Ülkü Tamer Kimdir? Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri

Ülkü Tamer (d. Gaziantep, 20 Şubat 1937  –  ö. 1 Nisan 2018, Bodrum, Muğla) Şair, Yazar, Gazeteci, Oyuncu, Çevirmen.

Ülkü Tamer, 20 Şubat 1937’te Gaziantep’te doğdu. Ortaöğrenimini İstanbul’da tamamladı. 1958’de Robert Kolej’i bitirdi. Bir süre İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü’nde okudu. 1964-1968 arasında özel tiyatrolarda oyunculuk yaptı. Tiyatroyu bıraktı, çeviri çalışmalarına ağırlık verdi.

Milliyet Yayınları’nı, Milliyet Çocuk, Milliyet Sanat Dergisi ve Sanat Olayı dergisini yönetti.

İlk şiiri 1954’te “Kaynak” dergisinde yayınlandı. Pazar Postası, Yelken, Yeditepe, “a” gibi dergilerde çıkan şiirleriyle tanındı.

• 1959’da basılan ilk şiir kitabı “Soğuk Otların Altında” ile başlayarak İkinci Yeni duyarlılığını yansıtan soyutlamalara yönelik, yoğun ve özgün bir imge anlayışı geliştirdi.
• Yalın bir dil kullandığı şiirlerinde giderek toplumsal kaygılar ve düşünce öğeleri ağırlık kazandı.
• Her dönemde kendine özgü olmayı başardı.
• Türkü, koşma tadında, masalları, doğa görüntülerini, çocuksu duyarlılığını yansıtan özgür çağrışımların beslediği neşeli, humor yüklü şiirler yazdı.

Ülkü Tamer’in Eserleri:

Şiir:

• Soğuk Otların Altında (1959)
• Gök Onları Yanıltmaz (1960)
• Ezra ile Gary (1962)
• Virgülün Başından Geçenler (1965)
• İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür (1966)
• Sıragöller (1974)
• Seçme Şiirler (1981)
• Antep Neresi (1986)
• Yanardağın Üstündeki Kuş (toplu şiirler, 1986)
• Ben Sana Teşekkür Ederim (2003)
• Bir Adın Yolculuktu (2014).

Antoloji:

• Çağdaş Latin Amerika Şiiri Antolojisi (1982)

Öykü:

• Alleben Öyküleri (1991 Yunus Nadi Öykü Armağanı)
• Çocukluğumdaki Bayramlar (Alleben Öyküleri)

Anı:

• Alleben Anıları (1997)
• Yaşamak Hatırlamaktır (1998)
• Bir Gün Ben Tiyatrodayken (2003)

Çocuk Kitapları:

• Şeytanın Altınları (1989)
• Pullar Savaşı, Günışığı Hoşça Kal (2000)
• Tele Yunus
• Çocuklara Genel Kültür
• Ne Biliyorum?
• Hangisi Doğru?

Tiyatro:

• Kadı (Musahipzade Kemal’den uyarlama).

Senaryo:

• Bir Milyara Bir Çocuk
• Beni Bekledinse.

Ülkü Tamer, bunların dışında yetmişin üstünde kitap çevirdi; şiir antolojileri hazırladı.

Ödülleri:

• 1965- Türk Dil Kurumu Çeviri Ödülü, “Edith Hamiltondan Mitologya” çevirisi ile
• 1967- Yeditepe Şiir Armağanı, “İçime Çektiğim Hava Değil Gökyüzüdür” ile
• 1979- Macaristan Halk Cumhuriyeti’nce verilen Endre Ady Ödülü, çevirileri ile
• 1991- Yunus Nadi Ödülü, “Alleben Öyküleri” adlı öykü kitabıyla
• 2015- Melih Cevdet Anday Şiir Ödülü, “Bir Adın Yolculuktu” adlı kitabı ile.

Ülkü Tamer’in Şiirlerinden Örnekler

ÜŞÜR ÖLÜM BİLE

Bir ormanda tutup onu
Bağladılar ağaca
Yumdu sanki uyur gibi
Gözlerini usulca

Bir soğuk yel eser
Üşür ölüm bile
Anlatır akan kanı
Beyaz sesiyle

Diz çöktüler karşısında
Sonra ateş ettiler
Parçalanan yüreğine
Yuva kurdu mermiler

Bir soğuk yel eser
Üşür ölüm bile
Anlatır akan kanı
Beyaz sesiyle

Gelip kondu bir güvercin
Ellerine o gece
Kırmızı bir çelenk oldu
Bileğinde kelepçe

Bir soğuk yel eser
Üşür ölüm bile
Anlatır akan kanı
Beyaz sesiyle

GÜL DİKENİ

Uçakları nedeyim
Gökkuşağı gönder bana
Senin olsun süngülerin
Gül dikeni yeter bana.

