Siyah Lale – Alexandre Dumas
| Tür: | Roman |
| Yazar: | Alexandre Dumas |
| Yayınlanma Zamanı: | 1870 |
| Yayınevi: | İş Bankası Kültür Yayınları |
Karakterler
Albay Van Deken: Prens III. Willem van Oranje’nin yaveri.
Cornelis de Witt: Hollanda Başbakanı Johan de Witt’in kardeşi.
Cornelis van Baerle: Lale yetiştiricisi, tabip, Cornelis de Witt’in vaftiz oğlu.
Gryphus: Buitenhof ve Loevestein hapishanelerinin görevlisi.
Isaac Boxtel: Cornelis van Baerle’nin kıskanç komşusu.
Johan de Witt: Hollanda Başbakanı.
Prens III. Willem van Oranje: 1672’de De Witt kardeşleri tasfiye ederek ülkenin başına geçen prens.
Rosa: Gryphus’un kızı.
Van Systens: Haarlem Belediye Başkanı ve Çiçek Üreticileri Derneği Başkanı.
Mevzusu
Hollanda tarihinde “lale çılgınlığı” olarak malum devrin üstünden 30 yıl geçmiştir. Johan de Witt ve kardeşi Cornelis idam edilir. Hollanda tarihinin en acı günlerini yaşarken, Çiçek Üreticileri Birliği ilk siyah laleyi yetiştiren kişiyi ödüllendireceğini duyurur. Cornelis van Baerle isminde genç bir tabip, ilk siyah laleyi yetiştirmek için harekete geçer sadece kaderi onun arzusunu hapishane, aşk ve fedakarlıkla sınayacaktır.
Siyah Lale Özeti
Hollanda’nın Dordrecht kentinde varlıklı ve asil bir tüccarın oğlu olan Cornelis van Baerle, bununla beraber Hollanda Başbakanı’nın kardeşi Cornelis de Witt’in de vaftiz erkek evladıdır. Tıp eğitimini tamamladıktan sonrasında 1668 senesinde 24 yaşlarındayken babasını kaybeder. Babasının ölümünden sonrasında büyük bir miras alan Cornelis, kendisini lale yetiştiriciliğine verir ve zenginliği yardımıyla kısa sürede bu alanda uzmanlaşır. Evde kendi imkanlarıyla uzun seneler lale yetiştiren ve mühim başarılara imza atan komşusu Isaac Boxtel, Cornelis’in bu girişiminden memnun olmayınca, ilk başta komşusunun lale soğanlarıyla rekabet etmeye, hatta yok etmeye çalışır sadece sonunda karar verir. Kalkar ve tüm gün gizlice penceresinden onu izlemeye adım atar. Haarlem’deki Çiçek Üreticileri Birliği; Büyük, lekesiz, siyah bir lale yetiştirene yüz bin gulden ödül verir. Sadece o dönemde koyu renkli lale bile üretilemediğinden bu yarışmayı kazanmak pek mümkün görülmez. Yarışmaya birçok şahıs benzer biçimde katılan Cornelis, kısa sürede lalelerinin rengini koyulaştırmayı başararak siyah kaleye ulaşmaya yaklaşır.
Ocak 1672’de Dordrecht’i ziyaret eden Cornelis de Witt, kardeşi Johan’ın Mösyö Louvois ile yazışmalarının bulunmuş olduğu bir zarfı vaftiz oğluna emanet eder. Evi pencereden izleyen Isaac bu teslimata şahit olur. Isaac, yedi ay sonrasında Cornelis de Witt’in tutuklandığını öğrenince komşusunu suçlar. Ertesi gün, Hollanda Başbakanı Johan de Witt ve kardeşi Cornelis de Witt, 20 Ağustos 1672’de Lahey’de linç edilerek öldürülür. Cornelis de Witt’in bu vakadan kısa bir süre ilkin yazdığı, Cornelis van Baerle’ye mektupları yakmadan yakmasını söyleyen uyarı notu alır. bu tarz şeyleri açarak aynı gün Cornelis van Baerle’ye ulaşır sadece notu alır almaz evi askerler tarafınca basılan Cornelis van Baerle tutuklanarak yargılanmak suretiyle Lahey’e götürülür. O gece İshak komşusunun bahçesine girer fakat aramış olduğu soğanı bulamaz. Evin içindeki çiçek atölyesinde bulamayınca Cornelis’in soğanı üç bölüme böldüğünü öğrenir ve tutuklanırken soğanı yanına aldığını fark ederek Lahey’e gitmeye karar verir.
