Gece uykuya dalmaya çalışırken yaşadığınız en acayip duygulardan biri bu olsa gerek: Tam gözleriniz kapanırken, aniden düşüyor şeklinde hissedersiniz.
Mideniz takla atarken, vücudunuz da yatakta istemsizce kasılır. Eklemleriniz, hatta tüm üst vücudunuz süreç esnasında kasılabilir.
Niçin aniden cenk ya da kaç moduna girdiğiniz ve içinde bulunduğunuz o sakinliğin nereye gittiğine dair mantıklı bir sebep bulamazsınız.
Yaşadığınız edinim sizi kafası karışmış, rahatsız olmuş ya da yalnız sersemlemiş bırakabilir. Daha da kötüsü, bunu ilk kez yaşamıyorsunuzdur. Sadece eğer içinizi rahatlatacaksa izah edelim, yalnız değilsiniz.
Yüzde yetmişimiz bunu yaşadık…
İnsanların yüzde yetmişinin hayatlarında minimum bir kez hipnik seğirme isminde olan bu durumu yaşamış olduğu tahmin ediliyor. Hatta dünya nüfusunun yüzde 10’u tertipli şekilde bu duyguyu yaşıyor.
Durumun devamlı meydana gelmesi ve on senelerdir belgelenmiş olmasına karşın, araştırmacılar bu garipliğe neyin sebep olduğuna ya da niçin yaşandığına dair bir yanıt bulmuş değil.
2018 senesinde mevzuya dair meydana getirilen araştırma, “Güncel Uyku Tıbbı Raporları” dergisinde gösterildi. Bu araştırmanın yazarları şunları söylemişti: “Hipnik seğirmeler uykunun büyüleyici bir fenomeni; sadece, fizyoloji ve orijinlerini belirlemek için daha çok emek verme gerekmekte.”
Şimdi, bu araştırmadan altı yıl sonrasında, uzmanlar içinde bu görüş hâlâ geçerliliğini koruyor.
“Nedenine dair iyi bir izahat görmedim”
Mississippi Üniversitesi Tıp Merkezi Psikiyatri ve İnsan Davranışı Kısmı’nde psikiyatri doçenti ve uyku tıbbı bölüm yöneticisi olan Allen Richert “Bunun niçin olduğuna dair iyi bir izahat görmedim” diyor ve ekliyor: “Bu organize bir kas hareketi, kısaca merkezi sinir sistemi iletişimine gerekseme duyuyor. Hareketin neresi ya da ney tarafınca tetiklendiği de, niçin tetiklendiği de bilgilerime göre, bilinmiyor.”
MRI taraması gerektiren bir durum değil…
Hipnik seğirmelere dair bildiğimiz bazı şeyler de var. Uzmanlara bakılırsa bunlar, istemsiz kas spazmları olan miyoklinik seğirmelerin örneği, tıpkı hıçkırık ya da epilepsi nöbeti şeklinde.
Bu doğal olarak ki, uykudan derhal ilkin yaşadığınız ve sizi uyandıran seğirmenin MRI taraması gerektirdiği anlamına gelmiyor.
Richert şu şekilde açıklıyor: “Bunun patolojik bir problem bulunduğunu düşünmüyoruz, düzgüsel bir fenomen. Tedavi edebileceğimiz bir uyku bozukluğu işareti ya da nöbet yada hareket bozukluğu şeklinde altta yatan bir problemin işareti de değil.”
Sebebi kafein de olabilir, atalarımız da…
Amerikan Uyku Tıbbı Akademisi, tamamen uykuya geçmeden derhal ilkin meydana gelen seğirmelerin ardında birden fazla sebep olabileceğini söylüyor. Sadece açıklamalar o denli geniş ki, mevzuyu daraltmak pek mümkün olmuyor.
Yüksek derecede kafein ya da öteki uyarıcıları almak bu seğirmeye yol açabilirken, uykusuzluk ve yüksek seviyede fizyolojik aktivite ya da egzersiz de, buna sebep olabilir.
Hipnagojik seğirmeler oldukca bitkin olduğunuzda da, oldukca heyecanlı olduğunuzda da meydana gelebilir.
Richert, “garip olan da bu” diyor ve şu şekilde devam ediyor: “Bir çok vakit, ‘eğer uykuyu uzun süre dikkatsizlik edersen, kimi fizyolojik problemler yaşayabilirsin’ kabul edebilirsiniz. Sadece… Bildiğime göre, oldukca uyumanın bu seğirmeleri azalttığı ya da azca uyumanın çoğalttığına dair bir kanıt yok.”
Gene de, bir çok uyku araştırmacısının mevzuya dair kendi ihtimaller içinde teorisi bulunuyor. Bir grup, düşen tansiyon ve kas doku gevşemesini beynin yanlış yorumlayıp, ürkü haline girmesinin bunun sebebi bulunduğunu öne sürüyor. Şimdilik bu görüşü destekleyen sağlam bir kanıt yok.
Başka bir grup da, suçu her zamanki şeklinde atalarımıza atıyor… Beynimiz, bir ağaçtan düşmek suretiyle olabileceğimizi düşünüp bizi uyandırıyor olabilir, sonuçta ilkel atalarımız için bu şekilde bir uyarı gerekebilirdi.
Richert, sebebi kadar, hipnik seğirmeleri artıran ya da azaltan ilaç ya da davranışsal düzeltmelerin olmadığını da söylüyor.
AASM ise, uykudan ilkin kafein ve öteki uyaranlardan uzak durmayı, stresi azaltıp, yeterince uyku almanızı öneriyor.
Son olarak, Richert ve öteki uzmanlar, hipnik seğirmeler ya da onlara dair korkunuz hayatınızda negatif bir tesiri yaratmadığı sürece, tıbbi yardım almayı gereksiz görüyor.
Hipnik seğirmeler, insan olmanın gizemli evrimsel getirilerinden biri olarak kalmayı sürdürecek, sadece en azından bu tarz şeyleri kafaya takarak uykumuzdan olmaya değmez, değil mi?
Popular Science haberini Erinç Eröz Türkçeleştirdi
