Sıhhat ve kilo kontrolü söz mevzusu olduğunda rahat bir banyo tartısının önemi tartışılmaz. Bazı uzmanlar, bilhassa bir rejim ve egzersiz programı uyguladığımızda her gün tartılmamız icap ettiğini korumak için çaba sarfediyor. Kimileri ise negatif ruhsal tepkileri ve sağlıksız davranışları tetikleyebileceğini savunarak tartıyla aramıza mesafe koymamızı öneriyor.
Sydney Üniversitesi, Charles Perkins Merkezi’nde aşırı kiloluluk tedavisi üstüne emekler gerçekleştiren Dr. Nick Fuller benzer biçimde pek oldukça uzman ise haftada bir tartılmayı öneriyor. Peki niçin? Anlatalım…
1. Haftalık bir kere tartılmak kilo kontrolüne yarar sağlıyor
Araştırmalar, tertipli tartılmanın kilo kontrolünde etkili bir strateji bulunduğunu doğruluyor, bundan dolayı bu alışkanlık kilomuzdaki herhangi bir değişikliği görmemize destek oluyor.
Bu mevzuda meydana getirilen 12 çalışmanın çözümleme edilmiş olduğu bir araştırmada birkaç ay süresince haftalık yada günlük olarak tartılan iştirakçilerin, pek sık tartılmayan katılımcılara kıyasla daha çok kilo kaybettiği ve daha azca kilo almış olduğu tespit edildi. Zayıflama oranı haftada bir tartılan katılımcılarda belirgindi; günlük tartılmanın ise extra bir faydası gözlenmedi.
Evet, tartılmak (bilhassa yaşlandıkça) kilo yönetimi için mühim bir yöntem. Yetişkinler orta yaş süresince kademeli olarak kilo alma eğiliminde. Bulgulara nazaran yılda averaj 0,5-1 kilogram içinde ağırlaşıyoruz. Sadece bu ilk etapta ufak benzer biçimde görünen artış zaman içinde obeziteye yol açabiliyor. Haftalık tartılma ve sonuçların takip edilmesi ile aşırı kilo alımının önüne geçmek mümkün olabilir. Ek olarak kilomuzu izlemek tıbbi sorunların erken teşhis edilmesine de katkıda bulunabilir. Kilodaki belirgin değişimler tiroid, sindirim ve diyabet sorunları da dahil olmak suretiyle bazı hastalıkların habercisi olabiliyor.
2. Düzgüsel dalgalanmaları hesaba katıyor
Kilomuz tek bigün içinde ve haftanın günleri içinde değişebiliyor. Araştırmalar, vücut ağırlığının hafta içinde yüzde 0,35 oranında dalgalandığını ve çoğu zaman hafta sonundan sonrasında daha çok bulunduğunu gösteriyor.
Günlük dalgalanmalarının çeşitli sebepleri var ve bir çok vücudumuzdaki su oranıyla bağlantılı. En yaygın sebepler içinde şunlar içeriyor:
-
Tükettiğimiz besin türü
Karbonhidrat oranı yüksek bir akşam yemeği yediğimizde, ertesi gün kilomuz artıyor. Bu değişim, vücudumuzun geçici olarak daha çok su tutmasının bir sonucu. Karbonhidratlardan aldığımız enerjiyi depolamak için tükettiğimiz her bir gram karbonhidrat başına 3-4 gram su tutuyoruz.
Tuz oranı yüksek gıdalar tükettiğimizde de vücudumuzdaki su oranı artıyor. Zira bedenimiz sodyum ve su dengesini korumaya çalışıyor. Kan dolaşımımızdaki tuz konsantrasyonu arttığında fazla tuzu seyreltmek için su tutarak dengeyi elde eden mekanizmalar devreye giriyor.
İster 30 gram kuruyemiş ister 65 gram yağsız et olsun, yediğimiz ve içtiğimiz her şeyin bir ağırlığı var, bu da tükettiklerimizi sindirip metabolize ederken vücut ağırlığımızı geçici olarak artırıyor.
Kilomuz gece süresince besin alımı azaldığı için sabah daha düşük ve günlük yiyecek ve içecek tüketimi sonrasında akşamları daha yüksek olma eğiliminde.
