NASA, bir buzdolabı büyüklüğündeki uzay aracını, 2022 senesinde stadyum boyutlarındaki asteoide çarptırdığında, onu hafifçe “dürtebilmeyi” ummuştu.
Daha ilkin denenmemiş ve başarıyla sonuçlanan kontrol, insanlığın, gezegenimize doğru gelebilecek bir asteroidin yörüngesini değiştirebileceğini ortaya koydu. Şimdi, uzay ajansı DART görevinin yalnız Dimorphos asteroidinin rotasını değiştirmekle kalmadığını, çarpışmanın göktaşının şeklini de değiştirdiğini deklare etti.
Çarpışmanın, Dimorphos’un çevresinde gezdiği ana asteroid yörüngesindeki (Güneş çevresinde çift olarak yörüngedeler, ya da ikili bir sistem de denebilir) turunu en azından 73 saniye kısaltması bekleniyordu, sadece tam 33 dakika 15 saniyelik bir fark oldu. NASA’nın Jet İtki Laboratuvarı’nda mühendis olan Shantanu Naidu şöyleki diyor: “Asteroidin şekli tamamen değişti, neredeyse bakışımlı bir objeden, üç eksenli elipsoide, uzun karpuz diyebileceğimiz bir şekle dönüştü.”
Naidu, “Çifte Asteroid Tekrardan Yönlendirme Testi” olarak çevirebileceğimiz DART göreviyle ilgili yeni araştırmayı yönetiyor. Araştırma The Planetary Science Journal‘da (Gezegen Bilimi Dergisi) gösterildi.
Dimorphos’un yeni şeklini anlayabilmek için, bilim adamları Dünya’da yer edinen bir teleskobu kullanarak, iki asteroidde ışığın iyi mi yansıdığını ve birbirleri üstüne düşen gölgelerini gözlemledi. Aşağıdaki grafik 160 metrelik uzay kayasında yaratılan değişimi sergiliyor; artık bakışımlı bir şekle haiz değil.
Astronomlar ve halk yakında Dimorphos’un çarpışma sonrasını gösteren “yakın çekim” görüntüleri görebilecek. Avrupa Uzay Ajansı’nın Hera görevi, asteroid ikilisi ile 2026 senesinde buluşacak ve onları gözlemleyecek. Avrupa Uzay Ajansı şöyle diyor: “NASA’nın DART görevi minik gök cismine çarptı ve şimdi Hera bu büyük çaplı deneyi iyi anlaşılmış ve yeniden edilebilir bir gezegen müdafa tekniğine çevirecek.”
İnsanlık için potansiyel çekince oluşturabilecek asteroidleri bulmak mühim, sadece tehlikeli sonuç değil. Ve artık onların yörüngesine müdahale edebilecek teknolojiye sahibiz. Fakat şanslıyız ki, büyük ölçekteki çarpışmalar fazlaca ender:
– Her gün 100 ton toz ve kum boyutunda parçacıklar Dünya’nın atmosferine giriyor ve derhal yanıyor.
– NASA’ya gore, her yıl bir otomobil büyüklüğündeki asteroid Dünya’nın atmosferine girip, patlıyor.
– Ciddi bölgesel hasar yaratabilecek, çapı 140 metreden büyük objeler her 10 ile 20 bin yıl içinde Dünya’ya çarpıyor.
– Dinozorları yok edecek kadar büyüklükte, çapı bir kilometre ya da daha büyük kayaların Dünya’ya çarpması ise 100 milyon yılda bir meydana geliyor. Böylesi bir asteroide dair malum bir tehdit ise önümüzdeki yüz yıl süresince görünmüyor. Önümüzdeki bin yılda gerçekleşme ihtimali ise fazlaca düşük.
Mark Kaufman’ın haberini Erinç Eröz Türkçeleştirdi