Türk Dili ve Edebiyatı Dersine Nasıl Çalışmalıyım?

NASIL ÇALIŞMALIYIM?

Hayallerle yaşamın kesişim noktasından bakıldığında edebiyat yaşamın ta kendisidir. Edebiyat, insandır. İnsana dair ne var ise edebiyatın içindedir. “Her edebî eserde yaşamın bir parçası görünür. Tıpkı kırık bir aynada insanoğlunun çehresinin gözükmesi şeklinde… Bir mısra, bir beyit, bir atasözü, hatta ufak bir deyişte bile insandan bir parça vardır.” sözleriyle ne güzel ifade eder Mehmet Kaplan. Yaşamı, insanı tanımak için âdeta bir kılavuzdur edebiyat. Kahramanlar, mekânlar, vakalar; şiirler, hikâyeler, masallar derken bir de bakarsınız ki edebiyatın engin dünyasında birçok yaşantıyı deneyimlemişsiniz. Bu, sizler için hayata oluşturulan pencerelerin çoğalması anlama gelir.

Türk dilinin inceliklerini keşfetmeniz, dil becerilerinizi etkin kullanmanız, metinlerden hareketle vaka ve olgulara eleştirel bir bakış açısıyla yaklaşmanız ve güzel duyu zevk edinmeniz dersimizin en mühim amaçları arasındadır. Bu gayeye ulaşmak için öğretmenlerinizle, tema ve öğrenme çıktıları ekseninde programın / dersin amaçları, mevzunun ya da içeriğin özellikleri, materyaller, vakit ile sınıfınızın özelliklerine gore birçok yöntem ve tekniği bir arada kullanacaksınız.

Anlama ve anlatma olmak suretiyle iki temel beceri üstüne yapılandırılan dersiniz, programın doğasına uygun olarak anlama becerileri (okuma ve dinleme/seyretme) Metin Tahlili, anlatma becerileri (konuşma ve yazma) Edebiyat Atölyesi başlıklarıyla ifade edilmiştir. İçeriğin tematik yaklaşımla düzenlenmiş olması program içerikleri içinde ilişki kurmanıza hizmet etmek içindir. Bu sayede sizler değişik disiplinler içinde bağlantı kurarak bakış açınızı genişletebilir, daha derin bir anlayış geliştirebilirsiniz.

Edebiyat dersine iyi mi çalışılması gerektiği ile ilgili alanında uzman, tecrübeli öğretmenlerimizce verilen tavsiyeleri sizin için derledik:

• Önceliklerinizi belirleyiniz. Her talebe liseye gelene kadar azca oldukca kendini tanır. Bu size ne yapacağınız mevzusunda yol gösterir.

• Planlama yapınız. Plan, daima tertipli bir yaşamın anahtarıdır. Tesadüflere yer vermez, amacınıza daha süratli ulaşmanızı sağlar.

• Türkiye Yüzyılı Maarif Modelimizin en oldukca üstünde durduğu noktalardan biri de okumak, çokça okumaktır. Okumayı sevmeniz, dünyadaki can bunaltıcı saatleri, güzel ve yararlı zamanlara dönüştürmenizi elde edecektir.

• Türkiye Yüzyılı Maarif Modeli Türk Dili ve Edebiyatı Dersi Öğretim Programı‘nın edebiyat alanında edindiğiniz informasyon, beceri ve tutumdan hareketle kendi yeteneklerinizi keşfetmenizin; bu tarz şeyleri, öteki derslerde ve günlük hayatta kullanmaya yönelik bulunduğunu unutmayınız. Dört senelik eğitim sonunda iyi bir dinleyici, okuyucu, konuşmacı ve yazar kimliğinizi oluşturacaksınız. Bunun için dersinizi dinlerken etkin dinleme yöntemiyle mühim gördüğünüz bölgeleri not almanız yerinde olacaktır.

• Dersimizin programı ders içi etkinliklerle birlikte ders haricinde ve günlük yaşamın her safhasına yayılan uygulamalarla gelişen aşamalı bir süreçtir. Bu yüzden dersteki etkinliklere katılmanız yanında, dersle ilişkili derslik dışı etkinlik ve görevlerinizi de yerine getirmeniz önemlidir.

• Derslerinizden ilkin kısa bir araştırma yaparak dersin mevzusu ile ilgili ön informasyon edinmek siz değerli ziyaretçilerimizin dersleri daha kolay anlamanızı elde edecektir.

