Hasta olduğunuzda sümüğünüzün renginin niçin değişik bulunduğunu asla merak ettiniz mi? Muhtemelen bu suali soran ilk şahıs değilsiniz. Aslına bakarsak, hasta olduğunuzda mukus renginin değişmesinin birçok sebebi mevcut. Ve mukusun rengi ve kıvamı, bağışıklık sisteminiz ve vücudunuzun hastalıklara iyi mi tepki verdiği hakkında garip ayrıntılar ortaya çıkarabilir.
Mukus, burun kanallarımızı kaplayan dokular tarafınca üretilir. Çoğu zaman yalnız bir sorun olarak algılanan sümüğün (söylerken bile bazımızın yüzünün şekli değişiyor) aslen oldukça mühim bir role haiz. Mukus, koruyucu bir bariyer görevi görerek toz, bakteri, virüs ve öteki tahriş edicileri hapseder ve solunum sisteminin daha derin kısımlarına ulaşmalarını engeller.
Burun mukusumuzda bulunan lizozim ve laktoferrin benzer biçimde enzimler de antimikrobiyal özelliklere haiz. Bu enzimler bakterilerin hücre duvarlarını parçalar ve bakteri büyümesini sınırlamaya destek sağlar. Bu koruyucu rol, mukusu -hasta olmadığımız zamanlarda bile- eleştiri bir müdafa hattı haline getiriyor.
Burun kanallarımızı kaplayan dokular tarafınca devamlı olarak üretilen mukus, vücudun organik müdafa mekanizmalarının fiil halinde bulunduğunu da gösteriyor. Örnek olarak hastalandığımızda ekseriyetle mukus değişmiş olur daha kalınca, daha bolca ve kimi zaman de renkli hale gelir. Bu değişimler bağışıklık sisteminizin tepkisini göstermekte. Sümüğünüzün değişik renkleri sağlığınız hakkında şunları söylüyor:
Saydam
Bu, sıhhatli bir burun için temel kıymet! Mukus çoğunlukla sudan oluşur, proteinler, tuzlar ve burun yayınlarını nemli tutan ve parçacıkları tutan hücrelerle birleşir. Alerjiler ve viral enfeksiyonun oldukça erken evreleri berrak mukusun aşırı üretimine niçin olabilir. Bu, vücudunuz tahriş edici maddelere yada patojenlere tepki verdiğinde de olabilir.
Beyaz
Beyaz mukus çoğu zaman tıkanıklığın bir emaresi. Burun dokularındaki iltihaplanma mukus akışını yavaşlatır ve mukusun kalınlaşmasına niçin olur. Bu, çoğu zaman bağışıklık sisteminizin istilacılara karşı harekete geçtiğinde soğuk algınlığı benzer biçimde bir enfeksiyonun başlangıcına işaret eder.
Sarı
Sarı mukus, bağışıklık sisteminizin etken olarak bir enfeksiyonla savaştığını gösterir. Enfeksiyona istila etmek için gönderilen beyaz kan hücreleri ölür ve mukusun sarımsı rengini veren enzimleri özgür bırakır. Bu, vücudun birçok viral enfeksiyona verdiği tepkinin bir özelliği; bunlar içinde soğuk algınlığı, grip ve RSV (Respiratuar Sinsityal Virüs) bulunmakta.
RSV nedir? Solunum sinsityal virüsü olarak da malum RSV, soğuk algınlığı benzeri çoğu zaman hafifçe geçirilen semptomlara yol açan akciğerleri ve solunum sistemini enfekte eden yaygın bir virüs. Yakın temas, göz, burun akıntısı ve havada asılı kalan damlacıklar yöntemiyle bulaşan RSV; burun akıntısı, öksürme, hapşırma, ateş, hırıltı ve halsizlik benzer biçimde benzer biçimde emareler ile ortaya çıkıyor ve çoğu zaman bir ya da iki hafta içinde kendiliğinden geçiyor.
Yeşil
Yeşil mukus, yoğun bir bağışıklık tepkisinden kaynaklanmakta. Yeşil renk tonu, nötrofiller (bir tür beyaz kan hücresi) tarafınca üretilen miyeloperoksidaz adında olan bir enzimden geliyor. Bu enzim, patojenleri yok eden belirli bir molekül üretmekte.
Yeşil renkteki mukus çoğu zaman bakteriyel bir enfeksiyonun emaresi olsa da, vücudunuz agresif viral patojenlere karşı kuvvetli bir bağışıklık tepkisi geliştirdiğinde de ortaya çıkabilir.
Kırmızı yada pembe
Mukusta pembe yada kırmızımsı bir renk tonu tahmin edebileceğiniz suretiyle kan olduğu anlamına geliyor. Bu, çoğu zaman burun dokuları -aşırı sümkürme yada kuru havaya maruz kalma benzer biçimde nedenlerle- tahriş olduğunda, kuruduğunda yada hasar gördüğünde ortaya çıkmakta. Azca oranda kan çoğu zaman kaygı sebebi değil.
Kahverengi yada turuncu
Kahverengi yada turuncu mukus, kurumuş kanın mukusla karışması yada duman yada toz benzer biçimde çevresel kalıntıların solunması sonucu ortaya çıkabilir. Çoğu zaman zararsız olsa da tahriş yada uzun soluklu iltihaplanmanın da habercisi olabilir.
Siyah
Siyah mukus ender görülür ve ciddi sorunlara işaret edebilir. Mantar enfeksiyonu (bilhassa bağışıklık sistemi zayıf kişilerde) yada is ve sigara dumanı benzer biçimde kirleticilere yoğun derecede maruz kalmak bunlara birer örnek. Siyah mukus görülürse en kısa sürede bir sıhhat kuruluşuna başvurmak gerekir.
Bağışıklık sistemi fiil halinde
Mukus, bağışıklık sisteminizin olmazsa olmaz bir parçasıdır ve zararı dokunan patojenleri yakalayıp etkisiz hale getirerek vücudunuzu etken olarak korur. Rengindeki ve kıvamındaki değişimler, sağlığınıza dair bir görüş açısı sağlar ve viral ya da bakteriyel enfeksiyonlar içinde fark halletmeye destek sağlar. Ek olarak vücudunuz sizi sıhhatli tutmak için çalışırken gerçekleşen karmaşık süreçlere dair düşünce verir.
Bir dahaki sefere mendile uzandığınızda, mukusun yalnızca bir hastalık emaresi olmadığını ihmal etmeyin; gördüğünüz şey aslen bağışıklık sisteminizin fiil esnasındaki hali. Büyük oranda pejoratif bir halde sümük dediğimiz şeylerin renkleri ve dokuları, vücudunuzu sıhhatli ve güvende tutan karmaşık savunmaları yansıtan bir dayanıklılık hikayesi konu alıyor.
Kaynak: Science Alert, The Conversation / Metin Aktaşoğlu tarafınca yerelleştirildi