Kafi sayıda maymunu kafi sayıda daktilonun başına oturtur ve onlara kafi süre verirseniz, eninde sonunda rastgele vuruşları Shakespeare’in eserlerini tekrardan üretecektir.
Sonsuz maymun teoremi, rastgele olayların bir araya gelmesinin eninde sonunda büyük anlam taşıyan bir şey üreteceği ihtimalini göz önünde bulunduran bir fikir deneyi. Kimse bir grup ufak tüylü primatın şarkı söyleyecek bir şiir ortaya çıkarmasını beklemiyor…
Ve yeni bir araştırmaya gore, bu muhtemelen iyi bir şey.
Avustralya’daki Sydney Teknoloji Üniversitesi’nden matematikçiler Stephen Woodcock ve Jay Falletta maymunların Hamlet’le eşleşen bir tuşa basma dizisini yanlışlıkla bulmaları için evrenin tahmini ömrü süresince kafi süre olamayacağını belirledi.
Woodcock, bu durumu şu şekilde açıklıyor: “Sonsuz Maymun Teoremi yalnızca sonsuz sayıda maymun ya da maymun emeğinin sonsuz bir süre dilimi olduğu sonsuz sınırı dikkate alır. Evrenimizin ömrüne ilişkin tahminlerle tutarlı olarak, belirli bir harf dizisinin sonlu sayıda maymun tarafınca sonlu bir süre içinde yazılma olasılığına bakmaya karar verdik.”
Teoremin geçerliliğini kontrol etmek için deneyler yapılmış olsa da maymun sayısının ve süre miktarının sınırı olan olduğu sonlu maymun teoremi birazcık daha azca biliniyor. Bu, hem maymunların hem de dönemin eninde sonunda tükenmesinin beklendiği gerçek dünyada deneyimleyebileceklerimizle daha tutarlı.
Hesaplamalar, 1 ile 200 bin içinde değişik sayıda maymunun (tahmin edilen mevcut küresel şempanze nüfusu) değişen sayıda tuşa haiz klavyelerin önünde, bir googol yıl (10 üstü 100) süresince saniyede bir tuş vuruşuyla yazmasına dayanıyordu.
Bu değişkenleri değiştirerek, çeşitli süre dilimlerinde çeşitli eserlerin üretilmesinin ne kadar süreceği mevzusunda hesaplamalar yapılmış oldu. Sonuçlar ise pek ümit verici değil.
- Tek bir şempanzenin 30 tuşlu bir klavyede yazarak kendi yaşam süresi içinde “muz” kelimesini ortaya çıkarma şansı yüzde 5.
- Shakespeare’in 884 bin 647 kelimelik eserlerinin tamamının 200 bin şempanze ile bir yıl içinde tekrardan üretilmesi söz mevzusu dahi değil. Bunun olasılığı hesaplanacak olursa 6.4 x 10 üstü -7448254. Kısaca sıfır da denilebilir.
- Aslına bakarsak evrenin sonuna kadar Meraklı George adlı çocuk kitabının ~1,800 kelimelik metninin tamamını elde edersek son aşama talihli oluruz. Ekibin hesaplamaları da bunun için 6.4 x 10 üstü -15043’lük bir olasılıktan bahsediyor.
Araştırmacılar bu bulgunun, teoremi, sonsuz ve sonlu senaryoların direkt tutarsız sonuçlara haiz olduğu diğerleriyle beraber bir paradoks olarak sınıflandırdığını söylüyor. Bunlar, Petersburg paradoksu; bir mesafenin sonsuz kesirlerini kat eden bir nesnenin asla hedefine varamayacağını öne devam eden Zeno’nun ikilem paradoksu; ve bir vazonun sonsuz sayıda topla doldurulabileceğini öne devam eden Ross-Littlewood paradoksu.
Bu senaryoların hiçbiri sonlu bir gerçek dünyada işe yaramayacak. Woodcock ve Falletta’nın gösterdiği şeklinde bu durum sonsuz maymun teoremi de ilgilendiriyor.
Woodcock ve Falletta, bir makalede şu ifadeleri kullanıyor, “Yazma hızlarındaki ihtimaller içinde iyileştirmeler yada şempanze popülasyonlarındaki artışla bile, bu büyüklükteki bir olasılığın, maymunların yapmış olduğu işçiliğin önemsizliğinden ziyade, yazılı eserler geliştirmek için kullanılabilecek bir vasıta haline geldiği noktaya kadar genişletilebileceği makul görünmüyor. Shakespeare’in kendisinin, maymun işçiliğinin bir bilim ya da yaratıcılık deposu olarak anlamlı bir halde insan çabasının yerini alıp alamayacağına dair cevabı istemeden de olsa verdiği sonucuna varmak zorundayız. Hamlet, Perde 3, Sahne 3, Satır 87’den alıntı meydana getirecek olursak: ‘Hayır’.”
Kaynak: ScienceAlert‘in haberini Yapıt Şahin Türkçeleştirdi