Lahey’de hapsedilen Cornelis, huysuz gardiyan Gryphus’un iyi niyetli kızı Rosa ile tanışır. Cornelis 23 Ağustos’ta mahkemeye çıkarıldı ve kısa bir duruşmanın arkasından ölüm cezasına çarptırılır. Cezasının iki saatten kısa sürede infaz edileceğini öğrenen Cornelis, kendisiyle ilgilenen Rosa’ya aşkını duyuru eder ve vaftiz babasının notunun bulunmuş olduğu kâğıda sarılı siyah lale soğanlarını büyütüp alması için Rosa’ya verir. İdam edildikten Cornelis darağacına götürülür, sadece idam edilmeden derhal ilkin yaşamının bağışlandığını ve yaşam boyu hapis cezasına çarptırıldığını öğrenir. Loevestein Kalesi’ne götürülen Cornelis, yazdığı mektubu zaman içinde yakalayıp evcilleştirdiği güvercinlerle beraber Rosa’ya gönderir. Bir süre sonrasında Rosa belirir. Mektubu aldığını ve babasının Loevestein Kalesi’ne atandığını anlatır. İki aşık her akşam buluşur, Rosa lale yetiştirir ve Cornelis ona okuma-yazmayı öğretir. Isaac ise Jakob Gisels takma adıyla hapishaneye gelip gitmeye ve Gryphus ile buluşmaya adım atar. Bigün Gryphus, Cornelis’in hücresine yapmış olduğu baskın esnasında Cornelis’in lalelerinden birini bulur ve çiçeği ayağıyla ezer. Sadece Isaac yaptığını öğrenince fazlaca sinirlenince pişman olur.
Rosa, her gün hapishaneye gelmeye devam eden İshak’tan gizlice siyah lale yetiştirmeyi başarır sadece yarışmayı düzenleyen derneğe mektup gönderirken İshak gizlice kızın odasına girer, siyah laleyi çalar ve direkt alır. Haarlem’e. Lalenin çalındığını gören Rosa, üçüncü ve son lale soğanını da yanına alır, babasına haber vermeden ata binerek Haarlem’e gider ve Haarlem Belediye Başkanı ve Çiçek Üreticileri Birliği Başkanı Van Systens’in yanına gider. Sadece Van Systens, Rosa’yı ciddiye almaz. O dönemde De Witt kardeşleri tasfiye eden ve 21 yaşlarında ülkenin başına geçen Prens III. Willem van Oranje kara lale haberiyle şehre gelir. Prens belediye başkanının odasına girdiğinde Rosa’nın sorununu açıklamaya çalıştığını görür. Kendisini derneğin üyesi olarak tanıtır ve Rosa’nın öyküsünü dinler. Rosa başına gelen her şeyi anlatır. Ek olarak yanında getirmiş olduğu üçüncü lale soğanını da kanıt olarak gösteriyor; Üstelik bu soğanın sarılı olduğu kâğıtta Cornelis de Witt’in el yazısını gören Prens, Cornelis van Baerle’nin masum bulunduğunu anlamış olur.
Siyah laleyi yetiştiren kişiye verilecek ödül için 15 Mayıs 1673’te Haarlem’de büyük bir merasim düzenlenir. Ödülü almayı bekleyen Isaac ve prensin isteği üstüne güzel bir giyim giyen Rosa ayrı ayrı merasim alanına gelir. Prensin talimatıyla Haarlem’e getirilen ve idam edilmek suretiyle götürüldüğünü düşünen Cornelis, sahnede Prensin ödülü Rosa’ya verdiğini görür. Beyin kanaması geçiren ve yaşamış olduğu şaşkınlık ve korku sebebiyle vaka yerinde yaşamını kaybeden Isaac’i gören Cornelis, hırsızın eski komşusu bulunduğunu anlayınca şaşırır.
Yüz bin gulden ödülünü alan Cornelis ve Rosa evlenir ve Dordrecht’e döner. Boxtel’in evi müzayedede satışa çıkar ve Cornelis bu evi ve bahçesini satın alarak kendi bahçesine katar. Gryphus, damadının bahçesindeki çiçekleri koruyor. Cornelis ve Rosa’nın 1674 ve 1675’te doğan iki evlatları olur. Oğlanın adı Cornelis, kızın adı ise Rosa koyarlar.
Siyah Lale – Kitap Açıklaması
Alexandre Dumas (père) (1802-1870): On dokuzuncu yüzyılda Avrupa’yı saran siyasal ve toplumsal kargaşa ve bunalımları yaşamasına karşın daha fazlaca on altıncı ve on yedinci yüzyılın zamanı vakalarını mevzu alan üç yüzden fazla roman yazdı. Yaşamış olduğu devrin sevilen ve en fazlaca okunan duygusal yazarlarından biridir. Siyah Lale romanı, yazarın Monte Cristo Kontu, Demir Maske benzer biçimde en tanınmış eserleri içinde yer alır. Hollanda tarihinde “lale çılgınlığı” olarak malum devrin üstünden otuz yıl geçmiştir. Johan de Witt ve kardeşi Cornelis idam edilmiştir; Hollanda, tarihinin en sancılı günlerini yaşamaktadır, bu sırada Çiçek Üreticileri Derneği ilk siyah laleyi yetiştiren kişiyi ödüllendireceğini duyuru eder. Cornelis van Baerle adındaki genç bir tabip, ilk siyah laleyi yetiştirmek için harekete geçer, fakat yazgısı onun bu arzusunu hapisle, aşkla ve fedakârlıkla sınayacaktır.
(Tanıtım Bülteninden)
