NASA, 2022’de insanların bir şehri yok edecek büyüklükteki “kent öldürücü” asteroitleri Armageddon filmimizde olduğu şeklinde Dünya’dan uzağa yönlendirebileceğini sadece bunun gezegenimizi tehlikeye atabilecek istenmeyen sonuçlar doğurabileceğini ortaya koymuştu. İki İtalyan gökbilimci, “Double Asteroid Redirection Kontrol” (DART: Çift Asteroit Yönlendirme Testi) aracının 560 metre genişliğinde bir asteroit olan Dimorphos’u rotasından saptırdığında, çarpışmanın Mars’a doğru hızla ilerleyecek 37 yeni uzay kayasından oluşan bir şarapnel bulutu oluşturduğunu ortaya koydu.
Bu kayalardan biri Kızıl Gezegen’e çarparsa, 200-300 metre çapında bir krater oluşturabilir.
Gökbilimciler, gelecekte NASA’nın öldürücü bir asteroidi Dünya ile çarpışma rotasından çıkarmak zorunda kalması durumunda, böylesine çok büyük bir çarpışmadan meydana gelen enkazın Dünya’ya çarpışması durumunda nereye gideceğini düşünmenin ve hesaplamanın fazlaca mühim olacağı mevzusunda uyarılarda bulunmuş oldu.
‘Kinetik tesir’ ile yönü değiştirildi
DART görevi esnasında NASA, bir uzay kayasını yörüngesinden itmenin mümkün olup olmadığını görmek amacıyla Dimorphos’a saatte 22 bin 500 kilometre hızla çarpmak için mürettebatsız bir uzay aracı kullandı. NASA bu yöntemin işe yaradığını sonraki haftalarda doğrularken asteroidin yönünü “kinetik tesir” denen yöntemle değiştirdiklerini ifade etmişti.
“Kinetik tesir” aslen kabaca bir şeyin başka bir şeye çarpması anlamına gelmekte. Söz mevzusu yöntem NASA’nın, Dünya’daki yaşamı tehdit edecek bir asteroit çarpması ihtimalinde kullanacağı stratejilerden bir tanesi.
37 yeni kaya ortaya çıktı!
Dimorphos, Didymos adında olan daha büyük bir asteroidin yörüngesinde dönen iki asteroit sisteminin bir parçası.
DART çarpışmasından sonrasında Dimorphos, Didymos’un yörüngesine 11 saat 23 dakikada döndü; bu, uzay aracının çarpmasından ilkin almış olduğu süreden 32 dakika daha kısaydı. Bu şekilde bir etkiyle beraber ikincil hasar da kesinlikle gelmekte.
Bilim adamları DART misyonunun, 37 yeni oluşmuş kayayı tamamen değişik bir rotada arkasında bıraktığını keşfetti.
Araştırmanın ortak yazarları Avrupa Uzay Ajansı’ndan (ESA) Marco Fenucci ve İtalya’nın Bologna kentindeki Astrofizik ve Uzay Bilimleri Gözlemevi’nden Albino Carbognani, mevcut yörüngelerinde bu kayaların Mars’la çarpışabileceği sonucuna vardı. Söz mevzusu kayaların her biri dört ila yedi metre çapında.
Hubble Uzay Teleskobu’ndan meydana getirilen gözlemlere nazaran, kayalar Dimorphos/Didymos çiftinin yerçekiminden kurtuldu; çarpışmanın yarattığı ortalama 9 bin 650 kilometre uzunluğundaki toz ve kaya kuyruğundan ayrı bir yol izledi.
Bu “uzay şarapnellerinin” yörüngeleri, DART çarpışmasının etkilerine daha yakından bakmak için 2026’da Dimorphos’un yörüngesine girmesi planlanan bir ESA uzay aracı olan Hera’nın yörüngesine müdahale edebilir.
İki bilim insanı yayınladıkları makalede, “Şimdiye kadar meydana getirilen tüm gözlemler, DART’ın Dimorphos’un yörünge periyodunu değiştirmeyi başarması ve Dünya’yı etkileyebilecek başka bir kaya oluşturmaması sebebiyle asteroit sapması mevzusunda başarıya ulaşmış bir kontrol bulunduğunu kanıtlıyor. Öte taraftan, çalışmamızda sunulan bulgular, Dünya’ya yakın bir asteroitin, yüzey malzemesi ile etkileşimi içeren gelecekteki görevlerin dikkatle planlanması icap ettiğini ileri sürüyor” ifadelerine yer verdiler.
Zira uzun solukta bu kayalar Mars’ın yörüngesiyle kesişebilir. Gezegenin ince bir atmosferi var; bu yüzden minik bir göktaşının Dünya’da olduğundan daha rahat yüzeye yetişmesi olası.
İnsanlık Mars’ta yaşamaya başlarsa bu kayalar dert olabilir!
Sadece bu binlerce yıl sürebilir. Fenucci ve Carbognani’nin yazdıklarına nazaran sayısal simülasyonlar, sürünün tüm kayalarının gelecekte Mars’ın yörüngesini birçok kez geçeceğini gösteriyor. Bu simülasyonlar, bilgisayar tarafınca oluşturulan 37 yeni kaya yığınını içeriyor ve gökbilimciler, bunların gerçek kayaların davranışları hakkında oldukça doğru bir tahmin verdiklerini korumak için çaba sarfediyor.
Buna nazaran “uzun vadeli evrimde meydana gelen yörünge geçişleri sebebiyle, bazı kayaların gelecekte Mars’ı etkilemesi mümkün” sonucuna vardılar. Bu 6 bin yıl içinde gerçekleşebilir ve Mars’ta gelecekte kurulacak olası bir insan kolonisini etkileyebilir.
Sadece her şeye karşın genel olarak DART misyonunun başarıya ulaşmış olduğu bilim çevreleri tarafınca öne sürülüyor. Şundan dolayı tarihte ilk kez insanoğlu bir gök cismin hareketini bilgili olarak değiştirmeyi başardı.
Dimorphos, Dünya ile çarpışma rotasında değildi sadece iki asteroitli bir sistem olarak, minik bir asteroitin büyük bir asteroidin etrafındaki yörüngesindeki değişimleri kovuşturmak için benzeri olmayan bir fırsat sağlamış oldu. Bu kontrol, asteroitleri Dünya’ya zarar vermekten alıkoymak için rotalarından çıkarmanın mümkün bulunduğunun bir kanıtıydı.
Öldürücü bir asteroit gelecekte insanlığı tehdit ederse, bu, insanların onun yolunu değiştirebileceği ve felaketten kaçınabileceği anlamına gelir; bir tek enkazın nereye gideceğini planlamak gerek!
Kaynak: Daily Mail, arXiv.org / Metin Aktaşoğlu tarafınca yerelleştirildi
