Ölmekte olan bu yıldız bir gizem barındırıyor

Uzay, devamlı olarak bizleri büyüleyen ve şaşkın bırakan vakalarla dolu. Bunlardan biri de bizlerden binlerce ışık yılı uzaklıktaki Wolf-Rayet 104 (WR 104) yıldız sistemi. Senelerdir bilim adamlarının dikkatini çeken bu sistem, gökyüzünde oluşturduğu sarmal şekliyle de büyüleyici bir görüntü sunuyor. Sadece uzun süreden beri bir sual gündemdeydi: WR 104’un ölümü, insanlık için bir tehdit olabilir mi?

Yıldızın çevresindeki sarmal yapının, onun tek başına değil, bir ikili sistemin parçası bulunduğunu gösterdiği düşünülüyordu. WR 104’ün bir ikizi, doğrusu bir yoldaşı vardı ve bu yoldaş yıldız, etrafa saçılan gaz ve toz bulutlarını şekillendirerek meşhur ‘Pinwheel Nebulası’ denilen görkemli spirali oluşturuyordu. Sadece bilim adamları bu yıldız sisteminin tam konumunu ve eğimini belirleyemedikleri için büyük bir bilinmezlik söz mevzusuydu.

‘Ölüm Yıldızı’ korkusu boşa çıktı

Wolf-Rayet yıldızları, oldukça büyük, sıcak ve parlak olup, yaşam döngülerinin son aşamasına gelmiş devasa gök cisimleri olarak biliniyor. Bu yıldızlar, oldukça kuvvetli yıldız rüzgarları yardımıyla kütlelerini hızla kaybeder ve sonunda süpernova patlamasıyla yok oluyor. WR 104 da bu kategoride yer ediniyor ve ortalama 13 Güneş kütlesine haiz devasa bir yıldız.

Uzun senelerdir, bu yıldızın öldüğünde oluşacak gama ışını patlamasının (GRB), eğer direkt Dünya’ya yönelirse, gezegenimizin ozon tabakasını yok edip kitlesel bir yok oluş yaratabileceği düşünülüyordu. Bu yüzden bazı bilim adamları WR 104’a Yıldız Wars‘tan esinlenerek ‘Death Yıldız’ (“Ölüm Yıldızı”) lakabını takmıştı. Gama ışını patlamaları, bir yıldızın süpernovaya dönüşme sürecinde kutuplarından fışkıran son aşama kuvvetli enerji patlamaları. Eğer bu tür bir patlama Dünya’yı hedef alsaydı, atmosferimizde büyük tahribat yaratabilir ve gezegenimizdeki yaşamı ciddi şekilde tehdit edebilirdi.

Sadece son meydana getirilen Keck Gözlemevi gözlemleri ve gökbilimci Grant Hill’in analizleri, WR 104’un yönelimi hakkında düşüncelerimizi değiştirdi. Daha ilkin yıldızın kutuplarının Dünya’ya doğru bakmış olduğu tahmin edilse de, yeni veriler sistemin minimum 30-40 derecelik bir eğime haiz bulunduğunu gösteriyor. Kısaca yıldız öldüğünde oluşacak gama ışını patlaması, Dünya’yı hedef almayacak. Kısacası, korkmamıza gerek yok!

Sadece bu bulgu bununla beraber yeni bir gizemi de getirdi. WR 104’ten gelen sarmal toz bulutunun tam olarak Dünya’ya yönelik olması, yıldızın ve toz bulutunun niçin değişik yönlerde eğim yapmış olduğu sorusunu gündeme getirdi. Bilim adamları, bu beklenmedik durumun nedenini idrak etmek için daha çok gözlem yapmayı planlıyor. Yıldızın yoldaşı ile olan etkileşimi, gaz bulutlarının hareketi ve yörünge düzleminin iyi mi oluştuğu benzer biçimde mevzular halen tam olarak açıklığa kavuşmuş değil.

Kozmik düzlemde WR 104’un ölümü oldukça uzak bir gelecekte, kim bilir yüz binlerce yıl sonrasında gerçekleşecek. Sadece şimdiden bu büyüleyici sema vakasını idrak etmek, gelecekte benzer tehlikelere karşı hazırlıklı olmamızı sağlayabilir. Bilim her zamanki benzer biçimde bizi şaşırtmaya ve evren hakkında yeni sorular sormamıza niçin olmaya devam ediyor! Evrenin gizemini keşfetmek için meydana getirilen bu tür araştırmalar, gezegenimizin ve insanlığın geleceğini daha iyi anlamamıza da destek oluyor.

---

Science Alert‘in haberini Özgür Yıldız Türkçeleştirdi.