Ofise giderken, sevmiş olarak kullandığınız mesajlı, renkli, enerjinizi yükselten şişenizi evde unuttunuz ve “Ofisteki sebilden doldurup doldurup içerim artık” düşüncesiyle yol üstünde bir büfeden ya da metro durağında bir otomattan su aldınız… Büyük bir çoğunluğumuz yaşadı bu senaryoyu. Bazımız sakıncalarını biliyordu ve aldırış etmedi; bazımız ise birazdan söz edeceğimiz “sakıncalardan” bihaberdi bir ihtimal. Peki nedir bu sakıncalar?
Tekrardan kullanım sürdürülebilirliğin temel kurallarından biri. Peki bu tek kullanımlık plastikleri tekrardan kullanmalı mıyız? Uzmanlar “Hayır” diyor.
Son on yılda plastik kirliliğinden meydana gelen kimyasal maruziyete ilişkin araştırmalar ilerledikçe, bilim adamları artık plastiğin ve mikroplastiklerin “nerede ise her türlü gıdada bulunduğunu” ifade ediyor. Gannon Üniversitesi’nde plastik kirliliği üstüne araştırmalar meydana getiren Proje NePTWNE Direktörü Sherri Mason da onlardan biri.
“İster içeceklerden ister yiyeceklerden bahsediyor olun, plastikleri tekrardan kullanmanın insan sağlığı üstünde gerçek ve mühim bir potansiyel tesiri var” diyen Mason, çocuklar ve doğurganlık çağındaki bireylerin en yüksek riski taşıdığını ekliyor.
Toxic-Free Future’ın bilim ve siyaset yöneticisi Megan Liu ise “Plastiklerin tekrardan kullanımını azaltmanın mümkün olan en iyi yaklaşım olduğuna hakikaten inanıyoruz” diyor.
Fakat bilgili olduktan sonrasında kaygı etmeye de gerek yok. Plastik evlerimizde ve günlük hayatımızda her yerde bulunsa da, potansiyel olarak zararı olan kimyasallara maruz kalmanızı azaltmanın birkaç yolu mevcut. Tek kullanımlık plastikleri tekrardan kullanma hakkında bilmeniz gerekenler şunlar:
Tek kullanımlık plastiklerin riski
Tek kullanımlık plastikler tekrardan kullanıldıklarında kimyasalları sızdırmaya mikroplastikler bırakmaya adım atar. Emek harcamalar tek kullanımlık ve tekrardan kullanılabilir plastiği direkt karşılaştırmamış olsa da uzmanlar tek kullanımlık plastikler mevzusunda üretim koşulları sebebiyle daha çok kaygı duyduklarını söylüyor.
Mason tek kullanımlık plastiklerin bu yapısını tanım ederken “Bunu cildimizin devamlı olarak deri hücrelerini dökmesine benzetiyorum” diyor.
Bu, tek kullanımlık plastik su şişesinin tekrardan doldurulduğunda mikro ve nanoplastikleri suyunuza bırakması yada tek seferlik plastik bir servis kabının yada tabağın, çatal-kaşığın bu parçacıkları yemeğinize aktarması anlamına geliyor.
Bilim adamlarına nazaran bu şişeler suya yüz binlerce plastik parçacığı bırakmakta. Bunların bir çok bir mikrometreden -insan saçının genişliğinin yetmişte birinden- daha ufak olan nanoplastikler. Mason öte taraftan plastikte ortalama 16 bin kimyasal bulunduğunu, bunlardan 4 bin 200’den fazlasının “son aşama tehlikeli” kabul edildiğini dile getirmekte.
Birçok kimyasal, plastiğe bağlı olmadığından bu bileşikler yiyecek yada içeceğinize geçebilir. Stiren benzer biçimde malum kanserojenler de plastiklerde bulunabiliyor.
Plastik ısıtıldığında, tipik olarak mikrodalgada, bulaşık makinesinde yada hatta sıcak yiyeceklerin paket servis kabına ya da sıcak suyun pet şişeye konulmasıyla kimyasal maruziyet artar. Zira ısı uygulandığında, moleküller daha süratli hareket eder, bu da söz mevzusu parçacıkların bazılarının gıdalara bulaşmasının daha kolay olabileceği anlamına gelir.
Beyond Plastics Başkanı Judith Enck’e nazaran, plastiği ısıtmanın tehlikesi, dayanıklı plastik su şişeleri, biberonlar ve plastik gizleme kapları benzer biçimde tekrardan kullanılabilir plastikler de ilgilendiriyor.
Megan Liu’nun geçen ay konuyla ilgili çalışma yayınlayan bir çalışmasına nazaran siyah plastikler de belirli tehlikeler taşımakta. Araştırma paket suşilerin satılmış olduğu tepsilerdeki, pişirme kaplarındaki ve öteki nesnelerdeki siyah plastiğin yüksek oranda alev önleyici içerdiğini buldu. Bu toksik kimyasallar hormon bozulması, üreme komplikasyonları ve yüksek kanser riskiyle ilişkilendiriliyor.
Liu, “Bulduğumuz şey, bunların muhtemelen elektronik atıklardan geri dönüştürüldüğü için yanmayı önleyen kimyasallarla kirlenmiş olabileceği” diyor.
The International Bottled Water Association (Internasyonal Şişelenmiş Su Birliği) tek kullanımlık içecek kaplarının yeniden kullanılmasını, “bakteri üremesi ve kontaminasyon sebebiyle ortaya çıkabilecek potansiyel sıhhat riskleri sebebiyle” önermediklerinin altını çiziyor.
Evinizde plastik iyi mi kullanılır?
Uzmanlar, kimyasallar ve mikroplastiklerle ilgili endişelerin ilk olarak yiyecek ve içecekler için geçerli bulunduğunu bu sebeple bu tarz şeyleri tükettiğimizi söylüyor. Market poşetleri benzer biçimde tek kullanımlık plastikleri yeniden kullanmak mühim bir risk taşımıyor. Mason ise mikroplastiklerin tesirinin muhtemelen yaşınıza bağlı bulunduğunu, doğurganlıktaki düşüşler ve ufak çocuklarda orantısız mikroplastik mevcudiyeti göz önüne alındığında en büyük endişesinin “çocuklar ve doğurganlık çağındaki bireyler” bulunduğunu söylemekte.
Bu çerçevede uzmanlar, yapılması ihtiyaç duyulan en mühim şeyin plastiği ısıya maruz bırakmaktan kaçınmak bulunduğunun altını çiziyor.
Beyond Plastics Başkanı Judith Enck “Oldukça katı ve kati kaide, plastiği asla mikrodalgada ısıtmamak” diyor ve “Ek olarak, sıcak bir programdaysa, plastiği bulaşık makinesine koymamanızı öneren bir tavsiye de mevcut” eklemesini yapıyor.
Eğer dışarıdan yiyecek siparişi verdiyseniz, yemeği mümkün olan en kısa sürede plastik tabaktan düzgüsel bir tabağa aktarmanız da oldukça mühim.
Cam ve metal su şişeleri, tekrardan kullanılabilen plastik olanlardan daha güvenli bundan dolayı gezi ederken yada ofise götürmek için bu biçim şişeleri yanınızda bulundurmayı ihmal etmeyin.
Liu son olarak “Evinizi iyi havalandırın ve tertipli olarak toz alın ve elektrikli süpürgeyle temizlik yapın; bu da çevrenizdeki zararı olan kimyasalların birikmesini azaltmaya destek olabilir” uyarısında bulunuyor.
Kaynak: The Washington Post / Metin Aktaşoğlu tarafınca yerelleştirildi