Bir antrenmandan sonrasında spor salonunda tartıldığımızda ter kaynaklı sıvı kaybı sebebiyle daha zayıf çıkma ihtimalimiz yüksek. Kaybedilen su miktarı; egzersiz yoğunluğu, aktivite süresi, hava sıcaklığı, hidrasyon seviyesi, rutubet ve ter oranı benzer biçimde şeylere bağlı olarak değişiyor. Bir saatlik orta yoğunlukta egzersiz esnasında averaj 1 litre su kaybediyoruz.
Menstrüel döngüdeki hormon dalgalanmaları da sıvı dengesini etkiliyor. Hanımefendiler bu zamanda sıvı tutulumu yaşayabiliyor ve geçici olarak 0,5-2 kilogram kilo alabiliyor. Bilhassa bir kadının regl döngüsünün ikinci yarısını temsil eden luteal faz, sıvının kan plazmasından hücrelere kaymasına ve şişkinliğe niçin oluyor.
Wcye gitmek, atıklar vücuttan atılmış olduğu için ufak fakat ani kilo yitirilmesine yol açabiliyor. Kaybedilen miktar değişmekle beraber, günlük bağırsak hareketlerimizle çoğu zaman ortalama 100 gram ağırlık kaybediyoruz.
Tüm bu dalgalanmalar oldukça düzgüsel ve vücut yağımız yada kas kütlemizde mühim değişimler bulunduğunu göstermiyor. Sadece tüm bu dalgalanmaları görmek kilomuza kafayı takmamıza ve gereksiz strese yol açabiliyor.
İlginizi çekebilir: Kilo verirken sadece yağ yakmıyoruz! Kas kaybetmemek için ne yapılmalı?
3. Haftalık bir tartılmak takıntıyı engelliyor
Dr. Nick Fuller’e nazaran oldukça sık tartılmak bir takıntıya dönüşerek yarardan oldukça zarar verebilir. Ve çoğu zaman işlerin istediğimiz yada beklediğimiz yönde hareket etmediğini gördüğümüzde verdiğimiz tepki, alınan gıdayı azaltmak ve geçici rejimlere adım atmak oluyor. Geçici rejimler keyifli yada sürdürülebilir olmamakla beraber kiloyu artırıyor.
Bu bulgu 4 bin ikiz kardeş içinde kilo kaybını karşılaştıran uzun soluklu bir çalışmada teyit edilmiş durumda. Araştırmacılar, 25 yaşına kadar aşırı şişman olma olasılığının, 5 kilogram ve üzerini vermek için çoğunlukla rejime başvuran bireylerde daha yüksek bulunduğunu ortaya koyuyor. Dolayısıyla, sık sık rejim yapmak bizi kilo almaya daha yatkın ve gelecekte kilo almaya eğilimli hâle getiriyor.
Peki ne yapabiliriz?
Haftada bir tartılmak, vakit içindeki kilo eğilimimizi daha doğru bir halde ölçmemizi sağlıyor. Her hafta aynı gün, aynı saatte ve aynı ortamda tartılmaya çalışın. Örnek olarak her Cuma sabahı ilk iş olarak ve doğal bir şey içmeden yada yemeden ilkin.
Uzmanlar (normal olarak bütçenizin elverdiği seviyede) kaliteli bir tartı edinmenizi tavsiye ediyor. Pilleri tertipli olarak değiştirin ve ağırlığını bildiğiniz bir nesne kullanarak tartınızın doğruluğunu deneyin. Dr. Nick Fuller, “Tartıdaki sayının sıhhat ve kilo yönetiminin bir tek bir parçası bulunduğunu ihmal etmeyin. Yalnızca buna odaklanmak, kıyafetlerinizin üzerinize iyi mi oturmuş olduğu benzer biçimde öteki göstergeleri gölgede bırakabilir. Fizyolojik ve duygusal olarak iyi mi hissettiğimize de eşit derecede dikkat etmek gerekiyor” diyor.
Eğer kaygı yada stresi tetikliyorsa, herhangi bir vakit aralığında tartılmayı bırakmanız ve mevzuyu danışmak için bir sıhhat uzmanıyla iletişime geçmeniz öneriliyor.
Conversation makalesinden Türkçeleştirildi.