Tarihin en meşhur paradokslarının başlangıcında muhtemelen tavuk ve yumurta paradoksu geliyor olsa gerek. “Tavuk mu yumurtadan çıkar yoksa yumurta mı tavuktan çıkar?” sorusu retorik ve felsefe kadar bilimin de yanıt bulmaya uğraştığı bir sual. Bu mevzu üstünde çalışan bilim adamları nihayet tavuğun mu yoksa yumurtanın mı ilkin geldiği bilmecesini çözmüş olabilir!
Evet doğru tahmin ettiniz, cevabı İsviçreli bilim adamları buldu! Cenevre Üniversitesi’nden bilim adamları, dişi üreme hücrelerinin yapı taşı olan yumurtaların, tavukların evrimleşmesinden oldukça ilkin ortaya çıktığını ortaya koyuyor.
Ekip 2017’de Hawaii deniz tortularında keşfedilen Chromosphaera perkinskii isminde olan tek hücreli bir türü çözümleme etti. Chromosphaera perkinskii‘nin Dünya’daki varlığının ilk emareleri, ilk hayvanların ortaya çıkmasından oldukça daha öncesine, bir milyar yıldan daha öncesine dayanıyor.
Araştırmacılar bu türün, hayvan embriyolarına çarpıcı benzerlikler taşıyan oldukça hücreli yapılar oluşturduğunu gözlemledi.
Bu bulgu, embriyonik gelişimden (döllenmiş yumurtanın embriyoya dönüşme süreci) görevli genetik programların, hayvan yaşamının ortaya çıkmasından ilkin aslına bakarsan mevcut bulunduğunu gösteriyor. Dolayısıyla ekip, tabiatın “tavukları buluş etmeden” oldukça ilkin “yumurta oluşturmak” için lüzumlu genetik araçlara haiz olması icap ettiğini deklare etti. Söz mevzusu çalışmanın yazarı Omaya Dudin şunları söylüyor:
C. perkinsii tek hücreli bir tür olmasına karşın, bu davranış, oldukça hücreli koordinasyon ve farklılaşma süreçlerinin bu türde, ilk hayvanların Dünya’da ortaya çıkmasından oldukça ilkin mevcut bulunduğunu gösteriyor.
Daha önceki araştırmalar, tavuk yumurtaları benzer biçimde sert kabuklu yumurtaların bile muhtemelen 300 milyon yıl ilkin ortaya çıktığını öne sürüyor. Çalışmanın başyazarı Marine Olivetta, “Fazlaca garip, oldukça kısa sürede keşfedilen bir tür, bizlere bir milyar yıldan daha uzun bir süre geriye gitme olanağı sağlıyor” ifadelerini kullanıyor.
Bu senenin başlarında gösterilen ayrı bir araştırma ise tavukların öteki kuşlara kıyasla tertipli olarak yumurtlama kabiliyetinin, binlerce yıl ilkin insanoğlu için bu kadar çekici olmasının, evcilleştirilmelerine ve bugün bildiğimiz tavuk haline gelmelerine yol açtığını öne sürüyor.
Kısaca özetle argüman şunu öne sürüyor. Yumurta denen şey evcilleşmiş tavuklardan oldukça oldukça evvelde beri varlığını sürdürmekteydi. Haliyle evrimsel süreçte bugün bildiğimiz evcilleşmiş tavuk bir yumurtadan çıktı. Bu bakış açısıyla kazanan kesinlikle yumurta oluyor.
Fakat tavukları yenmek o denli da kolay değil!
Flinders Üniversitesi’nden antik kuşlar mevzusunda uzmanlaşmış paleontolog Dr. Ellen Mather da aynı görüşte. Lakin mevzuya değişik bir görüş açısı da getiriyor. Dr. Mather, soruda kastedilen yumurtanın “spesifik olarak evcil tavuk yumurtası” bulunduğunun altını çizerken, “Suali iyi mi yorumladığınıza bağlı olarak hâlâ her iki yanıt da doğru olabilir” diyor.
“Tavuk mu yumurta mı” tartışmasını ilk ele alan düşünürlerden önde gelen Aristoteles, bunu sonsuz bir geriye gidişin örneği olarak görüyordu; tavukların yumurtladığı yumurtalardan tavukların çıkması ve bu yumurtaların da tavuklar tarafınca yumurtlanması, vakit içinde sonsuz bir geriye doğru gidişata işaret ediyordu.
Sadece evrime dair çağdaş anlayışımız yardımıyla durumun bu şekilde olmadığını biliyoruz. Tavuklar benzer biçimde türler, devamlı mevcud değişmez bloklar değil, evrimsel akımların bir araya getirmiş olduğu geçici yapılar. Bu, yabani kuş popülasyonunun “orman tavuğu” olmaktan çıkıp “tavuk olmaya başladığı” bir anın bir noktada ilk kez yaşandığı anlamına geliyor. Dr. Mather şöyleki açıklıyor:
“İlk gerçek tavuklar, kısmen evcilleştirilmiş kırmızı orman tavuklarının yumurtladığı yumurtalardan çıkmıştır. Başka bir deyişle, ilk gerçek tavuk, gerçek tavuk yumurtaları yumurtlanmadan ilkin yumurtadan çıkmıştı. Kısaca ilkin gelen yumurtadır. Lakin eğer sual “tavuk yumurtasından” bahsediyorsa doğrusu sual ‘Tavuk mu tavuk yumurtasından çıkar, tavuk yumurtası mı tavuktan çıkar’ şeklindeyse o vakit yanıt ‘tavuk’ olur.”
Kaynak: Daily Mail / Metin Aktaşoğlu tarafınca Türkçeleştirildi