• Ne olursa olsun sevdiğiniz ya da seveceğiniz yazar / ozan, eserler olacaktır. Sizler iç dünyanızın yansımalarını eserlerde bulacaksınız. Bunlar, edebiyatın size uzak olmadığını gösterecek. Her edebî metni sizi geliştirecek birer vasıta olarak düşünerek hareket etmeniz, gerçek hayatla kurmacanın kesiştiği noktaları saptayıp bunlardan ders çıkarmanız değişik bakış açıları edinmenizi elde edecektir.

• Dil bilgisi ile ilgili kurallar dinleme/seyretme, okuma, konuşma ve yazma becerilerinizin gelişimine katkı sağladığından sizin için mühim süreçlerdir. Metinlerde geçen dilin kullanım amaçlarına ve dil yapılarıyla iyi mi ilişkilendirildiğine dikkat etmeniz yerinde olacaktır.

• Dersiniz ile ilgili sual çözümünden, etkinliklerinizden sonrasında öz değerlendirme yapınız. Eksiklerinizi tespit ederek tamamlama yoluna gidiniz.

• Dersinizi yeniden ederken ve sual çözerken MEB “OGM Materyal” sitesinden faydalanabilirsiniz. Bu siteden; etkileşimli ders içerikleri, kavram haritaları, sual bankaları, video ders anlatımları, emek harcama defterleri, mini denemeler, kazanım kavrama etkinlikleri, yazılıya hazırlanıyorum şeklinde içerikleri takip edebilirsiniz.

BAŞARI İÇİN İPUÇLARI

Tamamımız başarıya ulaşmış olmak isteriz. Liseye yeni süregelen bir talebe olarak daha ilkin başarının tadına varmış olun ya da olmayın okul hayatında yeni bir sayfa açtınız ve bu sayfayı iyi mi yazacağınız sizin elinizde. Unutulmamalıdır ki bu mevzu kimi zaman de kafa karıştırıcı olabilir. Başarıya ulaşmış olmayı istiyor ve hedefliyorsunuz fakat bunu iyi mi yapacağınızı bilmiyor ve kendinizi kaygılı hissediyor olabilirsiniz. Merak etmeyin, yalnız değilsiniz. Şimdi size başarıya ulaşmış olmak için bazı ipuçları vereceğiz:

• Etkin dinleme:

Başarıya ulaşmış olmanın altın anahtarına “dinleme” diyebiliriz. Okulda derste anlatılan detayları dikkatlice dinlemeniz önemlidir. Derslere etken katılıp sual sormak, söz alıp düşüncelerinizi paylaşmak dersi daha iyi anlamanıza destek olacaktır. Ek olarak öğrenme derste başladığından dinlediğiniz dersi hemen sonra yeniden etmek işinizi kolaylaştıracaktır.

• Planlı emek harcama:

Derslerde başarıya ulaşmış olmak için planlı çalışmak gerekmektedir. Planlı emek harcama dediğimizde aklımıza kaçta yatıp kaçta kalktığımızı, hangi saatlerde yiyecek yiyip ders çalıştığımızı, ne vakit mola vermemiz icap ettiğini gösteren katı bir emek harcama programı gelmemelidir. Planlı emek harcama kişinin kendini iyi tanıması ile adım atar. Hangi derslerde daha başarılısınız, hangisinde daha çok çaba göstermeniz gerekiyor, emek harcama stiliniz hangisi (yazarak, okuyarak vb.) şeklinde sorulara önceki emek harcama zamanlarınızı da düşünerek cevaplar bulmaya çalışın. Sonrasında kendinize uygun günlük yada haftalık bir ders emek harcama programı düzenleyerek ve programa sadık kalmış olarak her derse çalıştığınızdan güvenli olun. Bu programın içine ödevleri ve kitap okumayı da eklemeyi dikkatsizlik etmeyin.

Birkaç saatlik tertipli emek harcama, sabaha kadar devam eden stresli bir emek vermeden oldukca daha verimli olacaktır.

