basın toplantılarında NASA yetkililerine Trump ve Musk’ın oranı da sorulmuştu. NASA, Williams ve Wilmore’un eve dönüş planını geçen yaz, Musk ve Trump’ bu sorun hakkında mevzuda konuşmaya başlamadan oldukça ilkin çizmişti. Bu çerçevede NASA liderleri, ekseriyetle Trump’ı yada Musk’ı takdir etmekten kaçınıyordu.
Örnek olarak NASA’nın Uzay Operasyonları Vazife Direktörlüğü Müdür Yardımcısı Joel Montalbano, Williams ve Wilmore’un Florida kıyılarına iniş yapmasının peşinden bu mevzuya değinmiş ve “Sanırım çoğunuz Ocak ayında Başkan’ın SpaceX’e bu mürettebatı eve getirmek için ne icap ettiğini sorduğunu duydunuz. Ve size şunu söyleyeceğim ki – bu sual sorulduğunda – biz aslına bakarsanız seçenekleri değerlediriyorduk” demişti.
Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Montalbano, NASA’nın Beyaz Saray’dan bazı direktifler ve tavsiyeler aldığını da beyan etti.
Aracın hazır olup olmadığına bakmak gerekiyordu. Hava durumuna bakmak gerekiyordu. Kurtarma ekibinden, mürettebatın tesliminden, Internasyonal Uzay İstasyonu’na gidip gelen vasıta trafiğinden konuştuk. Kısaca tüm bu tarz şeyleri bir araya getirdiğimizde, bence ekiplerin son dört yada beş günde uyguladığı oldukça iyi bir plan ortaya çıktı.
Burada “aracın hazır olup olmaması” mühim bir ifade. Steve Stich, 18 Mart’taki basın toplantısında Williams ve Wilmore’un hazırlanan plan çerçevesinde uygun ilk SpaceX Dragon uzay aracıyla eve getirildiğini söylemiş oldu. Kısaca bu, Musk’ın bilhassa ve ansızın bu vazife için bir vasıta tahsis etmediğini gösteriyor. Bu da Musk’ın iddiasıyla çelişmekte.
Daha ilkin Musk, SpaceX’in astronotları kurtarmak için bir kurtarma görevi başlatmayı teklif ettiğini belirtmiş ve bunun dönüşlerini aylarca hızlandıracağını vurgulamıştı. İddiasına bakılırsa teklifi “siyasal nedenlerle” reddedilmişti. Musk, teklifi direkt NASA’ya yapmadığını söylüyordu. “Bu tercihinin” sebebi ise belirsiz…
Ek olarak teklifin bilgileri da açık değil. CNN’e konuşan Biden döneminden bir üst düzey Beyaz Saray yetkilisi ve bir eski NASA üst düzey yetkilisi SpaceX yada Musk tarafınca bu şekilde bir teklif gelmediğini ifade ediyordu.
Son olarak şunu da vurgulamak gerekiyor ki NASA, Aralık ayında SpaceX yüzünden Crew-9’un dönüşünü ertelemek durumunda kaldıklarını paylaşıyordu. Şirket bilhassa Crew-10 için yeni bir SpaceX Crew Dragon kapsülü hazırlama mevzusunda bazı aksaklıklar yaşamaktaydı. Hatta NASA ve SpaceX sonrasında Crew-10 görevi için öncesinden uçurulmuş bir Dragon kapsülü kullanmayı tercih etti.
Kaynak: CNN / Metin Aktaşoğlu tarafınca yerelleştirildi