Hava yolculuğu, son zamanlarda bilhassa Boeing uçaklarında yaşanmış olan bir takım vaka sebebiyle tedirgin edici bir hâl aldı. Bu dünya genelinde ses getiren hadiseler sonucunda insanoğlu ister istemez uçakta en güvenli koltuğun hangisi bulunduğunu düşünmeye başladı.
Kısa sürede yaşanmış olan tüm bu aksiliklere karşın havayolu seyahatinin son aşama güvenli bulunduğunu hatırlatmakta yarar var. Bir tayyare yolculuğuna çıkmak daima konforlu ve rahat tecrübe olmayabilir. Fakat tayyare, nerede ise tüm öteki ulaşım biçimleriyle kıyaslandığında şimdiye kadar buluş edilmiş en risksiz ulaşım araçlarından biri.
Tayyare kazaları o denli ender görülüyor ki, en güvenli koltuğun hangisi olduğu mevzusuna kafa yormak muhtemelen bir tek ruhsal eziyet olarak size geri dönecek. Mevzuya ilişkin WIRED’a açıklamada bulunan ABD Federal Havacılık İdaresi’nden (FAA) halkla ilişkiler uzmanı Rick Breitenfeldt, “Yolcuların herhangi bir uçuşta güvenlikleri için yapabilecekleri en mühim şey tüm mürettebat talimatlarına uymaktır” diyor.
Genel olarak bir uçakta ‘en güvenli yer’ olmasa da spesifik vakalar söz mevzusu olduğunda ne olursa olsun var. Ve normal olarak bu daima denetim edemeyeceğiniz değişkenlere de bağlı. Sonuçta her acil durum değişik şekillerde gerçekleşiyor ve her seferinde değişik koltuklar öbürlerinden daha çok etkileniyor. Bir motorun bozulması durumunda en iyi koltuk olabilecek bir yer uçuşun ortasında bir kapı fırladığında en iyi yer olmayabiliyor.
Uçağın en güvenli yeri hakikaten arka taraf mı?
Yaygın kanı uzun süredir uçağın arka tarafının oturmak için en güvenli yer olduğu yönünde. Popular Mechanics ve Time dergilerinin 35 senelik kaza verilerini çözümleme eden raporları, arkada oturan insanların tayyare kazalarında istatistiksel olarak daha azca yaşamını kaybettiğini ortaya koyuyor. Mesele şu ki, bu bulgular birazcık tamamlanmamış verilere dayanıyor. Kurbanların koltuk pozisyonları daima kaza raporlarına dahil edilmiyor. Bu yüzden veriler hangi kısmın en güvenli olduğuna dair tam bir fotoğraf çizemiyor.
Şimal Dakota Üniversitesi’nde havacılık güvenliği araştırmacısı olan Daniel Kwasi Adjekum, tamamen temel fiziğe dayanan bu bulguların gene de bir anlamı bulunduğunu söylüyor. İnişten sonrasında o demir yığınından olabildiğince süratli bir halde kurtulmak istiyorsanız çoğu zaman oturmak için en cazip yer uçağın ön kısmı. Adjekum, “Ön kısım doğal ki rahat şu sebeple motordan ve gürültüden uzakta” diyor. Sadece, “Çoğu zaman ilk çarpma noktası burası. Bu yüzden de yüksek hassasiyete haiz bir alan” diye ekliyor.
Adjekum, “Arka bölüm ise çoğu zaman kopar” diyor, doğrusu uçağın kanatlarının arkasındaki son bölümünü kastediyor. Her ne kadar feci bir kazada uçaktan ayrılma ihtimali olsa da, arka kısmın sağlam kalma ihtimali, motorlara bağlantılı ön ve orta kısımlara nazaran daha yüksek.
Ortada buluşalım
Uçağın orta kısmı sarsıntılı bir uçuş esnasında büyük avantaj sağlıyor. Kanatların merkezde buluşmuş olduğu nokta ağırlık merkezi olarak daha stabil bir zemin oluşturuyor ve bu da tayyare türbülansa girdiğinde daha azca sarsılma anlamına geliyor.
Adjekum, “Orta bölümde türbülanstan meydana gelen salınımın sertliği kuyruk kısmına nazaran daha azca” diyor. Orta kısım türbülans için daha iyi bir seçim olsa da katastrofik durumlar için pek ideal olmayabilir. Sonuçta orta bölüm (tipik olarak) yakıt tanklarının konumlandırıldığı yer, doğrusu bir yangın söz mevzusu olduğunda direkt olarak benzin deposunun üstünde oluyorsunuz.
Sadece orta bölümün mühim bir pozitif yanları var: Uçağın ortasındaki acil çıkışlara daha kolay erişim imkânı sunuyor. Çıkışlara ne kadar yakın olursanız bir kazadan sonrasında hayatta kalma şansınız o denli artıyor.
Koridor mu orta koltuk mu yoksa pencere kenarı mı?
Tamam, uçağın arka tarafına doğru fakat gene de acil çıkışa yakın bir yer buldunuz. Peki şimdi hangi koltuğu seçmelisiniz?
Normal olarak gene her seçeneğin avantajları ve dezavantajları var. Koridorda oturmak sizi acil bir durumda çıkışa yaklaştırabilir fakat bununla beraber düşen bagajlar yada koridordan savrulan eşyaların darbesine karşı daha savunmasız bırakır.
Pencere kenarında oturmak dışarıda neler olup bittiğini görmenizi sağlayarak size konum pozitif yanları sağlar sadece sizi duvara sıkıştırıp sıranızdaki öteki insanoğlu ilkin çıkana kadar beklemenize niçin olur. Evet, kimselerin beğenmediği, hepimizin rahatsız bulmuş olduğu ve popüler olmayan orta koltuk seçimi, ihtimaller içinde darbeleri hafifletmek için (öteki iki tarafa nazaran) daha ideal.
Çıkış Stratejisi
Eğer hava yolculuğu mevzusunda kaygılarınız var ise, oturmak için muhteşem noktayı bulmaya çalışırken yaşadığınız tüm bu gidiş gelişler muhtemelen bir tek daha çok iç türbülansa niçin olacak. Zira tayyare kazaları inanılmaz derecede ender görülüyor.
Küresel havayolu endüstrisini temsil eden Internasyonal Hava Taşımacılığı Birliği’nin verilerine nazaran, 2023 senesinde 37,7 milyon uçuş içinde ölümle sonuçlanan bir tek bir kaza oldu. Sadece her kaza diğerinden değişik ve uçağı değişik şekillerde etkiliyor.
Adjekum netice olarak uçuş esnasında acil bir durumu atlatma şansınızın nerede oturduğunuzdan oldukça ekibin ne kadar iyi eğitimli olduğuyla ilgili bulunduğunu söylüyor. Ve doğal sizin verilen talimatları ne kadar dikkatli dinlediğiniz de büyük ehemmiyet taşıyor. (Bu yüzden güvenlik anonslarına dikkat etmeniz mevzusunda bu kadar duyarlı davranıyorlar).
Adjekum, “Bir uçağa bindiğinizde yapmanız ihtiyaç duyulan ilk şey içinde bulunduğunuz durum hakkında farkındalığa haiz olmak. Kabin ekibinin talimatlarını kulak verin, şu sebeple onlar işlerini biliyor ve nerede oturursanız oturun güvende olmanızı sağlamak için oradalar” diyor.
Wired makalesinden Türkçeleştirildi.