• Tertipli yeniden yapma:

Öğrendiğiniz bilgilerin kalıcılığını çoğaltmak için bilgilerin belirli aralıklarla yeniden edilmesi gerekir. Okulda dinlediğiniz dersleri eve gelip ders çalışmaya başladığınızda kesinlikle yeniden etmelisiniz. Buna günlük yeniden diyebiliriz. Bir de o hafta öğrendiğiniz detayları hafta sonu ders çalışırken yeniden etmelisiniz. Buna da haftalık yeniden diyebiliriz. Haftalık tekrardan sonrasında o mevzularla ilgili sorular çözmek de bilgilerin kalıcılığını artıracaktır.

Yeniden edilmeyen informasyon unutulabilir!

• Hangi derse iyi mi çalışacağını bilmek:

Her dersin kendine özgü mevzuları varken hepsine aynı halde çalışmak başarıya ulaşmış olmanızı zorlaştırabilir. Bazı dersleri yazarak, not alarak çalışabilir bazı dersleri ise daha çok sual çözerek, ergonomik yaparak çalışabilirsiniz. Bu mevzuda öğretmenlerinizden yardım isteyebilirsiniz. Ders çalışırken kaynakları etkin kullanmak da önemlidir. Ders kitapları, web kaynakları, kütüphaneler şeklinde birçok alternatif kaynak mevcuttur ve derslerin/konuların içeriğine gore size destek olacak kaynaklar da değişecektir.

• Hedef belirlemek:

Başarıya ulaşmış olmayı istemekle beraber bunu ne için istediğimizi de bilmemiz gerekir. Hedef belirlemek uzun bir süreçtir ve hemen hemen 9. sınıfta hayatınızın geri kalanını etkileyecek bir hedef belirmek istememeniz ya da buna karar verememeniz oldukça düzgüsel karşılanabilir. Bu yüzden daha kısa vadede gerçekleştirebileceğiniz şeyleri hedeflemek sizin başarıya yönelik motivasyonunuzu artıracaktır. Mesela sevdiğiniz dersten tam puan almak yada proje ödevinizi bitirmek şeklinde.

• Uyku düzeni:

Hepimizin temel biyolojik gereksinimleri vardır ve uyku da bu ihtiyaçların başlangıcında gelmektedir. Meydana getirilen araştırmalar uyku düzeni ve başarıya ulaşmış olmak içinde anlamlı bir birlikteliğin bulunduğunu kanıtlamıştır. Kafi sürede gece uykusu ihtiyacınız olan şeyi giderdiğinizde bu durum başarınızı da pozitif yönde etkileyecektir. Uyku düzeniniz bozulduğunda (azca uyumak, fazla uyumak, gece uykusunda geçirilen sürenizin azca oluşu, uyku aralığının sürekli değişmesi şeklinde durumlar) okula geç kalabilir, sabah ilk birkaç dersi anlamakta güçlük yaşayabilir, verimli ders çalışamayabilirsiniz. Ek olarak gövde ve ruh sağlığınız için de uykunuzun kafi ve tertipli olması gerekir.

• Beslenme düzeni:

Uyku düzeninizin başarınıza tesiri olduğu şeklinde beslenme düzeninizin de tesiri vardır. Kafi ve dengeli beslenmeniz, tüm gıda gruplarını tüketmeniz, sabahları kahvaltı yapmanız sağlığınız ve başarınız için gereklidir. Bu zamanda değişik beslenme programlarını deneyimlemek isteyebilirsiniz. Uzman desteğine başvurmadan beslenme düzeninizde yapacağınız bu değişimler sizin ders başarınızı da negatif yönde etkileyecektir.

• Ders dışı etkinlikler:

Okul başarısında derslerdeki başarının tesiri büyük olsa da tek ölçüt bu değildir. Ders dışı etkinliklerle de ilgilenmeniz sizin oldukca yönlü gelişiminize katkı elde edecektir. Mesela okuldaki kulüplere katılmak, sporun yada sanatın bir dalı ile ilgilenmek, yürüyüş yapmak, doğada vakit geçirmek şeklinde etkinlikler ilgilerinizi keşfetmenize destek olacaktır.

• Dost ilişkileri:

Gününüzün büyük bir kısmında okulda arkadaşlarınızla birlikte olacaksınız. Arkadaşlarınızla derslerde, ders aralarında hatta kimi zaman okul çıkışı da vakit geçireceksiniz. Bu yüzden dost seçimi yaparken kendi ilgilerinize yakın ilgilere haiz, benzer hedeflerinizin olduğu, okul ile bağları kuvvetli dostlar tercih etmeniz kaliteli vakit geçirmeniz için önemlidir. İçinde olduğunuz dost grubu toplumsal aktiviteleriniz için mühim olmasıyla birlikte dersleriniz için de önemlidir. Kimi zaman derslerde öğretmenlerinizden daha zor anladığınız mevzuları arkadaşınızın anlatmasıyla daha kolay öğrenebilirsiniz.