Kan kurşundan silinince
Kardeş olur kardeş olur eller bana
Kan kurşundan silinince
Kardeş olur kardeş olur kardeş olur eller bana.

Silahları nedeyim
Benim sevgim mavzer bana
Suya attığım çiçekler
Bir gün olur döner bana.

Kan kurşundan silinince
Kardeş olur kardeş olur eller bana
Kan kurşundan silinince
Kardeş olur kardeş olur kardeş olur eller bana

GECELEYİN

Geceleyin karanlıkta
Suya attım ben sesimi
Türkü oldu birdenbire
Denizinden geçen gemi

Geceleyin karanlıkta
Gülümsedim buluta ben
Saçlarına düşen yağmur
Gökkuşağı oldu birden

Geceleyin karanlıkta
Yıldız tuttum gök içinde
Işığını sana vurdu
Bir gül açtı yüreğinde

AĞIT

Bu toprakta kalır adın
Tohumların arasında
Yeşilinde tarlaların
Başakların sarısında

Yıllar geçse de aradan
Kopar gelir ırmaklardan
Işır yine kurşunlanan
Dostlarının yarasında

Günü gelir dağa çıkar
Yıldızlardan şiir çeker
Kanımızı siler yıkar
Suların en durusunda

Bir annedir bir kardeştir
Ovalarda bir ateştir
Sırasında hayat verir
Ölüm saçar sırasında

Bayrak olur bize yarın
Rüzgârıyla ilkbaharın
Dalgalanır genç kızların
Gözlerinin karasında

DÜELLO

Yenilirsem yenilirim, ne çıkar yenilmekten?
Seninle çarpışmak kişiliğimi pekiştirir benim.
Ayak bileklerime kadar bu deredeyim işte,
Yerin yassı taşları tabanımın altında,
Alnımda birleşmekte güneşin raylarından
Hışırtıyla geçen kartalların sesleri.
Unuttuğum bir bitkinin yaprakları gibi
Göğsüme değerse kurşunların, ne çıkar?

Bilmem nişancılığı, tabanca kullanmadım;
Ama karşıma alıp seni horoz düşürmek de,
Seni vuramamak da yüreğimi pekiştirir benim.
Ölürsem güzel bir ölü olurum,
Saçlarıma yuva kurar bir anda kirpiler,
Kar, örtemeye kalkışır gökkuşağını,
Ve onurlu, yoksul böceklerin gazetecisi
Ben gülümserken resmimi çeker.

GÜNEŞ TOPLA BENİM İÇİN

Seher yeli çık dağlara
Güneş topla benim için
Haber ilet dört diyara canım
Güneş topla benim için
Umutların arasından
Kirpiklerin karasından
Döşte bıçak yarasından canım
Güneş topla benim için
Seher yeli yar gözünden
Havadaki kuş izinden
Geceleri gökyüzünden canım
Güneş topla benim için

YAZMASINDA

Yazmasında bozkır uzanır.

Acısını dolar saçlarına.

Kasketinde kar ateşi.

Agilinde kurşun anısı taşır.

Arkadaştır
Doğan günle, batan günle
Güneşin her türlüsüyle
Ayın hilâliyle, ondördüyle
Gökte kalanıyla yağmurun
Selin savrulanıyla
Dikenin tırnak kadar gölgesiyle
Irmağın parmak kamaştıran taşıyla
Arkadaştır dağın efsanesiyle.

Mintanında sürüler otlar.

Rüzgârı yerleştirir derisine.

Yakasında küf böceği.

Sakosunda bebe kaçağı taşır.

Kardeştir
Kuzuyla, canavarla
Yol tüketen merkeple
Devenin resmiyle, kendisiyle
Kanat vuran sevdasıyla şahinin
Cerenin türkülenmiş sesiyle
Kumrunun dem çekeniyle
Yaralı toynağıyla atın
Kardeştir Şahmeran’ın masalıyla.

Çarığında sabır taşı büyütür.

Tohum eker ayağına.

Çorabında dut kurusu.

Şalvarında mayın tarlası taşır.

Candaştır
Sabah gözleyen nineyle
İstasyon görmüş oğulla
Tükenen tarhanasıyla gelinin
Sağdıcın borç bulanıyla
Komşunun ağıt dokuyanıyla
İçine ağu katılmış tuzla
Alın yazısını çatlatan kuraklıkla
Candaştır elinin emeğiyle.

Şiir bilmez, ama şiirin hasını taşır.

GECELEYİN

Şiir: Ülkü Tamer
Yorum: İlkay Akkaya

Diğer Konular

Cumhuriyet Dönemi Akımlar