Yukarıda sıralanan başarı ipuçlarından daha da mühim bir ipucu vardır: Kendinize güvenin. Kişinin kendine inanması başarısı için atacağı en büyük adımdır. Kendinize inandığınız, sorumluluklarınızı bildiğiniz sürece yaşayacağınız başarısızlıklar da sizin gelecek başarılarınız için öğretici birer tecrübe olacaktır.

Kaynak: Liseye Hoş Geldin, MEB ORTAÖĞRETIM GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

---

Türk Dili ve Edebiyatı dersine çalışmak, hem keyifli hem de düşündürücü bir süreç olabilir. İşte sana bu dersi daha verimli hale getirmen için bazı tavsiyeler:

Anlamaya Odaklan:

• Metinleri derinlemesine oku: Bir tek kelime anlamlarını öğrenmekle kalma, metnin vermek istediği mesajı, yazarın üslubunu ve kullandığı teknikleri anlamaya çalış.
• Not al: Okurken mühim noktaları, beğendiğin cümleleri yada merak ettiğin mevzuları not al. Bu notlar sana yeniden ederken destek olacaktır.
• Tartış: Arkadaşlarınla yada öğretmenlerinle metinler hakkında konuş. Değişik yorumları dinlemek, metni daha iyi anlamana katkı elde edecektir.

Tertipli Emek harcama:

• Emek harcama programı oluştur: Her gün belirli bir süre bu derse ayır. Tertipli yeniden yapmak, bilgilerin kalıcı olmasına destek verir.
• Özetler çıkart: Mevzuları kendi cümlelerinle özetleyerek anlamana destek ol.
• Eski imtihan sorularını çöz: Imtihan formatına alışmak ve eksiklerini belirlemek için eski imtihan sorularını çöz.

Edebiyatı Yaşa:

• Kitap oku: Bir tek ders kitaplarıyla sınırı olan kalma. Değişik türlerde kitaplar okuyarak kelime dağarcığını genişletebilir ve hayal enerjisini geliştirebilirsin.
• Tiyatroya git: Oyunları seyretmek, edebiyat eserlerini değişik bir perspektifle görmene destek verir.
• Şiirler yaz: Kendi duygularını ve düşüncelerini ifade etmek için şiir yazabilirsin.

Dil Bilgisini Pekiştir:

• Dilbilgisi kurallarını öğren: Cümle kurarken dikkat etmen ihtiyaç duyulan kuralları öğrenmek, daha etkili bir kontakt kurmana destek verir.
• Kelime çalış: Yeni kelimeler öğrenmek, hem yazma hem de okuma becerilerini geliştirir.
• Sözel sınavlara gir: Sözel kabiliyetlerini geliştirmek için değişik sınavlara katılabilirsin.

Ek Tavsiyeler:

• Emek harcama ortamını düzenle: Sessiz, aydınlık ve tertipli bir ortamda çalışmak daha verimli olmanı sağlar.
• Mola ver: Uzun soluklu çalışmak yerine kısa aralar vererek konsantrasyonunu artırabilirsin.
• Sıhhatli beslen ve tertipli uyku: Sıhhatli bir vücut, sıhhatli bir zihin anlama gelir.

Unutma: Türk Dili ve Edebiyatı, yalnız bir ders değil, bununla birlikte yaşamın her alanında sana eşlik edecek bir hazinedir. Bu dersi sevmiş olarak çalıştıkça, hem kendine hem de çevrene daha iyi bir insan olabilirsin.

Başarılar dilerim!

Ek olarak:

• Eğitim videolarından faydalan: MEB OGM Materyal, EBA, YouTube şeklinde platformlarda birçok Türk Dili ve Edebiyatı dersiyle ilgili video bulabilirsin.
• Emek harcama grupları oluştur: Arkadaşlarınla beraber çalışmak, motivasyonunu artırabilir.
• Öğretmeninden destek al: Herhangi bir mevzuda takıldığın vakit öğretmeninden yardım istemekten çekinme.